Eκκληση προς την κυβέρνηση της Τουρκίας να μη μετατρέψει την Αγία Σοφία από μουσείο σε τζαμί απηύθυνε χθες και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ένα 24ωρο πριν από την αναμενόμενη σχετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας της χώρας. «Προτρέπουμε την κυβέρνηση της Τουρκίας να συνεχίσει να διατηρεί την Αγία Σοφία ως μουσείο και ως υπόδειγμα της δέσμευσής της να σέβεται τις παραδόσεις πίστης και την ποικιλόμορφη ιστορία που συνέβαλε στη δημοκρατία της Τουρκίας και να διασφαλίσει ότι παραμένει προσβάσιμη σε όλους» είπε, μεταξύ άλλων, ο κ. Πομπέο, ο οποίος και περιέγραψε την Αγία Σοφία ως «διαθήκη στη θρησκευτική έκφραση και την καλλιτεχνική και τεχνική ιδιοφυΐα που αντανακλάται στην πλούσια και περίπλοκη ιστορία της των 1.500 χρόνων».
Ο κ. Πομπέο τονίζει ότι οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η αλλαγή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας «μειώνει την κληρονομιά αυτού του αξιοθαύμαστου κτιρίου», το οποίο, μεταξύ άλλων, λειτουργεί ως «απαραίτητη γέφυρα ανάμεσα σε διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις και κουλτούρες». Η δήλωση του κ. Πομπέο έρχεται μία ημέρα μετά και την παρέμβαση του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου και είναι ενδεικτική της ατμόσφαιρας που υπάρχει σχετικά με την πρόθεση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προχωρήσει στην αλλαγή καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, αλλά και κύκλων κοντά στο προεδρικό παλάτι που επιθυμούν, μάλιστα, την πρώτη προσευχή να γίνει στις 15 Ιουλίου.
Οι κ. Νίκος Δένδιας και Αγκίλα Σάλεχ, κατά τη συνάντησή τους χθες, συζήτησαν μεταξύ άλλων και για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο ο πρόεδρος του λιβυκού Κοινοβουλίου περιέγραψε ως παράνομο.
Η Αθήνα παρακολουθεί αυτή την υπόθεση, ωστόσο σε διπλωματικό επίπεδο συνεχίζονται οι κινήσεις στη σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου. Χθες, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μετέβη στο Τομπρούκ αιφνιδίως (η επίσκεψη δεν προαναγγέλθηκε για λόγους ασφαλείας), όπου και συνάντησε τον πρόεδρο του λιβυκού Κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ, ο οποίος, μετά και την ουσιαστική απομόνωση του Χαλίφα Χαφτάρ, αποτελεί ένα από τους παράγοντες-κλειδιά για την επόμενη μέρα στη μεγάλη βορειοαφρικανική χώρα. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες ο κ. Δένδιας έχει μετακινηθεί μεταξύ Καΐρου, Τύνιδας και Τομπρούκ, προκειμένου να συζητήσει απευθείας με τους άμεσα ενδιαφερόμενους για την κατάσταση στη Λιβύη, ιδιαίτερα εκείνους που θεωρούν ότι θίγονται από την τουρκική επέκταση στη χώρα. Δεν είναι τυχαίο όχι χθες, μόλις έγινε γνωστή η μετάβαση του κ. Δένδια στο Τομπρούκ, στο Αιγαίο κατεγράφη μία ακόμη σειρά υπερπτήσεων από τουρκικά F-16, ακόμη και της Λήμνου.
Ο κ. Σάλεχ θεωρείται ρεαλιστής από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας και αποτελεί τον φορέα της πρότασης των 8 σημείων για τη Λιβύη, που, μεταξύ άλλων, προβλέπει νέο προεδρικό συμβούλιο στο οποίο θα εκπροσωπούνται οι τρεις περιοχές της Λιβύης και το οποίο θα επιφορτιστεί με την κατάρτιση νέου συντάγματος και διεξαγωγή εκλογών, αλλά και τη διοίκηση των ενόπλων δυνάμεων. «Συμφωνήσαμε ότι η Τουρκία έχει ιστορικές ευθύνες για αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Λιβύη, όπως πολύ σωστά είπε χθες ο πρόεδρος Μακρόν. Η μεταφορά μισθοφόρων από τη Συρία και η παραβίαση του εμπάργκο όπλων είναι στοιχεία τα οποία βαρύνουν την τουρκική στάση» είπε χθες, μεταξύ άλλων, ο κ. Δένδιας, μετά τη συνάντησή του με τον κ. Σάλεχ. Από την ελληνική πλευρά τέθηκε, επίσης, το ενδεχόμενο λειτουργίας του προξενείου στη Βεγγάζη, με σκοπό τη διευκόλυνση εμπορικών συναλλαγών. Οπως είπε ο κ. Δένδιας, «η Λιβύη επιθυμεί να αντικαταστήσει τα τουρκικά προϊόντα με άλλα, ευρωπαϊκής και μάλιστα ελληνικής προέλευσης». Οι δύο άνδρες συζήτησαν και για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, το οποίο ο κ. Σάλεχ περιέγραψε ως παράνομο.