Αρχής γενομένης από τον πρώτο ημιτελικό του Κυπέλλου, Παναιτωλικός – Αρης στο Αγρίνιο, τα ποδοσφαιρικά γήπεδα των ομάδων της Σούπερ Λιγκ 1 ξαναπαίρνουν επιτέλους ζωή και χρώμα, ύστερα από δύο μήνες με πόρτες κλειστές και τους φιλάθλους μακριά από τις εξέδρες.
Για τους προληπτικούς είναι ολίγον τι ανησυχητικό ότι η αρχή της επιστροφής του κόσμου στα γήπεδα γίνεται… Τρίτη και 13, αλλά αυτά είναι ψιλά γράμματα στην Ιστορία. Σημασία έχει ότι το επαγγελματικό ποδόσφαιρο στην Ελλάδα βγαίνει από μια δίμηνη καραντίνα και ξαναμπαίνει σε κανονικούς ρυθμούς μέχρι… νεοτέρας, καθώς οι κυβερνητικές εξαγγελίες «απειλούν» με νέα μέτρα, ακόμη πιο αυστηρά σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα ξαναβρεθεί μπροστά από την ίδια πόρτα.
Το να μιλάει κανείς για «το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα» δεν απεικονίζει πλήρως την πραγματικότητα. Είναι αλήθεια ότι οι αθλητικοί αγώνες προσφέρουν σε κάποιους την ευκαιρία να κινηθούν έξω από τα λογικά όρια που γεννά η αγάπη για μια ομάδα και η ταύτιση μαζί της. Αν θέλουμε, όμως, να είμαστε ακριβείς, τα αιματηρά και θανατηφόρα περιστατικά που προκάλεσαν την αντίδραση της Πολιτείας και τα αυστηρά μέτρα, συνέβησαν έξω από τα γήπεδα και όχι μέσα σε αυτά.
Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρχε ένα υπόβαθρο οπαδικών διαφορών, σε κάποιες άλλες όχι. Σε κάθε περίπτωση, το ποδόσφαιρο βρέθηκε να πληρώνει το μάρμαρο για δύο θανάτους που συνέβησαν έξω από γήπεδα βόλεϊ και κάποιους άλλους σε γειτονιές της πόλης, όπως σε τρία αιματηρά και θανατηφόρα περιστατικά στη Θεσσαλονίκη, συν άλλο ένα το περασμένο καλοκαίρι στη Νέα Φιλαδέλφεια.
Η πρώτη απώλεια ζωής κυριολεκτικά μέσα σε γήπεδο με αφορμή ένα ποδοσφαιρικό παιχνίδι, έμελλε να είναι και η τελευταία. Από το μακρινό 1986 όταν ο 29χρονος καθηγητής μαθηματικών Χαράλαμπος Μπλιώνας σκοτώθηκε από φωτοβολίδα που εκτοξεύθηκε από την «αντίπαλη» εξέδρα, δεν υπήρξε άλλο θανατηφόρο περιστατικό μέσα σε γήπεδο.
Εχουν συμβεί βεβαίως πάρα πολλά όλα αυτά τα χρόνια στις εξέδρες και είναι ίσως μια ευτυχής συγκυρία που κανένα από αυτά τα περιστατικά δεν εξελίχθηκε με τόσο δυσάρεστο τρόπο εντός των γηπέδων, την ώρα μιας ποδοσφαιρικής ή οποιασδήποτε άλλης αθλητικής αναμέτρησης.
Με τόση ένταση και την ατμόσφαιρα να μυρίζει συχνά πυκνά μπαρούτι, είναι λογικό να πιστεύει κανείς ότι κάποια στιγμή θα ξαναζούσαμε το μοιραίο σε γήπεδο και όχι έξω ή γύρω από αυτό. Μ’ αυτήν τη λογική, είναι ξεκάθαρο ότι άργησαν να παρθούν μέτρα για να περιορίσουν, έστω, όλα όσα συμβαίνουν χρόνια ολόκληρα μέσα και έξω από τα γήπεδα.
Είναι όμως άλλη συζήτηση αυτό και άλλη το εάν μια σπασμωδική και χωρίς σχέδιο αντίδραση με τον αποκλεισμό των φιλάθλων για δύο μήνες μόνο από τα ποδοσφαιρικά γήπεδα της μεγάλης κατηγορίας, είναι ένα μέτρο που θα μπορούσε να βάλει τα πράματα σε μια σειρά ώστε να περιμένουμε μια καλύτερη ημέρα.
