Η εκρηκτική αντίδραση του Βινίσιους στη νέα ρατσιστική επίθεση που δέχθηκε από κάποιους -αρκετούς και όχι μεμονωμένους- οπαδούς της Βαλένθια, άνοιξε ξανά τον ασκό του Αιόλου και τη συζήτηση για τη «γάγγραινα» του ρατσισμού που διαβρώνει όλο και περισσότερο τη ραχοκοκαλιά του ποδοσφαίρου.
Ο τρόπος που επέλεξε ο 22χρονος Βραζιλιάνος να σηκώσει το γάντι και να στραφεί κατά πάντων για την αδυναμία (και ενδεχομένως την απροθυμία) του συστήματος να προστατεύσει τους ποδοσφαιριστές που στοχοποιούνται από ρατσιστές στην εξέδρα, προκάλεσε ήδη πολλές αντιδράσεις από ανθρώπους του ποδοσφαίρου σε ένδειξη συμπαράστασης και αλληλεγγύης. Μόνο που μένουν στα λόγια και δεν περνούν στα έργα που θα μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα.
Κινήσεις σαν κι αυτές με τα στοχευμένα μηνύματα πριν από σημαντικά παιχνίδια υπό την αιγίδα των FIFA-UEFA, των εθνικών ομοσπονδιών, των διοργανωτών των πρωταθλημάτων και των ομάδων, αποδείχθηκαν στην πράξη αναποτελεσματικές. Το φαινόμενο διογκώνεται αντί να περιορίζεται, για λόγους που προφανώς ξεπερνούν την οπαδική αντιπαλότητα, η οποία αποδεικνύεται πρώτης τάξεως «προσάναμμα».
Η ατιμωρησία
Η ατιμωρησία είναι ο βασικός λόγος της εξάπλωσης του φαινομένου. Σε έναν χώρο όπως τα ποδοσφαιρικά γήπεδα, όπου όλοι όσοι πληρώνουν ένα εισιτήριο νομίζουν πως έχουν δικαίωμα να προσβάλουν οποιονδήποτε θέλουν, η φανερή αδυναμία του συστήματος να συλλάβει και να τιμωρήσει αυστηρά τους φυσικούς αυτουργούς των ρατσιστικών επιθέσεων εξηγεί εν πολλοίς την αίσθηση της απόλυτης ασυλίας που έχουν οι παραβάτες.
Ο Κάρλος Αντσελότι επιμένει ότι απέναντι σε τέτοια φαινόμενα η πρώτη σωστή αντίδραση θα ήταν να σταματούν επιτόπου τα παιχνίδια και να τιμωρείται η ομάδα που φιλοξενεί στις εξέδρες της ρατσιστές. «Μα πώς μπορείς να ελέγξεις ένα πλήθος δεκάδων χιλιάδων οπαδών και να εξοντώσεις τις ομάδες για τις ασχήμιες κάποιων που μπορεί και να μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού;» είναι το αντεπιχείρημα όσων πιστεύουν ότι η τιμωρία μιας ομάδας θα ανεβάσει τους τόνους και θα εντείνει την αίσθηση της ομηρίας των πολλών από τις διαθέσεις των ολίγων.
«Να εντοπίζεται ο παραβάτης ρατσιστής και να τιμωρείται με απαγόρευση της εισόδου του στα γήπεδα, ακόμα και διά βίου» είναι η πολιτική που θέλησε κάποια στιγμή να περάσει, θεσμικά, ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο. «Ποιος ζει, ποιος πεθαίνει…» είναι η απάντηση αυτών που θεωρούν το μέτρο της απαγόρευσης ανεπαρκές, με τη λογική ότι εύκολα μπορεί να έχει κάποιος πρόσβαση στο γήπεδο μέσα στο ανεξέλεγκτο πλήθος. Οι ίδιοι επιμένουν ότι μόνο η σύλληψη, η καταδίκη και η χωρίς αναστολή φυλάκιση των παραβατών μπορεί να προσφέρει μια κάποια λύση.
