Από το 2016, που παρακίνησαν τους κατοίκους του Ηρακλείου Αττικής να ανοίξουν τα οικογενειακά τους άλμπουμ και μέσω αυτών να αναδείξουν την ιστορία της πόλης τους στη διάρκεια ενός αιώνα (1880-1980), με μια έκθεση αλλά και μια έκδοση-ημερολόγιο, ο «Αλλος Τόπος επικοινωνίας και πολιτισμού» έχει κάθε χρόνο μια έκπληξη. Μια έξυπνη ιδέα για το τι σημαίνει κατανοώ την τοπική ιστορία.
Φέτος το «Ολα είναι δρόμος, Περιδιαβαίνοντας το Ηράκλειο Αττικής» προέκυψε λόγω του εγκλεισμού που επέβαλε η πανδημία. Και ο στίχος του ποιητή Γιάννη Τζανετάκη, που το 1998 έγινε τίτλος της ταινίας του Παντελή Βούλγαρη με τους Γ. Αρμένη, Θ. Βέγγο, Δ. Καταλειφό, τώρα έδωσε το όνομά του στη συγκεκριμένη έκδοση, η οποία γεννήθηκε μέσα στην υγειονομική κρίση.
Είναι αλήθεια ότι από το πρώτο lockdown τον περασμένο Μάρτιο, όλοι λίγο-πολύ ανακαλύψαμε κάτι από την περιοχή όπου ζούμε αλλά δεν περπατήσαμε ποτέ άλλοτε όσο αυτούς τους μήνες. Για τους περισσότερους, η πανδημία δημιούργησε μια νέα συνθήκη βίωσης του δημόσιου χώρου, και αυτό μας έκανε να δούμε με άλλη ματιά τη σημασία του. Είναι ορισμένα από όσα επισημαίνονται στη συγκεκριμένη έκδοση, μαζί με την αξία των δρόμων της πόλης του Ηρακλείου, την ονοματοδοσία και τη μετονομασία τους, τη ζωή των κατοίκων της, το χθες με το σήμερα. Σε 271 σελίδες γεμάτες τεκμήρια (ΦΕΚ, χάρτες, δημοσιεύματα), αφηγήσεις, φωτογραφικά ντοκουμέντα και κείμενα, γίνεται λόγος για την αξία του ανοιχτού δημόσιου χώρου, τις γειτονιές, τους δρόμους και τις πλατείες, τις ταβέρνες, τις αλάνες, τις βιοτεχνίες κ.ά.
Ο αναγνώστης παρακολουθεί την πολεοδομική ανάπτυξη του Δήμου Ηρακλείου Αττικής με αφετηρία το Βαυαρικό Αράκλι, αν και τα χνάρια του σημερινού δήμου «ακολουθούν μια τεθλασμένη πορεία περίπου 2.500 χρόνων». Με βασιλικό διάταγμα του Οθωνα το 1837 ιδρύθηκε ο στρατιωτικός οικισμός των απόστρατων ανδρών της οθωνικής φρουράς, που σήμανε και την απαρχή του Παλαιού ή Ανω Ηρακλείου. Και όπως σε κάθε περίπτωση οι δρόμοι, οι τόποι έχουν τη δική τους ιστορία, σφραγισμένη από τα βιώματα των ανθρώπων.
Στο Ηράκλειο, στον γνωστό «Ζέφυρο» τραγουδούσε ο Στέλιος Καζαντζίδης την εποχή που ήταν φαντάρος. Από εδώ ξεκίνησε την καριέρα της και η Καίτη Γκρέυ, αλλά και ο μεγάλος τους έρωτας.
Στο ίδιο λαϊκό κέντρο ξεκίνησαν η Σεβάς Χανούμ, ο Μιχάλης Μενδιάτης και επίσης εμφανίστηκαν ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Πάνος Γαβαλάς, ο Κώστας Ρούκουνας κ.ά. Στο Ηράκλειο διατηρούσε το ακτινολογικό του ιατρείο ο ποιητής Μανόλης Αναγνωστάκης, στην οδό Νεότητος έμενε ο ζωγράφος Αλέξης Ακριθάκης, στην οδό Ζεφύρου έμενε η «ομορφότερη άσχημη» του παλιού ελληνικού σινεμά και του θεάτρου, η Γεωργία Βασιλειάδου, η οποία υπήρξε και δημοτική σύμβουλος.
Στην περιοχή γυρίστηκαν και αρκετές ταινίες, από τη «Ζαβολιάρα» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη, σκηνές από το «Εγκλημα στο Κολωνάκι», τη «Διαγωγή μηδέν» με τους Λαμπέτη, Κωνσταντάρα, Ηλιόπουλο, και στον σταθμό του ηλεκτρικού σκηνές της ταινίας «Τώρα που φεύγω απ’ τη ζωή» με τη Μαρθα Βούρτση.
Για άλλη μία φορά ο «Αλλος Τόπος» μας έδειξε τι σημαίνει σε δημιουργικό επίπεδο πολιτιστικός φορέας σε μια πόλη. Το είδαμε το 2017 με την έκδοση «Ο Εν Ηρακλείω υποσταθμός της ΔΕΗ», το 2019 με τις «Υδάτινες διαδρομές από τον Αδριανό μέχρι σήμερα», πέρυσι με την εξαιρετική εργασία «Οταν από τη γη έβγαζαν λιγνίτη» κ.ά.