Κυριάκος Πιερρακάκης: Το κράτος μετά
«Φτιάξαμε τη γέννηση. Τώρα κάνουμε redesign τον θάνατο». Καμιά φορά οι ιθύνοντες της ψηφιακής πολιτικής ακούγονται πολύ μεταφυσικοί. «Εφτιαξαν» τη γέννηση με μια απλή δήλωση των γονέων στο μαιευτήριο – χωρίς πια να χρειάζεται επίσκεψη στον δήμο, για εγγραφή στο ληξιαρχείο, και στο ΚΕΠ, για τον ΑΜΚΑ. Ο επανασχεδιασμός του θανάτου είναι λίγο πιο σύνθετος. Αν για να γεννηθείς Ελληνας χρειάζονταν τέσσερις γραφειοκρατικές πράξεις, για να βγεις από αυτή την υπαρξιακή περιπέτεια απαιτούνται τουλάχιστον οι διπλάσιες.
Εκτός από τη μεταφυσική, η ψηφιακή διακυβέρνηση επιστρατεύει και τις μεθόδους της αρχαϊκής πολιτικής – της μόνης στην οποία ανταποκρίνεται ο οργανισμός του ελληνικού κράτους. Για να πετύχει ο εκσυγχρονισμός, πρέπει να σέβεσαι αυτό που πας να εκσυγχρονίσεις. Σαν να λέμε ότι, για να μετασχηματίσεις το Δημόσιο, πρέπει να είσαι ΠΑΣΟΚ.
Αρκεί κανείς να σκεφτεί αυτό: από τη στιγμή της σύλληψης ενός έργου μέχρι την υλοποίησή του μεσολαβούν περίπου πέντε χρόνια – χωρίς να υπολογίζονται ενστάσεις και δικαστικές επιπλοκές. Στα τεχνολογικά έργα, η πενταετία σημαίνει ότι, μέχρι να φτάσεις να προμηθευθείς την τεχνολογία, αυτή θα είναι παρωχημένη μέχρι αχρηστίας.
Σε αντίθεση με τους περισσότερους συναδέλφους του, ο Κυριάκος Πιερρακάκης είναι πάνω από ένα χρόνο υπουργός. Ηξερε ποιο χαρτοφυλάκιο θα αναλάβει πολύ πριν ορκιστεί. Είχε έτσι την πολυτέλεια να ετοιμαστεί – και να συμβιβαστεί με αυτά που δεν θα είχε νόημα να προσπαθήσει να αλλάξει.
Προσπερνώντας με μεταπασοκική ευελιξία –παρά σπάζοντας– τις αγκυλώσεις, το εγχείρημα της ψηφιοποίησης του Δημοσίου έχει αποδώσει ήδη το «112» και τη γέννηση. Πριν από το Πάσχα, λένε, θα έχει παρουσιάσει και την πύλη gov.gr – ένα διαδικτυακό υπερ-ΚΕΠ, δημιουργική απομίμηση του αντίστοιχου βρετανικού.
Οι εμπνευστές του φαντάζονται ότι θα έχει τον ίδιο πολιτικό αντίκτυπο που είχαν τα συμβατικά ΚΕΠ – τα οποία, σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την ίδρυσή τους, παραμένουν το πιο δημοφιλές brand του ελληνικού Δημοσίου.
Ακόμη και αν η προσδοκία φαντάζει υπερβολική, το βασικό πολιτικό συμπέρασμα δεν αλλάζει: Ιδεολογικά ουδέτερη, η ψηφιακή μεταρρύθμιση είναι μη αντιπολιτεύσιμη. Από αυτή η κυβέρνηση έχει να περιμένει μόνο πολιτικά οφέλη, χωρίς να φοβάται αντιδράσεις, παρά μόνο από τους παλαιοημερολογίτες και τους κρατικούς λειτουργούς που πάντα οσμίζονται σε κάθε αλλαγή την απειλή του ξεβολέματος.
Η συνθήκη αυτή δεν ισχύει μόνο για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Οι περισσότερες από τις αλλαγές που έχει υποσχεθεί η Ν.Δ. ήταν ήδη υπερώριμες πριν από τις εκλογές. Δεν χρειάζεται να πειστεί γι’ αυτές η κοινωνία. Χρειάζεται να πεισθούν κάποιοι υπουργοί.