Ο Βινίσιους προσέλκυσε διεθνές ενδιαφέρον, όχι επειδή η επίθεση που δέχθηκε ήταν πιο βίαιη σε σχέση με αυτές που έγιναν σε άλλους ποδοσφαιριστές που έχουν βρεθεί στη θέση του, αλλά επειδή αντέδρασε έντονα κατά τη διάρκεια του αγώνα και μετά το τέλος του. Πρόκειται, άλλωστε, για τον Βινίσιους, τον σταρ της «βασίλισσας» Ρεάλ Μαδρίτης, και όχι για έναν απλό ποδοσφαιριστή μιας μικρότερης ομάδας. Πολλοί άλλοι έχουν αντιδράσει, ενίοτε ακόμα πιο έντονα, δεν είχαν όμως το εκτόπισμα ενός σταρ πρώτης γραμμής για να τύχουν τέτοιας συμπαράστασης και προβολής.
«Ο ρατσισμός είναι σύνηθες φαινόμενο στη Λα Λίγκα»
«Δεν ήταν η πρώτη φορά, ούτε η δεύτερη, ούτε η τρίτη. Ο ρατσισμός είναι σύνηθες φαινόμενο στη Λα Λίγκα. Ο ανταγωνισμός τον θεωρεί φυσιολογικό, το ίδιο και η ομοσπονδία, οι αντίπαλοι ενθαρρύνουν τέτοιες συμπεριφορές. Λυπάμαι πολύ. Το πρωτάθλημα που κάποτε ανήκε στον Ροναλντίνιο, τον Ρονάλντο, τον Κριστιάνο και τον Μέσι, σήμερα ανήκει στους ρατσιστές», ήταν η πρώτη δημόσια τοποθέτηση του Βινίσιους αμέσως μετά τα όσα θλιβερά συνέβησαν στο «Μεστάγια» και προκάλεσαν τον ασυγκράτητο εκνευρισμό του, που έφερε εν συνεχεία την αποβολή του.
⚠️ Inaceitável! Vinícius Júnior sofre mais um caso de racismo em jogo na Espanha
Partida do Real Madrid foi interrompida no 2º tempo após parte da torcida do Valencia chamar o atacante brasileiro de “macaco”.
Leia: https://t.co/gvLZkjkVV4 pic.twitter.com/eM666U90hZ
— Metrópoles (@Metropoles) May 21, 2023
Η μάλλον ειρωνική τοποθέτηση του προέδρου της ισπανικής λίγκας, Χαβιέρ Τέμπας, με την ανάρτηση «δεν παρουσιαστήκατε στα ραντεβού μας για το θέμα του ρατσισμού», προκάλεσε νέα έκρηξη του Βινίσιους: «Για μια ακόμη φορά, αντί να ασκήσει κριτική στους ρατσιστές, ο πρόεδρος της Λα Λίγκα βγαίνει στα social media για να επιτεθεί σε μένα. Οσο και να κάνει πως δεν το βλέπει, η εικόνα του πρωταθλήματος πλήττεται. Δείτε τα σχόλια στις αναρτήσεις αυτές και θα καταλάβετε. Οσο εξαιρείς τον εαυτό σου από αυτό, γίνεσαι συνένοχος και όμοιος με τους ρατσιστές. Δεν είμαι φίλος σου για να μου μιλάς για τον ρατσισμό. Εγώ θέλω δράσεις και τιμωρίες».
