Η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου ήταν ακόμη πιο σύντομη από ό,τι συνήθως: «Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ συνομίλησε με τον πρωθυπουργό της Ελλάδος, Κυριάκο Μητσοτάκη. Του εξέφρασε την υποστήριξή του για τις προσπάθειες της Ελλάδος να διαφυλάξει τα σύνορά της και ενθάρρυνε την Ελλάδα να συνεργασθεί με τους περιφερειακούς εταίρους της για να αντιμετωπίσει τις μαζικές μετακινήσεις μεταναστών στην Ευρώπη».
Και μόνο το γεγονός ότι ο πρόεδρος Τραμπ ασχολήθηκε με το θέμα έχει κάποια σημασία, καθώς δείχνει ότι η αμερικανική διπλωματία παρακολουθεί τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Και βέβαια, επί της ουσίας είναι σημαντικό ότι υποστηρίζει την Ελλάδα στο κυριαρχικό της δικαίωμα για προστασία των συνόρων της – αν και δεν αποτελεί έκπληξη αυτό για έναν πρόεδρο που έκανε βασικό προεκλογικό του μήνυμα την κατασκευή ενός τείχους με το Μεξικό.
Οι εξελίξεις ενεργοποίησαν τα αντανακλαστικά των ελληνοαμερικανικών οργανώσεων, οι οποίες κατηγόρησαν την Τουρκία για υβριδικό πόλεμο. Ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα χρησιμοποίησε το συμβούλιο ελληνοαμερικανικής ηγεσίας HALC, που ζήτησε από τον υπουργό Εξωτερικών Μάικ Πομπέο να μιλήσει ξεκάθαρα στην Τουρκία, τονίζοντας ότι «οι ασύμμετρες απειλές, η εργαλειοποίηση των μεταναστών και η πολιτική των ομήρων θα πρέπει να καταδικασθεί από τις ΗΠΑ». Αντίστοιχα, η ομογενειακή οργάνωση AHEPA κατηγόρησε την Τουρκία ότι χρησιμοποιεί τους πρόσφυγες ως πολιτικά πιόνια και ζήτησε κυρώσεις εναντίον της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η απόφαση του Ερντογάν είχε στόχο να πιέσει τους Ευρωπαίους να τον υποστηρίξουν διπλωματικά και οικονομικά στους σχεδιασμούς του στη Συρία, όπου επιδιώκει να δημιουργήσει μία ασφαλή ζώνη για τους πρόσφυγες, μετακινώντας εκεί μεγάλο μέρος όσων έχουν καταφύγει στην Τουρκία. Αντιμέτωπος με την ευρωπαϊκή άρνηση, τους στέλνει στην Ευρώπη. Και μπορεί αυτό για την ώρα να μη λειτουργεί, καθώς η Ελλάδα κατάφερε να κρατήσει κλειστά τα σύνορά της και θα συνεχίσει να το κάνει με την υποστήριξη της Ε.Ε., ωστόσο οι εξελίξεις δεν μπορεί να ικανοποιούν κανέναν, και σίγουρα όχι τη χώρα μας, που πλέον βρίσκεται αντιμέτωπη με μία διαρκή απειλή.
Το πρώτο θύμα σε πολιτικό επίπεδο είναι η ήδη παραπαίουσα συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016, καθώς βέβαια η Τουρκία δεν επιχειρεί πλέον να αποτρέψει νέες αφίξεις μεταναστών και προσφύγων στην Ευρώπη. Ως αποτέλεσμα, στον αέρα βρίσκεται και όλη η πολιτική της κυβέρνησης για το μεταναστευτικό. Ακόμη και αν, όμως, η Ελλάδα κινδυνεύει με αποσταθεροποίηση, όπως προειδοποιεί το HALC, οι αλληλοκατηγορίες για την κατάρρευση της ευρωτουρκικής συμφωνίας δεν απασχολούν ιδιαίτερα τις ΗΠΑ. Το διακύβευμα για την αμερικανική κυβέρνηση είναι η επιστροφή της Τουρκίας στη Δύση από την αγκαλιά της Ρωσίας, και βλέπει μία μοναδική ευκαιρία μετά τις τουρκικές στρατιωτικές απώλειες στο Ιντλίμπ.
Γι’ αυτό και, σε σχέση με άλλες εστίες έντασης με την Τουρκία, οι ΗΠΑ δεν δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο μεταναστευτικό. Ηταν χαρακτηριστική η δήλωση του υπουργού Αμυνας Μαρκ Εσπερ όταν ρωτήθηκε τι καλεί την Τουρκία να κάνει, να ανοίξει τα σύνορα με τη Συρία και να τα κλείσει προς την Ελλάδα; Οπως είπε, «η Τουρκία είναι εκείνη που θα λάβει αυτή την απόφαση. Προφανώς, σε πολιτικό επίπεδο εκείνοι πρέπει να αποφασίσουν τι θα κάνουν στα σύνορά τους. Αυτό αφορά την Ε.Ε. και τα γειτονικά κράτη και θα πρέπει να το λύσουν με αυτούς». Κοινώς, ο επικεφαλής του αμερικανικού Πενταγώνου απάντησε ότι «δεν είναι δικό μας ζήτημα». Μάλιστα, το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ προχώρησε ένα βήμα παραπάνω, καλώντας τα μέρη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να σεβαστούν το διεθνές δίκαιο. Αυτό εκτιμάται ότι αναφέρεται στην απόφαση της κυβέρνησης να «παγώσει» τη διαδικασία αιτήσεων ασύλου για ένα μήνα, κάτι που καταδίκασε δημοσίως το Γραφείο του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Υπάρχει όμως μία βαθύτερη αλήθεια στη γενικόλογη ανακοίνωση. Σε αυτόν τον ιδιότυπο, υβριδικό πόλεμο, με την ηγεσία της Τουρκίας να κατηγορεί την Ελλάδα για νεκρούς υποστηριζόμενη από μία καλά οργανωμένη εκστρατεία παραπληροφόρησης, η μάχη της επικοινωνίας έχει κυρίαρχο ρόλο. Μέχρι στιγμής, η Ελλάδα έχει κερδίσει τη συμπάθεια της διεθνούς κοινής γνώμης ως η βαλλόμενη χώρα. Είναι χαρακτηριστική η καμπάνια I Stand With Greece, που καλεί τους φίλους της χώρας να δηλώσουν στο πλευρό της. Η αυτοσυγκράτηση και το διεθνές δίκαιο πρέπει επίσης να παραμείνουν στο πλευρό της Ελλάδας.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council.