Σε κομβικό σημείο για τη δυνατότητά της να αντλήσει οφέλη από την ελληνόκτητη ποντοπόρο ναυτιλία και κυρίως θέσεις εργασίας βρίσκεται η εθνική οικονομία. Η συγκυρία προσδιορίζεται, αφενός, από την αμφισβήτηση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και, αφετέρου, από την εν εξελίξει προσπάθεια να ανοίξουν θέσεις εργασίας για Ελληνες στα καράβια, η οποία «σκοντάφτει», όμως, στις συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις.
Στο μέτωπο της Ε.Ε. η Αθήνα, συνεπικουρούμενη από την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών, δείχνει να βρίσκεται σε μάλλον θετική πορεία, με την πρόσφατη εξάμηνη παράταση στη συζήτηση των δύο πλευρών να ερμηνεύεται ως καλό σημάδι για την κατάληξη του ζητήματος που αφορά τη διασφάλιση της παραμονής στη χώρα μιας βιομηχανίας που αντιστοιχεί στο 7% του ελληνικού ΑΕΠ.
Ομως στο μέτωπο της απασχόλησης η πρόοδος προσκρούει στην απροθυμία της Πανελλήνιας Ναυτικής Ομοσπονδίας (ΠΝΟ) να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τη δυνητική εργοδοσία χιλιάδων νέων ανέργων που θα μπορούσαν να απασχοληθούν ως πληρώματα σε ελληνόκτητα εμπορικά πλοία.
Η προσπάθεια αυτή έχει ως οιονεί επισπεύδοντες τόσο την κυβέρνηση, που θέλει να δει την ανεργία να μειώνεται με τον «ανέξοδο» αυτόν τρόπο, όσο και την Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ), που θέλει εδώ και καιρό να συνδράμει στην εθνική οικονομία, κυρίως για πατριωτικούς λόγους, αφού επί χρόνια διαπρέπει διεθνώς με αλλοδαπά πληρώματα.
Εάν εξαιρεθούν οι Ελληνες αξιωματικοί, η ελληνόκτητη ποντοπόρος στη συντριπτική της πλειονότητα δεν χρησιμοποιεί Ελληνες ως πληρώματα. Πρακτικά δεν τους χρειάζεται.
Επιθυμεί όμως μεγάλο τμήμα της ναυτιλιακής κοινότητας να μπορεί να προσφέρει δουλειά σε όσους Ελληνες το θελήσουν. Ηδη υπάρχουν πολλοί επώνυμοι επιχειρηματίες του κλάδου που δείχνουν πρόθυμοι να το κάνουν. Ομως δεν είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν μιάμιση και δύο φορές τις αμοιβές που λαμβάνουν τα ξένα πληρώματα. Ειδικά κατά την παρατεταμένη κρίση στις ναυλαγορές, που αναγκάζει πολλούς πλοιοκτήτες, ειδικά φορτηγών, σε μεγάλες καθημερινές λειτουργικές ζημίες.
Η Ενωση Εφοπλιστών μιλάει, λοιπόν, τώρα για συλλογικές και όχι ατομικές συμβάσεις, αλλά με όρους διεθνούς αγωνιστικότητας. Ο πρόεδρός της Θ. Βενιάμης δηλώνει πως η «ελληνόκτητη εμπορική ναυτιλία έχει αποδεδειγμένα τη δυναμική να προσφέρει νέες θέσεις εργασίας», καθώς και ότι «προϋπόθεση για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας είναι η συμφωνία νέων ρεαλιστικών όρων, οι οποίοι να λαμβάνουν υπ’ όψιν τα δεδομένα στην ελληνική και διεθνή ναυτιλιακή αγορά εργασίας».
Ο υπουργός Ναυτιλίας Θ. Δρίτσας απαντά ότι «ρεαλισμός, ανταγωνιστικότητα και ελληνική ναυτοσύνη μπορούν και δεν πρέπει να είναι στόχοι αντιτιθέμενοι μεταξύ τους», χαιρετίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη θέση που έλαβαν οι πλοιοκτήτες. Αλλά η ΠΝΟ απαντάει με απεργία.
