Λέμε για τα Χριστούγεννα πως είναι κυρίως μια θεμελιώδης ψυχική διάθεση, μια στάση. Γι’ αυτό, εξάλλου, εύκολα οι άνθρωποι διακρίνονται σε «χριστουγεννιάτικους» και μη. Δεν είναι αυτονόητο ότι αγαπάει κανείς τη θαλπωρή, τα στολίδια, το χειμωνιάτικο ντεκόρ της φύσης, τα καμπανάκια, τους Αγιοβασίληδες, τα γιορτινά τραπέζια. Από την άλλη, πόσο πιθανό είναι να εξελιχθεί κανείς σε αντιχριστουγεννιάτικο τύπο αν έχει έντονες και θερμές παιδικές αναμνήσεις από τα Χριστούγεννα;
Τα ίδια πάνω-κάτω ισχύουν και για τη συνήθεια του δώρου, μιας και καμία άλλη γιορτή δεν συνδέεται στενότερα με αυτό ακριβώς: το δώρο ως κάλυψη ανάγκης και εκπλήρωση ευχής, ως δόσιμο και λήψη αγάπης και στοργής. Υπάρχουν άνθρωποι που απεχθάνονται να δωρίζουν. Κάποιοι από αυτούς απερίφραστα, κάποιοι συγκαλυμμένα, πίσω από δώρα βαρεμάρας και συγκατάβασης. Υπάρχουν φυσικά και οι all-time χριστουγεννιάτικοι τύποι, που χαίρονται εξίσου, αν όχι και περισσότερο, όταν δωρίζουν οι ίδιες/οι, παρά όταν λαμβάνουν.
Φέτος, περάσαμε όλες και όλοι μια χρονιά στη διάρκεια της οποίας είχαμε κάμποσες αφορμές να εκτιμήσουμε περισσότερο από άλλοτε τι σημαίνει να παίρνεις και να δίνεις. Ενας λόγος παραπάνω να προτείνουμε, φέτος ειδικά, βιβλία με θέμα το δώρο. Oπως πάντα, θεωρούμε ότι τα καλά παιδικά βιβλία θα τα απολαύσουν εξίσου, αν όχι και περισσότερο, οι ενήλικοι. Δωρίστε και ευχαριστηθείτε.
ΡΟΝΤΟΛΦ, ΜΕΫΡΑΝ
Σκρουτζ – Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία
εκδ. Πατάκη
Πλάι στην αρχετυπική βιβλική εξιστόρηση της Θείας Γέννησης εγκαταστάθηκε εδώ και δύο σχεδόν αιώνες ο, κατά Κάρολο Ντίκενς, Σκρουτζ. Eνα γαλλικό κόμικ για παιδιά των Ροντόλφ (κείμενο) και Μεϋράν (εικόνες) με τίτλο «Σκρουτζ – Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία, βασισμένη στα Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα του Καρόλου Ντίκενς» (εκδ. Πατάκη, έβδομη εκτύπωση Οκτώβριος 2018) αφηγείται υποδειγματικά τη διάσημη ιστορία του στριμμένου τσιγκούνη με την πληγωμένη και γι’ αυτό παγωμένη καρδιά. Το φάντασμα των Χριστουγέννων τού χαρίζει τη δυνατότητα να κάνει δώρα, δηλαδή να μοιράζεται, δηλαδή να αγαπάει.
ΧΙΡΟΚΟ ΜΟΤΑΪ, ΜΑΡΙΚΑ ΜΑΪΓΙΑΛΑ
Εκατοντάδες χιλιάδες Αγιοβασίληδες
εκδ. Πατάκη
Αν στη μιαν άκρη της χειμερινής εορταστικής περιόδου βρίσκονται τα Χριστούγεννα, στην άλλη άκρη βρίσκεται η Πρωτοχρονιά με τον Αγιοβασίλη, που σε πολλές χώρες προηγείται κιόλας, ως ο Aγιος Νικόλαος της 6ης Δεκεμβρίου, με την ίδια πάντα κόκκινη αμφίεση, την ίδια φυσιογνωμία και σωματότυπο και τον ίδιο ρόλο, αυτόν του κουβαλητή των παιδικών δώρων. Το ωραιότερο ίσως παιδικό βιβλίο της γιορτινής σεζόν είναι μια (ακόμα) επινόηση του αγιοβασιλιάτικου μύθου, πώς φτάσαμε δηλαδή στο έθιμο να προσφέρουν οι γονείς δώρα στα παιδιά, αλλά, ταυτόχρονα, να τα φέρνει κιόλας ο Αη Βασίλης. Οι «εκατοντάδες χιλιάδες Αγιοβασίληδες» (εκδ. Πατάκη, Σεπτέμβριος 2020) της Γιαπωνέζας Χιρόκο Μοτάι (κείμενο) και της Φινλανδής Μαρίκα Μαϊγιάλα (εικονογράφηση) στηρίζονται σε μιαν απλούστατη, ευφυή ιδέα (εννοείται πως δεν θα την αποκαλύψουμε εδώ!) και σε μια εξίσου στοιχειώδη όσο και ευρηματική εικονογράφηση. Οι δυο γυναίκες πετυχαίνουν να γεφυρώσουν το βασανιστικά αγεφύρωτο χάσμα που κρύβεται στο κακεντρεχές ερώτημα «εσύ πιστεύεις ότι τα δώρα τα φέρνει ο Αη Βασίλης;» με το οποίο εκατομμύρια παιδιά έρχονται αργά ή γρήγορα αντιμέτωπα (εφόσον, βέβαια, δεν ανήκουν στα εντελώς άτυχα, οι γονείς των οποίων επέμειναν εξαρχής σε κάποια ψυχρά διαφωτισμένη πολιτική ορθότητα, που ακυρώνει το παραμύθι).
