Μεγάλος ατακαδόρος, ο Νίκος Βαμβακούλας συνήθιζε να ρωτάει όσους το έπαιζαν αυθεντίες στο ποδόσφαιρο: «Τι έχει μέσα της η μπάλα;». Η απάντηση «αέρα» που έδιναν οι περισσότεροι αβίαστα και κάποιοι πιο πονηρεμένοι έπειτα από σκέψη που δεν μπορούσε όμως να οδηγήσει κάπου αλλού, ήταν κατά τον «Τιραμόλα» εντελώς λάθος. «Δόξα και πολλά λεφτά, αυτό έχει μέσα της η μπάλα, δεν έχει αέρα» ήταν η δική του προσέγγιση, σε χρόνια που το ποδόσφαιρο είχε αρχίζει να ξεφεύγει από τον ρομαντισμό της εποχής «της πορτοκαλάδας» και να εξελίσσεται σε μια μεγάλη χρηματιστηριακή αγορά, με ό,τι καλό και κακό συνεπάγεται αυτή η αλλαγή της φυσιογνωμίας του.
Μερικές δεκαετίες αργότερα, η προσέγγιση του Βαμβακούλα έχει δικαιωθεί στο 100%. Οσοι ποδοσφαιριστές ξεχωρίζουν στο πιο υψηλό επίπεδο, πέρα από τη δόξα που απολάμβαναν και τα παλαιότερα χρόνια οι αστέρες στον μικρόκοσμο του ποδοσφαίρου, απολαμβάνουν τώρα και μυθικά συμβόλαια, με νούμερα που ζαλίζουν και αρκετές φορές συνιστούν κοινωνική πρόκληση. Υπάρχουν ποδοσφαιριστές που κυριολεκτικά μέσα σε μια εβδομάδα κερδίζουν περισσότερα απ’ όσα κερδίζει σε μια ολόκληρη ζωή ένας καλοπληρωμένος εργαζόμενος. Η απάντηση σε όσους αντιδρούν είναι αφοπλιστική: «Τα φέρνουν και τα παίρνουν»!
Η ΕSL αντεπιτίθεται
Εδώ και αρκετά χρόνια, το ποδόσφαιρο, όντως, έχει ξεφύγει πολύ από τα πλαίσια που ορίζει ένα άθλημα ψυχαγωγίας και για όσους το παίζουν και για όσους το βλέπουν. Ειδικά στο πιο υψηλό επίπεδο, έχει εξελιχθεί σε μια ασταμάτητη μηχανή κοπής χρήματος, μια επιχείρηση που γεννά και σέρνει πίσω της δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία μοιράζονται σε ομάδες, παίκτες και όλους τους γύρω – γύρω με βάση τους κανόνες της αγοράς: όσα πιο πολλά συνεισφέρεις στο ταμείο, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το μερτικό σου την ώρα της μοιρασιάς!
Τις τελευταίες ώρες, βγήκαν στη δημοσιότητα τρία θέματα που αναδεικνύουν την ανεξέλεγκτη εμπορική διάσταση που έχει πάρει η ποδοσφαιρική βιομηχανία, έχοντας σπάσει τα στεγανά της αθλητικής φύσης της. Το καθένα από μόνο του και τα τρία μαζί συνολικά ακόμη περισσότερο, δείχνουν το πόσο πολύ έχει ξεφύγει η κατάσταση στα οικονομικά μεγέθη. Τα νούμερα ζαλίζουν και οι τάσεις είναι συνεχώς αυξητικές, όσο κι αν επιμένουν μερικοί, με πολύ λογικά επιχειρήματα, ότι η φούσκα έχει φουσκώσει πολύ και κάποια στιγμή θα σκάσει, με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
Το πρώτο θέμα είναι η είδηση ότι οι κεφαλές της υπό σύσταση European Super League ετοιμάζουν μια φουσκωμένη αγωγή κατά της ΟΥΕΦΑ. Θα ζητήσουν (θεωρώντας ότι έχουν καλές πιθανότητες να τα πάρουν και όχι μόνο ως μέσο πίεσης) περισσότερα από 3,63 δισ. ευρώ ως διαφυγόντα κέρδη και οικονομική ζημιά από τα νομικά εμπόδια που έβαλε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου στην προσπάθειά τους να φτιάξουν μια νέα λαμπερή διοργάνωση, με δική τους πρωτοβουλία και όχι κάτω από τη σκέπη της.
