Καθώς η Ελλάδα «βγαίνει από την κρίση», έχουν αλλάξει άραγε τα στερεότυπα για τη χώρα στην υπόλοιπη Ευρώπη; Ενα πρόσφατο πέρασμα από τη Γερμανία δεν δείχνει κάτι τέτοιο. Σε πτήση από τη Φρανκφούρτη προς την Αθήνα, η Γερμανίδα αεροσυνοδός έβαλε στο στόχαστρο έναν Ελληνα που δυσανασχέτησε όταν του ζήτησε να κλείσει τον προσωπικό του υπολογιστή και να τον αποθηκεύσει στο πάνω ντουλάπι για την απογείωση, ως επιπλέον μέτρο ασφαλείας επειδή καθόταν στην έξοδο κινδύνου. Από τότε έλεγχε σε κάθε ευκαιρία αν εκείνος ακολουθούσε τις οδηγίες του πληρώματος, με αποκορύφωμα λίγο πριν από την προσγείωση, όταν τον ρώτησε πού είναι ο υπολογιστής του. Ενοχλημένος, αρνήθηκε να της απαντήσει το προφανές, αφού δεν τον είχε ανοίξει: «Δεν ξέρω, δεν τον έχω δει! Μήπως τον είδατε;».
Μικρό παράδειγμα, που επιβεβαιώνει τα στερεότυπα περί «αναξιόπιστων» Ελλήνων και «αυστηρών» Γερμανών. Και δείχνει επίσης γιατί, κατά τις αξιολογήσεις των μνημονίων, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις που είχαν χάσει την εμπιστοσύνη των πιστωτών καλούνταν με προαπαιτούμενα και διαδικασίες αυξημένης εποπτείας να αποδείξουν ότι εφαρμόζουν όσα έχουν υποσχεθεί. «Το πρόβλημα είναι ότι στη χώρα μου, είτε είσαι πολιτικός, είτε δάσκαλος, είτε οδηγός λεωφορείου, έχεις άποψη για το τι πήγε στραβά στην Ελλάδα», είχε πει ένας Ολλανδός πολιτικός στην καρδιά της κρίσης. Φυσικά, η κοινή γνώμη δεν διαμορφώνεται ανεξάρτητα από τους πολιτικούς και τα μίντια της κάθε χώρας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, πολλοί Ευρωπαίοι πολιτικοί χρησιμοποίησαν ως επιχείρημα την αρνητική κοινή γνώμη της χώρας τους για να δικαιολογήσουν τη σκληρή στάση τους. Τροφοδότησαν με επιχειρήματα τα εθνικά τους ΜΜΕ, τα οποία έθρεψαν τα στερεότυπα. Και όταν έγινε σαφές ότι η συνταγή του παραδειγματισμού και της σκληρής πειθαρχίας είχε εξαντλήσει τη χρησιμότητά της, η κοινή γνώμη ήταν πλέον δύσκολο να αλλάξει άποψη, θέτοντας περιορισμούς στα περιθώρια πολιτικών χειρισμών. Βεβαίως, το ελληνικό πολιτικό σύστημα είναι το κυρίως υπεύθυνο για το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Νομίζοντας ότι μπορούν να διαχωρίσουν τη θέση τους, όλες οι κυβερνήσεις των τελευταίων δέκα ετών κατηγόρησαν τους προκατόχους τους για την οικονομική κατάσταση της χώρας. Ακόμη και αν άλλαξαν την τακτική τους όταν έγιναν κυβέρνηση και ανεξάρτητα από το αν έδειξαν μεγαλύτερη υπευθυνότητα στην πολιτική τους έκτοτε, ήταν η μηδενιστική αντιπολιτευτική τους στάση που έθρεψε τον λαϊκισμό που στοιχίζει στη χώρα και υπονομεύει και τις δικές τους προσπάθειες, όταν βρεθούν στην εξουσία.
Πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση; Μια γελοιογραφία στον γερμανικό Τύπο δείχνει την Ε.Ε. ως γιατρό να λέει σε έναν σκελετωμένο Ελληνα ότι η δίαιτα των τελευταίων οκτώ ετών τού έκανε καλό. Αυτή η αυτοκριτική είναι ένα σημάδι ότι κάτι αλλάζει. Στις ΗΠΑ, ήδη από το 2012, τα δημοσιεύματα του Τύπου είχαν αρχίσει να τονίζουν τις αρνητικές κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις της λιτότητας. Τότε είχε γίνει μάλιστα και μια μεγάλη έρευνα από το γραφείο Τύπου της ελληνικής πρεσβείας της Ουάσιγκτον που έδειχνε ότι η εικόνα των αμερικανικών ΜΜΕ για την Ελλάδα είχε αρχίσει να γίνεται πιο σύνθετη – κάτι που είναι απαραίτητο για να σταματήσει να αντιμετωπίζεται η χώρα με στερεοτυπικούς όρους. Είναι καιρός να πάψουν οι γενικεύσεις και οι καρικατούρες και στην Ευρώπη. Σε τελική ανάλυση, αυτό που πλήττεται όταν ο ένας λαός δεν εμπιστεύεται τον άλλον είναι η πίστη στο κοινό τους οικοδόμημα, την Ε.Ε. και τους θεσμούς της.