Με τη δίψα των φιλάθλων να ξαναβρεθούν ύστερα από δύο μήνες στα γήπεδα, θεωρείται σίγουρο ότι μέχρι να… ξεθυμάνουν τουλάχιστον, θα έχουμε μεγάλη προσέλευση στα παιχνίδια τώρα που έληξε ο αποκλεισμός τους. Ειδικά στις ομάδες που έχουν στόχους και με τον υψηλό ανταγωνισμό που φέρνει ο συνωστισμός στην κορυφή του βαθμολογικού πίνακα του πρωταθλήματος, δύσκολα τα επόμενα εντός έδρας παιχνίδια του ΠΑΟΚ, του Παναθηναϊκού και της ΑΕΚ δεν θα είναι sold out.
Οι δύο πρώτοι, μάλιστα, έχουν και δύο μεταξύ τους αναμετρήσεις στο Κύπελλο που γεννούν τεράστιο ενδιαφέρον, ενώ τον άλλο μήνα μπαίνουν στη ζωή μας και τα πλέι οφ του πρωταθλήματος. Με τα απανωτά ντέρμπι και τόσο έντονο συναγωνισμό, λογικό κι επόμενο να μοιάζει δεδομένο ότι θα γεμίσουν οι εξέδρες.
Η επιστροφή των φιλάθλων στα γήπεδο θα γίνει με νέο… κοστούμι που αυτή τη στιγμή ράβεται και δεν είναι σε καμία περίπτωση έτοιμο, ούτε καν για την πρώτη πρόβα. Πρόκειται για μέτρα που βρίσκονται σε φάση υλοποίησης και ΘΑ εφαρμοστούν κάποια στιγμή στο επόμενο διάστημα, χωρίς να φέρνουν κάτι ριζοσπαστικό σε σχέση με αντίστοιχες προσπάθειες στο παρελθόν.
Το πρόβλημα, άλλωστε, δεν είναι ότι δεν υπάρχουν νόμοι στη χώρα μας, το πρόβλημα είναι ότι δεν τηρούνται…
Προφανώς και υπάρχει διάθεση για μεγαλύτερη αυστηρότητα, καλύτερη οργάνωση, πιο εντατικούς ελέγχους και πιο σκληρές τιμωρίες, αλλά τα αποτελέσματα θα φανούν στο τέλος, όταν αρχίσει σε πλήρη έκταση η εφαρμογή των μέτρων. Θα γίνουν όλα αυτά κομμάτι της καθημερινότητάς μας ή θα τα πάρει, ως συνήθως, το ποτάμι μόλις περάσει λίγος χρόνος; Η απάντηση θα δοθεί στην πράξη και όχι με τα παχιά τα λόγια.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα όπου όλα κυλούν σε ράθυμους ρυθμούς, μην περιμένει κανείς ότι τώρα που ανοίγουν ξανά οι εξέδρες θα υπάρξει σε πρώτη φάση κάτι άμεσο και δραστικό. Δύο μήνες είναι πολύ λίγοι στη χώρα μας για να ξεφύγουμε από τη θεωρία και να περάσουμε στην πράξη. Χρειάζεται ακόμα αρκετός χρόνος για να υλοποιηθούν τα νέα μέτρα και μέχρι τότε θα πορευτούμε με την πεπατημένη, σε ένα πιο αυστηρό πλαίσιο σε σχέση μ’ αυτό που υπήρχε. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, τις αλλαγές θα τις δούμε εμπράκτως αργότερα, σε περίπου έναν με δύο μήνες από τώρα.
Η βασική χάραξη των μέτρων κινείται στα συνηθισμένα μονοπάτια, πάνω στον άξονα «πρόληψη, ασφάλεια και τιμωρία». Η πρόληψη είναι μια σύνθετη έννοια και έχει κατ’ αρχάς να κάνει με πολλά πράγματα που πρέπει να αλλάξουν στη νοοτροπία και την παιδεία, μια χρονοβόρα διαδικασία που απαιτεί οργανωμένη δουλειά σε βάθος και μεγάλα κονδύλια. Η απειλή αυστηρών ποινών κινείται επίσης προς την κατεύθυνση της αποτροπής και είναι σημαντικό όλοι όσοι πηγαίνουν στο γήπεδο με περίεργες διαθέσεις, να ξέρουν ότι θα βρεθούν σε έναν ασφυκτικό κλοιό και δεν θα κινούνται ανώνυμοι και ατιμώρητοι μέσα στο πλήθος.