Μέσα στις πολλές φωνές συμπαράστασης προς τον «Βίνι», ξεχώρισε η τοποθέτηση του πρώην άσου της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και της εθνικής Αγγλίας, Ρίο Φέρντιναντ, όχι μόνο επειδή έδωσε με τα λόγια του μια πιο ανθρώπινη διάσταση στα όσα βιώνει ένα παιδί 22 ετών, αλλά και για τις ευθείες βολές του προς τους «υπεύθυνους» και τους απλούς φιλάθλους που μένουν μόνο στα ευχολόγια: «Ποιος προστατεύει τον Βινίσιους στην Ισπανία; Πήρε κόκκινη κάρτα ενώ τον έπνιγαν και δεχόταν ρατσιστική κακοποίηση κατά τη διάρκεια του αγώνα… Πόσες φορές πρέπει να δούμε αυτόν τον νεαρό να υποβάλλεται σε αυτές τις αθλιότητες; Βλέπω πόνο, αηδία, τον βλέπω να χρειάζεται βοήθεια και οι αρχές δεν κάνουν τίποτα για να τον βοηθήσουν. Ο κόσμος πρέπει να συνασπιστεί και να απαιτήσει περισσότερα από τις διοικητικές αρχές. Κανείς δεν το αξίζει αυτό, όμως εσείς το επιτρέπετε. Πρέπει να υπάρξει μια ενιαία προσέγγιση, διαφορετικά το θέμα θα ξαναμπεί “κάτω από το χαλί”. Αντισταθείτε όλοι με δύναμη και υπερηφάνεια απέναντι στους αδαείς ρατσιστές».
🚨 Espero que encontréis a los aficionados del Valencia que han gritado insultos racistas a Vinícius Júnior.@LaLiga @Tebasjavier @vinijr
— SrNaninho (@SrNaninho) May 21, 2023
Τον Δεκέμβριο του 2020, η Μπασάκσεχιρ έγινε η πρώτη ομάδα που αποχώρισε από παιχνίδι του Τσάμπιονς Λιγκ επειδή ένας από τους Ρουμάνους διαιτητές (ο 4ος Σεμπαστιάν Κολτέσκου), αποκάλεσε «νέγρο» τον βοηθό προπονητή της τουρκικής ομάδας, Πιέρ Γουεμπό. Η Μπασάκσεχιρ αποχώρησε στο 18′ από τον αγώνα της με την Παρί Σεν Ζερμέν, η οποία συντάχθηκε και την ακολούθησε στα αποδυτήρια. Η UEFA δεν αντέδρασε και όρισε τον αγώνα για την επόμενη ημέρα, όπου οι Γάλλοι, με το εμφατικό 5-1, «κλείδωσαν» την πρόκρισή τους στην επόμενη φάση. Η έρευνα που προανήγγειλε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία δεν οδήγησε πουθενά και ο φάκελος της υπόθεσης έκλεισε με μισόλογα. Η συμπεριφορά του Κολτέσκου δεν χαρακτηρίστηκε ρατσιστική και η UEFA τον τιμώρησε απλώς για παράβαση του άρθρου 11, με ποινή αναστολής (από τον… Μάρτιο) έως το τέλος της περιόδου, με την υποχρέωση να παρακολουθήσει κάποια εκπαιδευτικά σεμινάρια.
Η πρώτη καταγεγραμμένη κατηγορία για ρατσιστική συμπεριφορά ήταν κατά της Μίλγουολ, οπαδοί της οποίας έβαλαν στο στόχαστρό τους τον Τζίμι Τραορέ της Λίβερπουλ, τον Δεκέμβριο του 2004.