ΠΙΤΕΡ Χ. ΡΕΪΝΟΛΝΤΣ
Το μικρότερο χριστουγεννιάτικο δώρο
εκδ. Μεταίχμιο
«Το μικρότερο χριστουγεννιάτικο δώρο» σε κείμενο και εικονογράφηση του Πίτερ Χ. Ρέινολντς (εκδ. Μεταίχμιο, Οκτώβριος 2020) είναι ένα άριστο δώρο για πολύ ορμητικά μικρά πλάσματα – σίγουρα αρκετές και αρκετοί από εσάς θα έχετε βρεθεί αντιμέτωπες/οι μαζί τους, και δεν είναι πάντα εύκολο! Η αφήγηση «πατάει», πολύ ελαφρά όμως, πάνω στο γνωστό παραμύθι των Γκριμ «Ο ψαράς και η γυναίκα του». Ο Ρόλαντ, ο μικρός πρωταγωνιστής, είναι θυελλώδης, αχόρταγος, ασυγκράτητος. Το δώρο του αυξομειώνεται ανάλογα με το πάθος και την επιμονή του σε απίθανα μήκη και πλάτη, μέχρι να καταλήξει στη γνωστή μεγάλη οικογενειακή αγκαλιά που δεν μπορεί πουθενά αλλού να φιλοξενηθεί με τόση ασφάλεια και πειστικότητα όσο σε έναν καναπέ σαλονιού, μπροστά σε ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, με ένα σκύλο να χοροπηδά στην περίμετρο του γενικευμένου αγκαλιάσματος.
ΤΖΑΝ ΦΕΡΝΛΙ
Ο μικρός κοκκινολαίμης
εκδ. Κέδρος
Μια παλιά κυκλοφορία των εκδόσεων Κέδρος (1999) φέρνει τον «Μικρό Κοκκινολαίμη» του τίτλου κοντά στον Αγιο Βασίλη αλλά και στην αγιοβασιλιάτικη σύζυγο. Η βραβευμένη Τζαν Φέρνλι, που ζει κοντά στη φύση μαζί με κότες, κατσίκες, γαϊδούρια και άλλα ζώα, ιστόρησε το ιδιαίτερα αγαπητό πουλί ως κατεξοχήν πονόψυχο και «δοτικό». Ο χαρακτήρας που του αποδίδει ταιριάζει γάντι στο πλάσμα που έχει το διπλό χάρισμα να τραγουδάει γλυκά και να χρωματίζει ζεστά τη βαρυχειμωνιά, κερδίζοντας το παρατσούκλι «αηδόνι του χειμώνα». Στην ιστοριούλα της Φέρνλι κερδίζει το κόκκινο γιλεκάκι του, φτιαγμένο από τα χέρια της ίδιας της κυρίας Αγιοβασιλίνας, ως μόνιμη ανταμοιβή για την αυταπάρνησή του.
