Από τις 11 Ιανουαρίου ο Κινέζος καλλιτέχνης Άι Γουει Γουέι ξεκίνησε να υποβάλλει ερωτήσεις στο Chat GTP, μια διαδικασία που θα διαρκέσει 81 ημέρες, μέχρι και τις 31 Μαρτίου δηλαδή, όσες μέρες διήρκεσε και η κράτησή του το 2011, σε φυλακή της Κίνας.
Οι ερωτήσεις έχουν πλούσια θεματολογία και αφορούν στη στάση της ανθρωπότητας σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο τεχνολογικά κόσμο, εν μέσω συνεχών κρίσεων. Με αυτήν την πρακτική θέλει, όπως δήλωσε, να υπερασπιστεί όχι την ελευθερία της έκφρασης αλλά την ελευθερία των ερωτήσεων. «Ο καθένας έχει δικαίωμα να θέλει κάποιες ερωτήσεις» δήλωσε ο Άι Γουέι Γουέι.
Εμπνευσή του αποτέλεσε μια συλλογή 172 ερωτημάτων προς τους θεούς με τίτλο Tianwen, «Οι Ουράνιες Ερωτήσεις» που χάραξε πριν από 2.300 χρόνια στους τοίχους ενός ναού ο ποιητής Qu Yuan. Τράβηξε πληροφορία δηλαδή από αρκετά «πίσω» στη database της ανθρώπινης ιστορίας.
Μία από τις ερωτήσεις που έχει κάνει μέχρι σήμερα, την 20ή μέρα που τρέχει το πρότζεκτ στο ChatGPT, στην τεχνητή νοημοσύνη είναι η εξής: «Αν ένας καλλιτέχνης δεν είναι ακτιβιστής, μπορεί να θεωρείται καλλιτέχνης;».
Και το ChatGPT απάντησε: «Ναι, ένας καλλιτέχνης μπορεί να θεωρείται καλλιτέχνης ακόμη και αν δεν έχει ακτιβιστική δράση. Η καλλιτεχνική έκφραση είναι ποικίλη, και ο καθένας μπορεί να δημιουργεί τέχνη για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όχι απαραίτητα συνδεδεμένους με τον ακτιβισμό».
Αξίζει πραγματικά να βάλει κανείς σε αντιπαραβολή τι έγραψε πριν από 37 χρόνια ο μεγάλος Ελληνας θεατράνθρωπος Κάρολος Κουν στο βιβλίο του που πρωτοκυκλοφόρησε το 1987, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, με τίτλο «Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας». Σκέφτηκα ότι κάποιος θα μπορούσε να περάσει σαν πηγή ή σαν απλή αναφορά τα λόγια του Καρόλου Κουν, για να μην «ταλαιπωρούνται» στο μέλλον οι μηχανές της τεχνητής νοημοσύνης:
«Η τέχνη έχει κοινωνική αποστολή. Σκοπός της είναι όχι να εξυπηρετήσει την πολιτική σκοπιμότητα, οπότε δεν δεσμεύεται μέσα στα στενά όρια και ξεφεύγει από τον προορισμό της, αλλά να βοηθήσει στη λύτρωση, στην εξύψωση, στην ηθική και πνευματική αισθητικότητα του ανθρώπου. Οι πολιτικές καταστάσεις είναι εφήμερες. Δεν πρέπει ποτέ μέσω της τέχνης να γίνεται πολιτική διδασκαλία, αλλά πλατύτερα κοινωνική. Το έργο θα πρέπει να είναι μακράς διαρκείας. Αν η τέχνη εξυπηρετούσε την πολιτική σκοπιμότητα με τα στενά της όρια, τότε δεν θα ήταν τέχνη».
Σε αυτό το σπάνιο βιβλίο που έχει φτάσει σήμερα στην 9η έκδοση υπάρχουν λίγα πράγματα που μένουν αναπάντητα γύρω από το θέατρο, τον λόγο και φυσικά την τέχνη. Είναι ένα βιβλίο που δεν περιορίζεται στον ρόλο της τέχνης και του καλλιτέχνη αλλά αποτελεί και ένα μάθημα για την τέχνη της ζωής. Κατά κάποιον τρόπο είναι μια «Βίβλος» όλων των ανθρώπων που ασχολούνται ακόμη και σήμερα με το θέατρο.
«Οι στιγμές της απόλυτης ευτυχίας είναι τόσο σπάνιες στη ζωή. Μπορείς απλώς να πεις ότι μια αίσθηση χαράς η ευτυχίας σκεπάζει τα βαθύτερα άγχη της ζωής». Με αυτά τα λόγια κλείνει το βιβλίο, φωτίζοντας τις απαντήσεις σε μια εποχή που τα ερωτήματα είναι καθημερινά και μάλλον αμείλικτα. Αν κάτι κάνει τη διαφορά στις απαντήσεις είναι η ανθρώπινη συνείδηση και ενσυναίσθηση, χαρακτηριστικά που δύσκολα μπορεί να αποκτήσει οποιαδήποτε τεχνητή νοημοσύνη.
Τα ερωτήματα του Αι Γουέι Γουέι συνεχίζονται μέχρι τις 31 Μαρτίου και πολλά από αυτά είναι αποκαλυπτικά ενώ άλλα διασκεδαστικά. Μπορείς να τα βρεις μέσα από την πλατφόρμα τέχνης και κουλτούρας CIRCA.