Από τότε μέχρι σήμερα, ακολούθησαν εκατοντάδες αντίστοιχα περιστατικά στα γήπεδα όλου του κόσμου, με κάποιες περιπτώσεις να ξεχωρίζουν:
- Στις 7 Απριλίου του 2007, επιβλήθηκε για πρώτη φορά η ποινή του διά βίου αποκλεισμού σε έναν οπαδό της Ρόδεραμ που επιτέθηκε ρατσιστικά στον τερματοφύλακα της Τζίλιγχαμ, Κέλβιν Τζακ. Την ίδια ποινή επέβαλε και η Τσέλσι σε έναν 55χρονο οπαδό της όταν επιτέθηκε το 2012 στον Ντιντιέ Ντρογκμπά, με την Πρέμιερ Λιγκ να τον τιμωρεί επιπροσθέτως με τρία χρόνια αποκλεισμό γενικά από όλα τα αγγλικά γήπεδα. Με διά βίου αποκλεισμό από το «Στάνφορντ Μπριτζ» τιμώρησε η Τσέλσι έναν οπαδό της όταν, το 2015, μιμήθηκε ήχους πιθήκων απευθυνόμενος προς τον Ντάνι Γουέλμπεκ της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
- Ο Μάριο Μπαλοτέλι ήταν από τους πρώτους που είχε κατηγορήσει ως ρατσιστές τους Ιταλούς οπαδούς, ύστερα από επίθεση που είχε δεχθεί από υποστηρικτές της Γιουβέντους σε έναν αγώνα Κυπέλλου με την Πάρμα το 2010. Το 2019 αποχώρησε από το γήπεδο κλωτσώντας την μπάλα στην εξέδρα, όταν στο παιχνίδι Μπρέσια – Βερόνα οι οπαδοί της ομάδας του τον αποδοκίμασαν εν χορώ με ήχους μαϊμούς. Ο ίδιος είχε δηλώσει αργότερα: «Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τις μαϊμούδες, είμαι σίγουρος πως είναι πιο έξυπνες από τους ρατσιστές»! Το απίστευτο είναι ότι ο πρόεδρος της Μπρέσια, Μάσιμο Τσελίνι, πήρε το μέρος των οπαδών δηλώνοντας ειρωνικά on camera: «Τι θέλετε να σας πω; Οτι ο Μπαλοτέλι είναι μαύρος; Και ότι προσπαθεί να ασπρίσει; Αυτό όμως είναι πολύ δύσκολο»!
- Πολύ συχνά έκρυθμη είναι η κατάσταση και στην Ισπανία. Το πρώτο σοβαρό περιστατικό εκεί σημειώθηκε το 2004, σε ένα διεθνές φιλικό με την Αγγλία, με στόχο τους μαύρους παίκτες των «λιονταριών» και ειδικά τους Ασλεϊ Κόουλ και Σον Ράιτ-Φίλιπς. Στα ισπανικά γήπεδα δεινοπάθησε και ο Σαμουέλ Ετό, με αποκορύφωμα έναν αγώνα της Μπαρτσελόνα στη Σαραγόσα όπου, πέρα από τους ήχους μαϊμούς που έκαναν πολλοί οπαδοί των γηπεδούχων κάθε φορά που ερχόταν σε επαφή με την μπάλα, του πετούσαν και φιστίκια.
- Κάτι ανάλογο έγινε και με τον Ντάνι Αλβες σε ένα παιχνίδι των «μπλαουγκράνα» με τη Βιγιαρεάλ. Οταν ο Βραζιλιάνος άσος πήγε να χτυπήσει ένα κόρνερ, κάποιος του πέταξε μια μπανάνα κι αυτός, ατάραχος, την πήρε, την ξεφλούδισε και την έφαγε. Σάλο είχε προκαλέσει και ο ομοσπονδιακός της «φούρια ρόχα», Λουίς Αραγονιές, όταν φώναξε τον Ρέγες και του ζήτησε να μαρκάρει τον (συμπαίκτη του στην Αρσεναλ), Τιερί Ανρί, λέγοντάς του «Δείξε μου ότι είσαι καλύτερος από εκείνο τα μαύρο σκ***».
- Αρκετά συχνά ποδοσφαιριστές επιλέγουν να φύγουν από ένα παιχνίδι ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη ρατσιστική συμπεριφορά οπαδών. Από τους πρώτους που το έκαναν ήταν ο Ρομπέρτο Κάρλος το 2011 σ’ έναν αγώνα του ρωσικού πρωταθλήματος, όπως και ο Κέβιν Πιρς Μπόατενγκ σ’ ένα φιλικό της Μίλαν. Το παρήγορο είναι ότι συχνά σε τέτοιους είδους αποχωρήσεις, οι παίκτες δέχονται ξεκάθαρη και έμπρακτη συμπαράσταση από συμπαίκτες και αντιπάλους.