ΚΕΣ ΓΚΡΕΪ, ΚΛΕΡ ΠΑΟΥΕΛ
Η νύχτα μετά την Πρωτοχρονιά
εκδ. Ψυχογιός
Η σύζυγος του Αη Βασίλη αλλά και ολόκληρη η ομάδα εργασίας έχουν την τιμητική τους σε ένα ακόμη βιβλίο φετινής εσοδείας, με τίτλο «Η νύχτα μετά την Πρωτοχρονιά» των Κες Γκρέι και Κλερ Πάουελ (εκδ. Ψυχογιός, 2020). Οσες και όσοι εργάστηκαν σκληρά όλο τον χρόνο για να λάβουν κάποιοι άλλοι τα δώρα τους έχουν εδώ την τιμητική τους, σε μια γιορτή κατόπιν εορτής. Οι ρίμες στην ελληνική έκδοση παρακολουθούν με επιτυχία εκείνες του αγγλικού πρωτοτύπου: «Σήκω, Χιονούλα! Σήκω, Σκιερή! Σήκω, Χιονοθύελλα! Σήκω, Γαλακτερή! Σήκω, Χιονόμπαλα, σήκω, Αλευρούλα. Σήκω, Ομιχλούλα, σήκω, Ευγενική!» προστάζει ο πάντα τροφαντός και κοκκινομάγουλος άγιος και, αυτή τη φορά, κουκουβάγιες απογειώνονται κουβαλώντας μια τεράστια κροτίδα, γεμάτη δώρα. Θα ακολουθήσει η μεγάλη έκρηξη. Το χιόνι θα γεμίσει πολύχρωμα δωράκια και γλυκά, αυτή τη φορά για τους δώρα φέροντες. Η πλησμονή είναι ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής και οι γιορτές τής επιτρέπουν να κυριαρχήσει για λίγο. Η ιστορία του φρέσκου αυτού βιβλίου ανάγεται στις αρχές του 19ου αιώνα και στο διάσημο ποίημα του Νεοϋορκέζου Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ με τίτλο «Μια επίσκεψη από τον Αη Βασίλη» (Twas the night before Christmas…). Πάντα αξιοζήλευτος ο αγγλοσαξονικός χώρος, διατηρεί ζωντανή την ποιητική και την παραμυθένια παράδοσή του μέσα στους αιώνες. Μέσα στη γλώσσα.
BENJI DAVIES
Η χιονονιφάδα
εκδ. Ικαρος
Η βαθιά, κρυφή ευχή που κουβαλάμε ελπίζοντας σε μια κορυφαία στιγμή λυτρωτικής εκπλήρωσης είναι άλλη μια θεμελιώδης ροπή των πόθων της ανθρώπινης ψυχής. Ο βραβευμένος εικονογράφος, συγγραφέας και σκηνοθέτης κινουμένων σχεδίων Μπέντζι Ντέιβις αφηγείται την ιστορία της Νοέλ, ενός μικρού κοριτσιού, και της Χιονονιφάδας που πέφτει, και πέφτει, και πέφτει ξεπερνώντας τους φόβους της. Το βιβλίο κλείνει με μια στιγμή ευτυχισμένης πρωινής ένωσης, όταν η μικρή νιφάδα θα καθίσει στην κορυφή του χριστουγεννιάτικου δέντρου της Νοέλ. Αλλο ένα χαρακτηριστικό των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι το νυχτερινό θαύμα που γίνεται ορατό την επόμενη μέρα, σκορπίζοντας τη χαρά (εκδ. Ικαρος, 2020).
ALAN SNOW
Ο Aγιος Βασίλης – Πού; Πώς; Πότε;
εκδ. Καλειδοσκόπιο
Ενα παλαιότερο βιβλίο, τέλος, πολύ κατάλληλο για την περίοδο της αντίστροφης μέτρησης, όταν η ανυπομονησία κορυφώνεται, οι μέρες δεν περνούν, οι γιορτές αργούν, οι ερωτήσεις πυκνώνουν: Πού φτιάχνει τα δώρα ο Αγιος Βασίλης; Πότε θα τα φέρει; Πώς τα φτιάχνει; Ο πάντα ευρηματικός Αλαν Σνόου εικονογραφεί με λογική κόμικ, σαν ένα φιλμ-ντοκιμαντέρ που περιγράφει καρέ καρέ τον τρόπο που κατασκευάζονται και επιδίδονται τα δώρα, αλλά και τον τρόπο που ενημερώνεται ο άγιος και οι βοηθοί του για το ποιο δώρο θέλει κάθε παιδί. Στο «Ο Αγιος Βασίλης – Πού; Πώς; Πότε;» (εκδ. Καλειδοσκόπιο, 2007) γίνεται προσπάθεια να μην μείνει κανένα ερώτημα αναπάντητο. Το ερώτημα, π.χ., «Τι προσόντα πρέπει να έχω για να γίνω βοηθός;» απαντιέται στο κεφάλαιο με τίτλο «Ανωτέρα Σχολή Μικρών Βοηθών», ενώ στο «Χριστουγεννιάτικη Υπηρεσία Πληροφοριών» μαθαίνουμε τα πάντα για την αγιοβασιλιάτικη κατασκοπεία, σε ετήσια, φυσικά, βάση. «Αυτή η παρέα παίζει μουσική. Εχουν φτιάξει, μάλιστα, μια μπάντα». «Να στείλουμε μια εγγραφή στο ωδείο», ψιθυρίζουν μεταξύ τους οι βοηθοί-κατάσκοποι. «Αυτό θα είναι δώρο και για όλους τους γονείς, γιατί ώς τώρα κάνουνε πρόβες στα σπίτια τους». Ωσπου να ολοκληρωθεί το αναλυτικό ρεπορτάζ, θα έχει φτάσει η μεγάλη στιγμή του ανοίγματος των δώρων. Και του χρόνου!