Για να αλλάξεις τους κανόνες πρέπει να τους γνωρίζεις
Νομίζω ότι στον αδιάκριτο και χωρίς κανόνες και αρχές πειραματισμό στη μουσική, αυτό που με ενοχλεί είναι η ασυναρτησία. Και το βρίσκω λογικό. Κάποιος που ξέρει τους κανόνες και τα όρια και στόχος του είναι να τα διευρύνει ξέρει πού βρίσκεται και πού πάει. Χρόνια παλεύω μέσα μου με το αποτέλεσμα των πειραματισμών, ιδιαίτερα στη μουσική. Κάποιες φορές έμεινα εκστατικός και το απόλαυσα, κάποιες άλλες έκλεισα πολύ γρήγορα την πόρτα και πήγα παρακάτω. Ο πειραματισμός και η διάθεση να πας τα όρια λίγο πιο πέρα, να δοκιμάσεις και την αντοχή τη δική σου, ως καλλιτέχνης και ως μουσικός, αλλά και την αντοχή του κοινού σου, σε αντίθεση με αυτό που πιστεύουμε, απαιτεί υψηλό επίπεδο τεχνικής. Χρειάζεται ακόμα πολύ μεγάλη κατανόηση των κανόνων και της θεωρίας και, φυσικά, έστω μια καλοσχηματισμένη διαίσθηση για το πού οδηγείται το «πείραμα».
Αυτά σκεφτόμουν την περασμένη Παρασκευή –με μία διάθεση ευχαρίστησης και ικανοποίησης– βλέποντας και ακούγοντας ζωντανά μια πολύ σπουδαία δική μας μουσικό της τζαζ, την Τάνια Γιαννούλη. Κάθε φορά που έχει ένα νέο πρότζεκτ στα σκαριά δίνει καταπληκτικά δείγματα μουσικής ευαισθησίας, μελωδικότητας, έμπνευσης και προσωπικότητας. Την άκουσα ζωντανά σε ένα ντουέτο μαζί με τον σπουδαίο Ελβετό πιανίστα της ECM, τον Nik Bartsch.
Επαιξαν για 65 λεπτά, ζωντανά, «φτιάχνοντας» μουσική ζωντανά μπροστά στα μάτια μας και στα αυτιά μας. Συμπλήρωναν μοναδικά ο ένας τον άλλον, έχοντας στη διάθεσή τους μια κρυφή έκτη αίσθηση και δύο πιάνα. Αν κάποια στιγμή ακούσετε ότι παίζουν κοντά στη γειτονιά σας μην τους χάσετε. Είναι μια σπουδαία και απολαυστική μουσική εμπειρία.
Ενας πεισματάρης χίπης
Ή αλλιώς τα χρήματα πάνε πάντα στα χρήματα.
Πού έχουν πάει τα τραγούδια του Νιλ Γιανγκ και της Τζόνι Μίτσελ και δεν βρίσκονται στην πλατφόρμα του Spotify;ς
Υπάρχει μια θρυλική πλέον ραδιοφωνική εκπομπή στο Τρίτο Πρόγραμμα του Μενέλαου Καραμαγγιώλη που απαντάει στο ερώτημα «πού πάει μουσική όταν δεν την ακούμε πια;». Παντού, πουθενά και όπου να ’ναι, είναι οι απαντήσεις! Κάτι τέτοιο έχει συμβεί και με τα τραγούδια των δύο θρυλικών καλλιτεχνών της δεκαετίας του ’60.
Η ιστορία είναι περίπου δύο ετών και αφορά μια κόντρα που ξεκίνησε ο Νιλ Γιανγκ το 2022 με τη Spotify όταν και απαίτησε από την πλατφόρμα είτε να αφαιρέσει τα podcasts του Τζο Ρόγκαν με τίτλο The Joe Rogan experience είτε να αφαιρέσει τα τραγούδια του. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, η πλατφόρμα θα έπρεπε να αποφασίσει αν θα έχει τον Νιλ Γιανγκ ή τον Τζο Ρόγκαν. Η πλατφόρμα, εμπορικά σκεπτόμενη, απλά αφαίρεσε τα τραγούδια του Γιανγκ αφού τον Τζο Ρογκαν τον είχε μόλις πληρώσει 100 εκατομμύρια δολάρια για να ανεβάζει τα podcasts εκεί. Αφορμή του μένους του Νιλ Γιανγκ ήταν κάποια podcasts του Ρόγκαν που, εν μέσω κορωνοϊού, διέδιδαν ψευδείς πληροφορίες για τον εμβολιασμό των μικρών παιδιών. Ο Νιλ Γιανγκ υπήρξε στη ζωή του θύμα της απουσίας εμβολίων στη γενιά του. Ξέρει δηλαδή τα πράγματα από πρώτο χέρι και θεώρησε ότι δεν μπορούσε να συνυπάρξει με έναν άνθρωπο που τον θεωρούσε κίνδυνο για τη δημόσια υγεία. Η πλατφόρμα αφαίρεσε τελικά τα τραγούδια του και σε ένδειξη συμπαράστασης η Τζόνι Μίτσελ ζήτησε και αυτή από την πλατφόρμα να αφαιρέσει και τα δικά της.
Είναι αυτοί οι πεισματάρηδες χίπηδες του ’60 που μπορούν να χάσουν εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια απλά και μόνο για να υπερασπιστούν τα πιστεύω τους. Υπάρχουν και αυτοί.
Για την ιστορία, ο Νιλ Γιaνγκ, όπως και η δισκογραφική του εταιρεία, έχασαν περίπου 600.000 δολάρια τον χρόνο, κάτι για το οποίο τους ευχαρίστησε και δημοσίως. Αντίθετα, ο Τζο Ρόγκαν, με εκτιμώμενη περιουσία 120 εκατομμύρια δολάρια, αύξησε μετά την κόντρα αυτή τόσο τους συνδρομητές όσο και την περιουσία του κατά πολύ!