Μεβλούτ Τσαβούσογλου: Η ισχύς του προβλέψιμου
Αν ρωτήσεις αυτούς που κολακεύονται από τους επαίνους του Μεβλούτ Τσαβούσογλου –χωρίς να συναισθάνονται ότι πέφτουν θύματα ψυχολογικού πολέμου– μπορεί να σου πουν ότι η Ελλάδα δεν θα το αξιωνόταν. Δεν θα ενδιαφερόταν το αμερικανικό Πεντάγωνο να χορηγήσει ένα πόνημα διακοσίων σελίδων για έναν σύμμαχο τόσο προβλέψιμο όσο εμείς. Ενώ για τη δύστροπη και απρόβλεπτη ερντογανική Τουρκία, το αμερικανικό think tank RAND αφιέρωσε τόμο ολόκληρο.
Τι σημαίνει να είσαι απρόβλεπτος; Εχει η μη προβλεψιμότητα μόνο την αίγλη που της προσδίδουν όσοι σκέφτονται την εξωτερική πολιτική με όρους γοήτρου και ωμής δύναμης; Ή μήπως, η διπλωματική αστασία είναι η άλλη όψη μιας εσωτερικής αστάθειας;
Δεν χρειαζόταν να διαβάσει κάποιος την έκθεση του RAND για να το διαπιστώσει: Η μετάλλαξη της Τουρκίας σε νεοσουλτανικό αυταρχικό κράτος έχει κλονίσει την εθνική συνοχή της. Οι μισοί ανώτατοι αξιωματικοί έχουν αποταχθεί ή εξαναγκαστεί σε αποστρατεία. Πάνω από επτάμισι χιλιάδες αξιωματικοί έχουν εκδιωχθεί από τις ένοπλες δυνάμεις. Τέτοιες εκκαθαρίσεις έχουν γίνει σε όλο το κράτος – στη διοίκηση και στη Δικαιοσύνη.
Αν θέλει κανείς να μετρήσει τι σημαίνει εσωτερίκευση της μη προβλεψιμότητας, αρκεί να δει τον αντίκτυπο που είχαν οι διαπιστώσεις της αμερικανικής έκθεσης στην Αγκυρα. Μόνο η ανάγνωσή τους προκάλεσε κύματα ανησυχίας για επικείμενο πραξικόπημα – και, βεβαίως, οδήγησε στις αντίστοιχες, εκατοντάδες, προληπτικές συλλήψεις. Η στροφή στον μιλιταρισμό και στον ιμπεριαλισμό –η «νέα» Τουρκία, που αποκτά στρατιωτικά προγεφυρώματα από τη Λιβύη μέχρι τη Συρία– δεν μπορεί να κρύψει την ανασφάλεια.
Η εικόνα αυτή δείχνει πόσος ρηχός είναι ο θαυμασμός ορισμένων παραγόντων στην Αθήνα για τα «επιτεύγματα» του Ερντογάν. Πρόκειται συνήθως για τους ίδιους παράγοντες που ανάβουν λαμπάδες στον ομόδοξο Πούτιν, τον οποίο υπολήπτονται σαν πρότυπο ισχύος.
Χωρίς να καταφεύγει κανείς στον ιδεαλισμό περί δημοκρατικών αξιών, μπορεί να εκτιμήσει την «προβλεψιμότητα» της Ελλάδας ως εθνικό πλεονέκτημα. Η προβλεψιμότητα αντανακλά την εσωτερική –θεσμική και οικονομική– σταθερότητα. Και συνιστά την άγκυρα της Ελλάδας σε μια οικογένεια κρατών που δεν αποτελούν μόνο μια κοινότητα φιλελεύθερης κουλτούρας. Αποτελούν και ένα ιστορικό εχέγγυο, που απέδειξε τη σημασία του στην πιο πρόσφατη ελληνική χρεοκοπία.
Ο Ερντογάν δεν είναι ακίνδυνος. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η καθεστωτική του ανασφάλεια τον καθιστά βραχυπρόθεσμα ακόμη πιο επικίνδυνο. Το μοντέλο του, όμως, δεν είναι ούτε αξιοζήλευτο. Ούτε βιώσιμο.