Το θέμα όμως δεν αφορά ούτε τους εργαζομένους στην ακτοπλοΐα, που κατά την ΕΕΕ θα εξαιρούνται από όποια ρύθμιση επιτευχθεί, ούτε τους αξιωματικούς. Αφορά τα κατώτερα πληρώματα, που αυτήν τη στιγμή δεν περιλαμβάνουν Ελληνες.
Ωστόσο, αυτή η στάση στερεί το δικαίωμα εισόδου σε νέους ανέργους που θα ήθελαν να δουλέψουν στα πλοία για 1.500 ευρώ τον μήνα, επίπεδο που προσδιορίζεται από τις συμβάσεις της International Transport Workers’ Federation (ITF), με τις οποίες κυρίως απασχολούνται οι αλλοδαποί ως πληρώματα διεθνώς. Οπως στερεί και την εθνική οικονομία από το συνάλλαγμα που θα συνεισέφεραν αυτοί οι εργαζόμενοι, από τις ασφαλιστικές εισφορές κ.ο.κ.
Πόσο είναι το κόστος αυτής της κατάστασης για τη χώρα και για τους ανέργους; Υπολογίζεται ότι, στην περίπτωση όπου όλοι οι αξιωματικοί καθώς και δύο ναυτικοί κατώτερου πληρώματος υψηλότερης ειδίκευσης στα ελληνόκτητα πλοία ξένης σημαίας αντικατασταθούν από Ελληνες, στην ελληνική οικονομία θα δημιουργούνταν αρχικά περίπου 32.500 νέες θέσεις εργασίας που θα παρήγαν εισόδημα 997 εκατ. ετησίως.
Συμβάσεις εργασίας
Μελέτη του ΙΟΒΕ ανεβάζει τη δυνητική μέγιστη συμβολή στην απασχόληση της ελληνόκτητης ναυτιλίας (με πλήρη αντικατάσταση των αλλοδαπών ναυτικών, αξιωματικών και κατώτερου πληρώματος) μεσοπρόθεσμα στις 82.100 θέσεις εργασίας και επιπλέον 1,8 δισ. ετήσιο εισόδημα από εργασία στη ναυτιλία. Η ΠΝΟ λέει πως ρεαλιστικοί όροι και διεθνώς ανταγωνιστικές αμοιβές στις συμβάσεις εργασίας των κατωτέρων πληρωμάτων «θα καταργήσουν όσα μέχρι σήμερα, με αγώνες και προσπάθειες ετών, κατακτήθηκαν και θα καθιερωθούν μισθοί πείνας τριτοκοσμικών χωρών με σημαίες ευκαιρίας» και χαρακτηρίζει τον υπουργό Ναυτιλίας Θοδωρή Δρίτσα «πρόθυμο και ένθερμο υποστηρικτή των δηλώσεων και επιδιώξεων της πλοιοκτησίας». Επιμέρους ναυτεργατικά σωματεία, και ειδικότερα τα ΠΕΜΕΝ, ΣΤΕΦΕΝΣΩΝ, ΠΕΕΜΑΓΕΝ, ΠΕΠΡΝ και ΠΕΣ/ΝΑΤ, εξέδωσαν πολύ σκληρότερη κοινή ανακοίνωση, καταγγέλλοντας σαφώς την πλειοψηφία, όπως αναφέρουν, της εκτελεστικής επιτροπής της ΠΝΟ ως «δυνάμεις του εργοδοτικού – κυβερνητικού συνδικαλισμού» που «με τυχοδιωκτικές ενέργειες εχθρεύονται την ανάπτυξη της ταξικής πάλης, δεν απαντούν στις προκλήσεις εφοπλιστών – κυβέρνησης» και «υπογράφουν ΣΣΕ που δεν εφαρμόζονται για το σύνολο των ναυτεργατών».