Η Ρεάλ Μαδρίτης και η Μπαρτσελόνα, οι ομάδες δηλαδή που ηγούνται αυτής της προσπάθειας, απευθύνθηκαν σε εμπειρογνώμονες και αυτοί αποφάνθηκαν ότι περίπου τόσα είναι τα διαφυγόντα κέρδη για τις ομάδες που θα συμμετείχαν σ’ αυτή τη διοργάνωση εάν η ΟΥΕΦΑ δεν εμπόδιζε τη σύστασή της, με τρόπο παράνομο όπως υποστηρίζουν. Αν και η δικαστική διαμάχη έχει πολύ μέλλον ακόμα, η νομική θέση τους είναι πλέον πολύ πιο ισχυρή μετά τη γνωμοδότηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου ότι οι περιορισμοί είναι αντίθετοι με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τις αρχές της περί ελεύθερου ανταγωνισμού και ελευθερίας παροχής υπηρεσιών στα κράτη-μέλη της.
Αυξημένη πριμοδότηση στα εμπορικά κλαμπ
Το δεύτερο θέμα είναι η ανακοίνωση από την ΟΥΕΦΑ για το πρωτόκολλο διανομής των εσόδων που θα προκύψουν από τις τρεις ευρωπαϊκές διοργανώσεις (Τσάμπιονς Λιγκ, Γιουρόπα Λιγκ, Conference League) στην τριετία 2024-27, στα τρία πρώτα χρόνια διεξαγωγής των συγκεκριμένων διοργανώσεων με νέο σύστημα. Υπό την πίεση της European Super League, τα ποσά που θα μοιραστούν ετησίως είναι μεν τα ίδια σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα (θα φτάνουν ετησίως στα 4,4 δισ. ευρώ), αλλά θα υπάρχει αυξημένη πριμοδότηση των πιο εμπορικών και επιτυχημένων ομάδων, ειδικά στο Τσάμπιονς Λιγκ.
Απ’ αυτό το ποσό, το 7% (308 εκατ. ευρώ) θα μοιράζεται στις ομάδες που δεν κέρδισαν ευρωπαϊκό εισιτήριο και το 3% (132 εκατ. ευρώ) σε όσες αποκλείστηκαν στα προκριματικά. Υπάρχει πρόβλεψη, επίσης, να διατεθεί ένα έξτρα ποσό 25 εκατ. ευρώ ετησίως για το Τσάμπιονς Λιγκ γυναικών και το UEFA Youth League. Από το «καθαρό» ποσό (3,317 δισ. ευρώ) που απομένει, το 93,5% θα μοιραστεί στις ομάδες και το 6,5% θα καταλήξει στα ταμεία της ΟΥΕΦΑ για τις ανάγκες της.
Τη μερίδα του λέοντος από το διανεμόμενο ποσό (74,38% – 2,467 δισ. ευρώ) θα την εισπράξουν οι ομάδες του νέου και ελαφρώς διευρυμένου Τσάμπιονς Λιγκ, που προβλέπει περισσότερα παιχνίδια σε σχέση με το σύστημα που καταργείται. Πολύ μικρότερο (17,02% – 565 εκατ. ευρώ) είναι το ποσό που θα μοιραστούν οι ομάδες του Γιουρόπα Λιγκ και ακόμα μικρότερο (8,6% – 285 εκατ. ευρώ) αυτό που θα δοθεί στις ομάδες του Conference League. Ο καταμερισμός των χρημάτων στις ομάδες θα γίνει ανάλογα με το ειδικό βάρος και τις επιτυχίες τους. Το 27,5% θα δοθεί σε ίσα μερίδια, το 37,5% θα μοιραστεί ανάλογα με τις επιτυχίες τους και τον πυλώνα αξίας τους, ενώ τα υπόλοιπα θα δοθούν ανάλογα με το market pool κάθε χώρας και τη βαθμολογία των ομάδων στο ράνκινγκ της ΟΥΕΦΑ.
