ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ –
ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙΔΗΣ
Ζωγραφική συνομιλία με την ποίηση
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 48
Η συνάντηση της ομολογουμένως δόκιμης ποιητικής πρότασης ενός από τους αντιπροσωπευτικότερους δημιουργούς της γενιάς του ’70, ήτοι του δικαίως πολυβραβευμένου Αντώνη Φωστιέρη (1953-), με την εμφανώς άρτια εικαστική γλώσσα του αναλόγως διακεκριμένου στον χώρο του Γιάννη Ψυχοπαίδη (1945) συνιστά ασφαλώς εξ ορισμού ένα μεικτό, πλην όμως καθ’ όλα συναρπαστικό έργο Συν-Τέχνης.
Το αναστοχαστικό, ακριβολόγο, ειλικρινώς λυρικό και συστηματικά εύληπτο κείμενο του πρώτου αποτελεί τον περιποιημένο εκείνο καθρέφτη, εντός του οποίου αντανακλά με ιδιάζουσα άνεση το εννοιολογικά συγκροτημένο ζωγραφικό διάβημα του δεύτερου. Δεν πρόκειται δηλαδή για μια δήθεν προέκταση ή πρόχειρη, πειραματική υποστύλωση ή έστω για μια παραπληρωματική ανάγνωση των επιλεγμένων για την παρούσα έκδοση έργων του Αντώνη Φωστιέρη αλλά για μια ισότιμη, αλληλέγγυα, εμφανώς ευθύβολη παράσταση χρωματο-σημείων.
Ετσι ο πίνακας καθίσταται κι αυτός μια βάση, μια εστία βέλτιστης ανασυγκρότησης του νου, καθώς πλήττεται διαρκώς από ασάφειες, ολέθρια οξύμωρα, δραματικές αντιφάσεις και θλιβερές αβεβαιότητες της αγοράς. Τα δεδομένα των αισθήσεων αφού αξιοποιηθούν καταλλήλως, αναβαθμίζονται δεόντως.
Το τελικό αισθητικό προϊόν μαρτυρεί την αρμονική σύμπλευση των σημαινομένων της ζωγραφικής απόκλισης και της μητρικής λεκτικής τάξης.
Για να το διατυπώσω διαφορετικά, το τοπίο του ποιήματος είναι το δισκοπότηρο αυτής της ολοκληρωμένης, δηλωτικά εύγλωττης εικαστικής εμπέδωσης.
Το αναλυτικό, έμπειρο βλέμμα-χρωστήρας του Γιάννη Ψυχοπαίδη συγκροτεί εν προκειμένω την πιθανότατα απόλυτη ερμηνεία βάθους. Συγκρατώ ότι δεν αντικατοπτρίζονται απλώς τα πρόσωπα και τα πράγματα των στίχων. Προέχει η απόδοση της κίνησής τους. Κατά κανόνα μοιραίας. Στον βαθμό μάλιστα που δεν υφίσταται ούτε μια γλωσσική έκφανση, ούτε μία ετυμηγορία του ομιλούντος υποκειμένου, η οποία να μη φέρει εντός της, μάλιστα φευ εκ των προτέρων, την αιτία της σαρωτικής ήττας της μέσα στον χρόνο, κάτι, εν ολίγοις, το οποίο ενεργεί ως το κατεξοχήν κίνητρο ανατροπής της σημασίας της, η ποιητική καταδήλωση σπεύδει να διασώσει πάση θυσία το κατά τη γενναία πάντα κρίση της υπέρτατο Νόημα.
Στο πλάι του, η ευτυχής ζωγραφική αναπαράσταση διακηρύσσει με τον δικό της κατηγορηματικό τρόπο, ότι η δυνατότητα να διατυπωθεί η ποιητική αλήθεια «κάτω από σέλας αγλαόν αθανασίας», για να θυμηθούμε εδώ τον Ανδρέα Εμπειρίκο, δεν είναι κατ’ αρχάς αδιανόητη. Αυτή ειδικότερα η εντονότατη διαπάλη του δραστικού ρήματος του Αντώνη Φωστιέρη, να εδραιώσει εν ολίγοις την πίστη στη διαιώνιση του πνεύματος πάνω ακριβώς από τα ανέκκλητα ερείπια του βίου στοιχειώνει όλες τις σελίδες-πίνακες του βιβλίου. Ενός φορητού, φρονώ συν τοις άλλοις, μουσείου ηρωισμού της ύπαρξης.
Γνωρίζουμε βεβαίως ότι δεν υπάρχει σκέψη χωρίς παράσταση. Σκέπτομαι, διευκρινίζει ο Κορνήλιος Καστοριάδης, σημαίνει πάντοτε, κατά τρόπο ικανό και αναγκαίο ότι θέτω σε κίνηση, προς ορισμένες κατευθύνσεις, παραστάσεις, ήτοι μορφές, σχήματα, λεκτικές εικόνες, σεβόμενος ορισμένους κανόνες, των οποίων δεν είμαι κατ’ ανάγκην κύριος. Κι αυτό δεν είναι ούτε ένα ακόμη τυχαίο γεγονός ούτε ένας εξωτερικός όρος ούτε ένα αντιστύλι αλλά το ίδιο το δομικό στοιχείο της σκέψης. Η συνταύτιση συνεπώς εδώ του διαλογιζόμενου στίχου και της εικαστικής συμπεριφοράς σημασιοδοτεί κυρίως τη συγκλήρωση όλων ανεξαιρέτως των λειτουργιών της σήμανσης ενός δημιουργικού ήθους.
* Ο κ. Γιώργος Βέης είναι ποιητής, ταξιδιωτικός συγγραφέας, δοκιμιογράφος και μεταφραστής. Διετέλεσε πρέσβης του υπουργείου Εξωτερικών. Το τελευταίο του βιβλίο, «Ο Ινδικοπλεύστης», κυκλοφόρησε το 2017 από τις εκδόσεις Κέδρος.