Δικαίωμα στο γούστο
Πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να διαφωνούμε με τη μαζική, υμνητική κολακεία· πρέπει να έχουμε τη δυνατότητα να την απορρίπτουμε και να διατυπώνουμε γνώμες που δεν συμπλέουν με το κυρίαρχο ρεύμα. Δεν είναι καμιά επανάσταση η διαφωνία, είναι απλώς μία στοιχειώδης δημοκρατική λειτουργία, χρήσιμη κι ανακουφιστική σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο. Για παράδειγμα, διάβασα (με κόπο) το Χρονοκαταφύγιο του Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ (εκδ. Ικαρος) και δεν κατάφερα ούτε καν να υποψιαστώ με ποια λογική απέσπασε το Διεθνές Βραβείο Booker 2023. Εκεί όπου οι άλλοι βρήκαν μεγαλειώδη πρωτοτυπία, εγώ βρήκα μία ωραία βάρκα που παράδερνε σε μια θάλασσα συνειρμικής ασάφειας και ανίας. Δεν έχει καμία ιδιαίτερη αξία το μικρό μου γούστο, είναι όμως μεγάλο δώρο το ότι μπορώ να το εκφράζω.
Τακτ > ναρκισσισμός
Από την άλλη, αν οπωσδήποτε έπρεπε να πω ότι το Χρονοκαταφύγιο δεν μου άρεσε, μάλλον δεν θα επέλεγα να το πω αφορμώμενος από τον θάνατο του συγγραφέα του. Εχει και ο χρονισμός την ηθική του. Οσοι αποφάσισαν με αφορμή τον θάνατο του Μάθιου Πέρι να μας ενημερώσουν ότι η σειρά Τα Φιλαράκια όχι απλώς δεν τους άρεσε, αλλά ήταν και εντελώς ανάξια λόγου, κατάφεραν με τα πολύ κακά αντανακλαστικά τους να δυσφημήσουν το δικαίωμα στην ετερότητα: απ’ όλες τις ευκαιρίες που τους δόθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια να τοποθετηθούν επί ενός φαινομένου της ποπ κουλτούρας, ήταν η τραγική απώλεια ενός εκ των συντελεστών του η καταλληλότερη; Η απρέπεια είναι αποκαλυπτική: δεν ήταν η ποιότητα της σειράς Τα Φιλαράκια αυτό που ώθησε τους άτεγκτους κριτές να γνωστοποιήσουν την ιστορικά ασήμαντη γνώμη τους για κάτι που τους υπερβαίνει. Ηταν η κρυφή ελπίδα ότι η έκφραση της διάστασής τους από κάτι μαζικό θα τους κάνει να φανούν ξεχωριστοί. Χωρίς να είναι.
Ηθική επιταγή
Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, βέβαια, η έκφραση της προσωπικής μας αντίθεσης απέναντι σε αυτό που βλέπουμε μπροστά μας ξεφεύγει από το πεδίο της δυνατότητας και γίνεται υποχρέωση. Από τις πολυπληθείς συγκεντρώσεις υπέρ της Παλαιστίνης λείπει κάτι. Μία μικρή αλλά πολύτιμη διευκρίνιση σχετικά με το ποια Παλαιστίνη στηρίζουμε: την Παλαιστίνη του λαού της Παλαιστίνης ή την Παλαιστίνη της Χαμάς; Στηρίζουμε τους αμάχους και το δικαίωμά τους στον αυτοπροσδιορισμό και την ασφάλεια ή το δικαίωμα της τρομοκρατίας να δρα με τους αμάχους ως ασπίδα; Την ειρήνη και το δίκαιο ή τον αντιδυτικό ισλαμικό εξτρεμισμό;
Κάτι δεν πάει καλά
Η μονόπαντη κάλυψη του πολέμου στη Γάζα από κοινωνικά και δημοσιογραφικά δίκτυα είναι αληθινά τρομακτική. Από τις αναρτήσεις επιδραστικών «ανθρωπιστικών» λογαριασμών του Instagram (βλ. @sainthoax) μέχρι τα ρεπορτάζ των «legacy media» σαν το BBC, παρατηρούμε έναν ανεξέλεγκτο καταιγισμό πληροφοριών και εικόνων που συντείνουν σε ένα απλουστευτικό αφήγημα. Λένε ότι η επίκληση του αντισημιτισμού είναι ένα εύκολο χαρτί, αλλά πώς να μην το τραβήξει κανείς; Αν πάρουμε τοις μετρητοίς την κρατούσα μιντιακή εικόνα, το Ισραήλ τρελάθηκε και αποφάσισε να στρέψει όλο τον κόσμο εναντίον του!
Κακοί από μόνοι μας
Είναι αστείο, πάντως, ότι μέχρι πρόσφατα κάποιοι φοβούνταν πως η εξαγορά του Twitter από τον https://twitter.com/SaintHoax θα ήταν εκείνη που θα έπληττε ανεπανόρθωτα την αξιοπιστία του δημοσίου (δια)λόγου. Με αυτή τη ζοφερή προφητεία κατά νου, η τρίτη σεζόν του The Morning Show πραγματεύεται την επιθυμία ενός δισεκατομμυριούχου tech-giant να «καταπιεί» ένα παραδοσιακό μέσο ενημέρωσης και, μαζί του, την αντικειμενική πληροφόρηση του κόσμου. Η ζωή όμως πρόλαβε την τέχνη πριν η τέχνη τη μιμηθεί. Τελικά, μια χαρά παρακμάζουμε και μόνοι μας· δεν χρειαζόμαστε κανέναν κροίσο να μας σπρώξει στο κακό.