Η έκδοση ηλεκτρονικών και ονομαστικών εισιτηρίων είχε θεωρηθεί στην αρχή ως ένα καλό πρώτο βήμα για τον εντοπισμό των κάθε λογής ταραξιών. Υπήρξαν περιπτώσεις εντοπισμού των δραστών σε κάποια επεισοδιακά περιστατικά, αλλά είναι κοινό μυστικό ότι πολύ εύκολα μπορούσε να περάσει κάποιος στο γήπεδο με ένα εισιτήριο σε άλλο όνομα και να καθίσει σε διαφορετική θέση απ’ αυτή που αναγράφεται. Ειδικά στις θύρες των οργανωμένων οπαδών, το να προσπαθήσεις να βρεις τους δράστες επεισοδίων μέσα από τα ονομαστικά εισιτήρια, μοιάζει σαν να ψάχνεις βελόνα στ’ άχυρα.
Στο πλαίσιο της πρόληψης, από 9 Απριλίου και μετά θα τεθεί σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα ταυτοποίησης όσων θα μπαίνουν στα γήπεδα, με την έκδοση ηλεκτρονικών εισιτηρίων μέσω του gov wallet. Οι φίλαθλοι θα πρέπει να εγγραφούν στο εθνικό μητρώο επικοινωνίας (emep.gov.gr) και όταν θέλουν να πάνε στο γήπεδο, να ακολουθούν κάθε φορά τη διαδικασία που προβλέπεται εκεί, αφού πρώτα έχουν προμηθευτεί το εισιτήριό τους μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, όπως γινόταν τα τελευταία χρόνια.
Η διαδικασία αυτή θα είναι υποχρεωτική για όλους, ακόμα και για ανήλικους κάτω των 15 ετών, οι οποίοι θα προστίθενται στο προφίλ του συνοδού τους. Οι ανήλικοι άνω των 15 ετών, θα πρέπει να έχουν το δικό τους προφίλ στο μητρώο. Με τη διαδικασία αυτή, το εισιτήριο θα «κλειδώνεται» ηλεκτρονικά μέσω του κινητού τηλεφώνου των φιλάθλων και θα είναι πιο εύκολη η ταυτοποίησή τους. Πιο χαλαρά θα είναι τα σχετικά μέτρα μόνο στα διεθνή παιχνίδια, τα οποία διεξάγονται κάτω από την ομπρέλα της ΦΙΦΑ ή της ΟΥΕΦΑ, ανάλογα με τη διαδικασία που ορίζουν αυτές.
Εξυπακούεται ότι όλη αυτή η διαδικασία είναι χρονοβόρα, δύσχρηστη και θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για πολλούς φιλάθλους, ειδικά μεγάλης ηλικίας, που δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση της τεχνολογίας. Ο συστηματικός έλεγχος της ταυτοπροσωπίας θα δημιουργήσει μεγάλες ουρές, συνωστισμό, καθυστερήσεις και μεγάλο εκνευρισμό σε παιχνίδια με αυξημένη προσέλευση φιλάθλων, με τον κίνδυνο να μείνει πρακτικά ανεφάρμοστος.
Πώς να ελεγχθούν ένας προς ένας μερικές εκατοντάδες ανυπόμονοι φίλαθλοι που θα είναι στριμωγμένοι έξω από μία θύρα, όταν ξεκινάει σε λίγο το παιχνίδι;
Με την εφαρμογή του νέου συστήματος ταυτοποίησης των φιλάθλων θα υπάρξουν αναλυτικές επεξηγήσεις για τον τρόπο λειτουργίας του και την πρακτική εφαρμογή του. Θα υπάρξει πρόβλεψη για την ταυτοποίηση μη Ελλήνων πολιτών, όπως και μια διαδικασία που θα επιτρέπει τη μεταβίβαση των εισιτηρίων διαρκείας ή τη δημιουργία μιας «μαύρης λίστας» που θα αποκλείει την είσοδο στα γήπεδα των σεσημασμένων παραβατών. Είναι ξεκάθαρο, πάντως, ότι πρόκειται για ένα μη λειτουργικό σύστημα που δεν έχει εφαρμοστεί πουθενά στο εξωτερικό, αλλά οι αρμόδιοι εκτιμούν ότι σ’ αυτή τη φάση δεν υπάρχει άλλος τρόπος για την ταυτοποίηση των φιλάθλων που παίρνουν θέση στην εξέδρα.
