«Παρά τις προσπάθειές μας να κινήσουμε γη και ουρανό, είναι πια σαφές ότι δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε το φεστιβάλ αυτή τη χρονιά. Λυπούμαστε πολύ». Η ανακοίνωση για τη ματαίωση του φεστιβάλ Γκλαστονμπέρι, του μεγαλύτερου μουσικού φεστιβάλ της Βρετανίας, για δεύτερη χρονιά, θα μπορούσε απλώς να προστεθεί στη σειρά των ακυρώσεων που υφίσταται ο πολιτισμός εξαιτίας της πανδημίας. Για τον Ζαν Νοέλ Τρον, ωστόσο, τον πρόεδρο της GESAC, του οργανισμού που εκπροσωπεί τα πνευματικά δικαιώματα δημιουργών απ’ όλη την Ευρώπη, η ματαίωση του φεστιβάλ είναι πιο ανησυχητική. «Φοβόμαστε να μην προκαλέσει ένα ντόμινο που θα συμπαρασύρει παραγωγούς, εκδότες μουσικής, όλο το οικοσύστημα που στηρίζεται στις ζωντανές συναυλίες για τη χρηματοδότηση της δημιουργικής βιομηχανίας στην Ευρώπη», σημειώνει ο κ. Τρον, ο οποίος φοβάται μήπως το 2021 αποδειχθεί ένα «κενό έτος» για τα ζωντανά θεάματα.
Οι φόβοι του δεν είναι αβάσιμοι, καθώς η επιδημία του κορωνοϊού όχι μόνο δεν έχει περιοριστεί, αλλά οδηγεί τις ευρωπαϊκές χώρες σε νέα lockdowns, ενώ τα στοιχεία που φέρνει στο φως μια νέα έκθεση της Ernst & Young επιβεβαιώνουν αυτό που εμπειρικά γνωρίζαμε: ότι οι παραστατικές τέχνες (θέατρο, χορός κτλ.) και η μουσική έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την πανδημία και παρουσιάζουν απότομη συρρίκνωση εσόδων σε ποσοστό 90% και 76% αντίστοιχα. Ειδικά για τη μουσική, η ΕΥ εκτιμά πως τα δικαιώματα των δημιουργών θα μειωθούν έως και 35% από κλειστούς χώρους εκδηλώσεων, μπαρ και εστιατόρια, και οι συνέπειες αυτής της πτώσης θα φανούν φέτος και το 2022.
Η έρευνα της ΕΥ, που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της GESAC, μέλος της οποίας είναι η Αυτοδιαχείριση για την Ελλάδα, αποτυπώνει τη δραματική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει ο πολιτισμός και οι δημιουργικές βιομηχανίες στην Ευρώπη σε σχέση με την ισχυρή θέση που κατείχαν πριν από την πανδημία.
Είναι ενδεικτικό ότι το 2019 η δημιουργική οικονομία συνεισέφερε το 4,4% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ με κύκλο εργασιών 643 δισεκατομμυρίων ευρώ και 7,6 εκατομμύρια εργαζομένους σε όλη την Ευρώπη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΥ, η πολιτιστική και δημιουργική βιομηχανία απώλεσε λόγω COVID-19 το 31% των εσόδων της μέσα στο 2020, δηλαδή περίπου 200 δισ. ευρώ, ενώ σχεδόν 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο.
Κάτι που μπορεί να μοιάζει παράδοξο είναι πως στη λίστα με τους κλάδους της οικονομίας που πλήττονται από την πανδημία σε επίπεδο εσόδων, την πρώτη θέση μοιράζονται οι αερομεταφορές και ο πολιτισμός (31%) και ακολουθούν ο τουρισμός (27%), το εμπόριο, η βιομηχανία αυτοκινήτων κ.ά. «Οι άλλοι τομείς είναι ίσως πιο “ομιλητικοί”», σημείωσε ο Μαρκ Λέρμιτ της Εrnst & Young.
Η μεγάλη και αναγκαστική στροφή στο Διαδίκτυο που συνέβη σε όλο το φάσμα της δημιουργικής βιομηχανίας, μάλλον δεν έχει μακροπρόθεσμα οφέλη για τους δημιουργούς. Για παράδειγμα, στη μουσική, τα ψηφιακά έσοδα αυξήθηκαν κατά 8%, την ώρα που οι φυσικές απώλειες εσόδων άγγιξαν το 35%. Ο μόνος τομέας που φαίνεται να αντέχει είναι αυτός των βιντεοπαιχνιδιών, που σημείωσε αύξηση εσόδων κατά 9% το 2020. Στόχος των δημιουργών είναι η δέσμευση του 2% του ευρωπαϊκού πακέτου ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ για τον πολιτισμό.