Πόσο συμβατή είναι η ποίηση με το κινηματογραφικό μέσο; Προσοχή: Δεν μιλάμε για το χαρακτηριστικό ποιητικό σινεμά του Ταρκόφσκι, για παράδειγμα, αλλά για καθαρό ποιητικό λόγο, σε απαγγελία ή μελοποίηση, που συνοδεύεται από την κινηματογραφική εικόνα. Σε αυτό το ερώτημα απαντάει ο animator Αρίσταρχος Παπαδανιήλ, ο οποίος μαζί με τον σκηνοθέτη Παναγιώτη Κουντουρά δημιούργησαν το μικρού μήκους φιλμ «Κ. Π. Καβάφης | Η Πόλις (Οπου το μάτι μου γυρίσω)». Το τελευταίο, μαζί με άλλα τέσσερα από την Ελλάδα, συμμετέχει αυτές τις μέρες (19-22/11) στο ZEBRA Poetry Film Festival του Βερολίνου, το οποίο φέτος πραγματοποιείται διαδικτυακά και αφορά ακριβώς ταινίες μικρού μήκους που βασίζονται στην ποίηση.
Στην ταινία, που μπορούμε να βρούμε και στο YouTube, ακούμε τον Παπαδανιήλ να ερμηνεύει μια μελοποιημένη εκδοχή του γνωστού ποιήματος «Η Πόλις» του Καβάφη, ενώ ο ίδιος περιπλανιέται στο ερειπωμένο και κατάμαυρο από τη φωτιά Μάτι. «Εμείς το ορίζουμε ως ένα “οπτικοακουστικό επίγραμμα”. Σαν τους φόρους τιμής των αρχαίων στους νεκρούς. Το ποίημα του Καβάφη φυσικά δεν είναι επίγραμμα, όμως μπορεί να γίνει τέτοιο αν το φανταστούμε μέσα σε αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο», μας λέει ο δημιουργός του φιλμ, διευκρινίζοντας ωστόσο πως η ενότητα λόγου και εικόνας δεν ήταν εκεί εξαρχής.
«Τη μελοποίηση του ποιήματος μπορώ να την ορίσω μόνο ως προϊόν προσωπικής έμπνευσης. Αν και δεν είμαι συνθέτης, διαβάζοντας τις λέξεις του Καβάφη ένιωσα τη μελωδία να αναβλύζει από αυτές. Οταν έδωσα στον Παναγιώτη (Κουντουρά) να ακούσει το ηχογράφημα, σκεφτήκαμε να του προσθέσουμε εικόνα. Αρχικά είχαμε πρόθεση να γυρίσουμε σε κάποιο εγκαταλελειμμένο βιομηχανικό κτίριο ή κάτι τέτοιο. Τότε όμως προέκυψε η τραγωδία στο Μάτι. Πήγαμε εκεί περίπου ένα μήνα μετά τη φωτιά, γι’ αυτό και οι εικόνες είναι τόσο άγριες και σκοτεινές», λέει σχετικά με τη διαδικασία δημιουργίας.
Πράγματι η ταινία έχει λάβει μέρος και σε αρκετά φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, αφού, υπό μία έννοια, αποτελεί και ντοκουμέντο της τρομερής καταστροφής. Οι δε στίχοι του Καβάφη, με την τελετουργική απόδοσή τους, αποπνέουν εδώ κάτι το αμετάκλητο και ταυτόχρονα σχεδόν γοτθικό. Ναι, η ποίηση μπορεί να συναντήσει το σινεμά και μαζί του να φτιάξει κάτι νέο· ακόμα κι από τις στάχτες να γίνει τέχνη.