Επόμενο βήμα είναι ο έλεγχος εντός των γηπέδων και γύρω από αυτά, στους χώρους που κινούνται οι φίλαθλοι. Θεωρητικά, όλα τα γήπεδα της Σούπερ Λίγκ είναι εξοπλισμένα με κάμερες που τις διαχειρίζεται η αστυνομία μαζί με τις γηπεδούχους ομάδες. Σε αρκετές περιπτώσεις, όμως, το υλικό τους δεν ήταν διαθέσιμο όταν χρειάστηκε γιατί δεν… λειτουργούσαν, ειδικά σε εσωτερικούς χώρους όπου έχουν συμβεί κατά καιρούς πολλά επεισοδιακά περιστατικά! Με τα νέα μέτρα, οι κάμερες αυτές θα είναι περισσότερες, υψηλής ευκρίνειας, με πολύ καλύτερη ανάλυση και θα καλύπτουν όλους τους χώρους, πλην των αποδυτηρίων.
Τη χρήση και την επεξεργασία του υλικού τους θα την έχει αποκλειστικά η αστυνομία, με τις ομάδες να είναι υποχρεωμένες να μεριμνούν για τη σωστή λειτουργία τους. Ο σχετικός έλεγχος θα γίνεται λίγες μέρες πριν τους αγώνες ώστε να υπάρχει χρόνος να διορθωθεί το όποιο πρόβλημα και εάν για κάποιο λόγο δεν λειτουργήσουν σωστά στα παιχνίδια, οι συνέπειες για την ομάδα μπορεί να φτάνουν μέχρι και σε «λουκέτο» για ένα ή περισσότερα ματς.
Η λειτουργία τους θα είναι τουλάχιστον επτάωρη, πριν, στη διάρκεια και μετά το τέλος ενός αγώνα. Η προθεσμία που έχουν οι ομάδες για να εξοπλιστούν τεχνολογικά και να τις εγκαταστήσουν, είναι μέχρι τις 7 Μαρτίου. Από την επόμενη ημέρα, όσες δεν είναι έτοιμες θα υποστούν τις προβλεπόμενες κυρώσεις.
Υπεύθυνη για την εποπτεία και την τήρηση των μέτρων θα είναι η νέα ΔΕΑΒ (Διαρκής Επιτροπή Αντιμετώπισης Βίας), η οποία θα έχει αυξημένες αρμοδιότητες και πολύ μεγάλο ρόλο στην επιβολή των ποινών για τις ομάδες. Οι παρατηρητές της θα καταγράφουν με λεπτομέρειες κάθε περιστατικό ώστε να επιβάλλονται πολύ αυστηρές ποινές ακόμα και για περιστατικά που μπορεί να μη μοιάζουν πολύ σοβαρά, όπως η ρίψη ενός πυρσού ή μιας απλής κροτίδας στον αγωνιστικό χώρο!
Ο νέος αθλητικός νόμος περιλαμβάνει συγκεκριμένες και πολύ αυστηρές κυρώσεις, που αν εφαρμοστούν κατά γράμμα, υπάρχει κίνδυνος να περάσουμε στην αντίπερα όχθη: να κλείνουν, δηλαδή, γήπεδα και να τιμωρούνται αυστηρά οι ομάδες με το παραμικρό, στη λογική του «όποιος καεί απ’ το χυλό, φυσάει και το γιαούρτι»! Σε κάθε περίπτωση, για να μην μπατάρει η βάρκα από τη μία ή την άλλη πλευρά, απαιτείται ισορροπία. Αυτή είναι η μαγική λέξη που προσφέρει λύσεις και δείχνει τον δρόμο προς τη σωστή κατεύθυνση, χωρίς κορόνες, λεονταρισμούς και αναθέματα…