Τζίρος 10,2 δισ. ευρώ σε μεταγραφές
Το τρίτο θέμα που δείχνει με ανάγλυφο τρόπο τη γιγάντωση του ποδοσφαίρου σε οικονομικό επίπεδο, είναι το παγκόσμιο ρεκόρ που καταγράφηκε τη φετινή περίοδο 2023-24 στη μεταγραφική αγορά. Αν και η κίνηση ήταν πολύ υποτονική σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια στη χειμερινή μεταγραφική περίοδο του Ιανουαρίου, η θεαματική έκρηξη που έγινε το περασμένο καλοκαίρι στα ποσά που διακινήθηκαν, ανέβασε τον συνολικό τζίρο σε 10,2 δισ. ευρώ, μεγαλύτερο από το ρεκόρ των 9,4 δισ. ευρώ από την περίοδο 2019-20. Μετά προέκυψε η πανδημία και ο τζίρος υποχώρησε για 3 χρόνια, αλλά δεν χωρά καμία αμφιβολία ότι στο επόμενο διάστημα οι τάσεις θα είναι ανοδικές και η αγορά θα φτάσει σύντομα στα επίπεδα που θα ήταν εάν δεν είχε επηρεαστεί από την Covid-19.
Ενα εντυπωσιακό στοιχείο είναι ότι απ’ αυτά τα 10 δισ. ευρώ του συνολικού τζίρου, τα 2,75 δισ. ευρώ (ποσοστό μεγαλύτερο του 25%) τα διέθεσαν μόλις 10 ομάδες! Αν και έχει προκύψει τελευταία μια τάση να μειωθούν οι μεταγραφικές τους δαπάνες, τα περισσότερα χρήματα (2,9 δισ. ευρώ) τα διέθεσαν οι ομάδες της Πρέμιερ Λιγκ. Ακολούθησαν η γαλλική λίγκα με 1,1 δισ. ευρώ, η ιταλική με 996 εκατ. ευρώ, η Saudi pro League με 972 εκατ. ευρώ και η Μπουντεσλίγκα με 834 εκατ. ευρώ. Από την πρώτη πεντάδα, απουσιάζει το ισπανικό πρωτάθλημα όπου οι κορυφαίες ομάδες του έχουν αρχίσει να μαζεύονται οικονομικά μετά τις μεγάλες ζημιές που κατέγραψαν τα προηγούμενα χρόνια.
Σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο, οι ομάδες της Πρέμιερ Λιγκ διέθεσαν για μεταγραφές περίπου 180 εκατ. ευρώ λιγότερα. Το ρεκόρ προήλθε από τη Γαλλία (+396 εκατ), τη Γερμανία (+279,2 εκατ.) αλλά κυρίως τη Σαουδική Αραβία, που έφτασε φέτος κοντά στο ένα δισ., ευρώ, δημιουργώντας το καλοκαίρι μια καινούργια και πολύ δυναμική αγορά. Χαρακτηριστικά, η Αλ-Χιλάλ ξόδεψε 376 εκατ. ευρώ, η Αλ-Αχλί 184 εκατ., η Αλ Νασρ του Κριστιάνο Ρονάλντο 165 εκατ. και η Αλ Ιτιχάντ 121,4 εκατ. ευρώ!
Τα νούμερα αυτά ζαλίζουν και αποδεικνύουν τη δυναμική του ποδοσφαίρου σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι μόνο το πιο δημοφιλές ομαδικό σπορ παγκοσμίως, είναι πλέον και μια μεγάλη βιομηχανία που παράγει κάθε χρόνο ολοένα και περισσότερα χρήματα. Απέχει ακόμα αναλογικά από την εμπορική αντανάκλαση που έχουν τα αθλήματα που είναι πολύ δημοφιλή στις ΗΠΑ (αμερικάνικο ποδόσφαιρο, μπέιζμπολ, μπάσκετ), αλλά με τους ρυθμούς που γιγαντώνεται το ποδόσφαιρο παγκοσμίως, θα κατακτήσει σύντομα κάθε κορυφή σε όλα τα επίπεδα ανταγωνισμού…