- Στην Ελλάδα δεν έχουν σημειωθεί ούτε πολλά ούτε και ακραία φαινόμενα ρατσισμού στις εξέδρες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απουσιάζουν εντελώς οι παραβατικές συμπεριφορές. Το πρώτο σοβαρό περιστατικό είχε σημειωθεί το 2005 εις βάρος του Κόφι Αμπονσά, στο παιχνίδι Αιγάλεω – Ηρακλής. Το σύνθημα «δεν θα γίνεις Ελληνας ποτέ, Αλβανέ, Αλβανέ» το άκουσε αρκετές φορές στα ελληνικά γήπεδα ο Σωτήρης Νίνης, ενώ αίσθηση είχε προκαλέσει το ότι σε ένα παιχνίδι με τον Ολυμπιακό, στο Ηράκλειο, αρκετοί οπαδοί του ΟΦΗ έκαναν ήχους μαϊμούς κάθε φορά που έπιανε την μπάλα ο Μαζουακού.
- Αντίστοιχες επιθέσεις δέχθηκαν και άλλοι παίκτες του Ολυμπιακού. «Σήμερα άκουσα ήχους μαϊμούς από το κοινό της Ξάνθης. Στο τέλος δυσκολευόμουν να τους ακούσω γιατί είχαν τις μπανάνες στο στόμα τους», είχε δηλώσει παλαιότερα ο Γκαετάν Μπονγκ, με τον Κόλιν Καζίμ Ρίτσαρντς να δηλώνει κάτι αντίστοιχο, μετά τα όσα υπέστησαν αυτός και ο Σαλίνο σε ένα ματς στην Τούμπα: «Οπαδοί του ΠΑΟΚ μου πετούσαν μπανάνες. Μπορεί αυτό να ληφθεί ως ρατσιστική επίθεση, αλλά πολλοί γελούσαν. Αν οι μπανάνες είναι κίτρινες και σε καλή κατάσταση, μπορεί να τις φάω κιόλας. Αν είναι σάπιες, όπως ορισμένες που μου πέταξαν σήμερα, τότε δεν τις τρώει ούτε μια μαϊμού»!
- Ενα ρατσιστικό σύνθημα εις βάρος του παίκτη του Αρη, Αμπού Μπα, είχε προκαλέσει την προσωρινή διακοπή του αγώνα με την ΑΕΛ το 2020. Η τοποθέτηση των οργανωμένων οπαδών του Αρη είχε προκαλέσει αίσθηση: «Ο Αρης είναι η ομάδα που έφερε πρώτη στην Ελλάδα έγχρωμο παίκτη, τον Γίλμα Καταμά, και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό. Ο Αρης είναι το σωματείο που έφτιαξαν Χριστιανοί και Εβραίοι, Ελληνες και Αρμένιοι και δήλωσαν ότι σκοπός τους ήταν η εκγύμναση αθλητών «εκ πασών των κοινωνικών τάξεων» και δεν το ξεχνάμε ποτέ. Ρατσιστικά φαινόμενα δεν θα αφήσουμε ποτέ να εμφανιστούν στις τάξεις της ομάδας μας, ούτε θα αφήσουμε αναπάντητη καμία ρατσιστική επίθεση εις βάρος παικτών που φορούν την τιμημένη φανέλα μας, αλλά και γενικότερα. Τα χρώματά μας είναι το κίτρινο και το μαύρο, το γήπεδό μας χωράει ανθρώπους από όλες τις φυλές. Αμπού Μπα, είμαστε δίπλα σου».
- Η επίθεση γνωστού «τηλεοπαδού» στον Θανάση Αντετοκούνμπο με τον χαρακτηρισμό «πίθηκος» (ανάμεσα σε διάφορα άλλα), ύστερα από ένα ντέρμπι του Παναθηναϊκού με τον Ολυμπιακό για την Ευρωλίγκα, είχε προκαλέσει τη δημόσια τοποθέτηση του Γιάννη Αντετοκούνμπο το 2018, την ίδια εποχή που είχε εμφανιστεί στις εξέδρες του ΟΑΚΑ ένας πυρήνας νεοναζιστών οπαδών, στον αγώνα της Εθνικής μας με την Εσθονία. Υπήρξε αντίδραση από την UEFA και ευτυχώς δεν επαναλήφθηκε το φαινόμενο σε άλλα παιχνίδια της «γαλανόλευκης», τουλάχιστον σε βαθμό που θα μπορούσε να προκαλέσει μεγαλύτερη ανησυχία.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr