Μπορεί πέρυσι η πανδημία του κορωνοϊού να οδήγησε την Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας σε ματαίωση, φέτος όμως τα περίπτερα άνοιξαν στις 22 Μαΐου με 112 συμμετοχές από 46 χώρες.
Το κεντρικό ερώτημα που έθεσε λίγους μήνες πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας το 2020 ο επιμελητής Χασίμ Σαρκίς, «Πώς θα ζήσουμε μαζί;», μοιάζει, ειρωνικά, εξαιρετικά επίκαιρο ακόμη και ένα χρόνο μετά. Κοινωνικά ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, η μετακίνηση πληθυσμών και βέβαια η πανδημία, απασχολούν ολοένα και περισσότερο την Αρχιτεκτονική.
Η ελληνική συμμετοχή επιχειρεί να απαντήσει στα ερωτήματα της Μπιενάλε με ένα παράδειγμα «χωρικής συνύπαρξης» κατοίκων, προσφύγων, επισκεπτών που συντελείται επί του κεντρικού άξονα της πλατείας Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη. Η πρόταση με τίτλο «Η Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών» (Boulevard de la Societe des Nations), έργο ομάδας διδασκόντων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ (Ν. Καλογήρου, Μ. Δούση, Δ. Θωμόπουλος, Δ. Κονταξάκης, Σ. Κωτσόπουλος, Θ. Χατζηγιαννόπουλος), αναδεικνύει τη σημασία του εμβληματικού εγκάρσιου άξονα του Ερνέστ Εμπράρ που ξεκινάει από το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης και ανεβαίνει προς το παλιό διοικητικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, συνδέοντας τα διαφορετικά κοινωνικά στρώματα που συνυπάρχουν εντός του. Κατά τη διάρκεια των lockdowns, η Αριστοτέλους λειτούργησε και ως άξονας εκτόνωσης των κατοίκων.
Η ελληνική συμμετοχή, η οποία επιλέχθηκε από το υπουργείο Περιβάλλοντος, θα λειτουργήσει σε δύο παράλληλες εκθέσεις, σε Βενετία και Θεσσαλονίκη. Στο ελληνικό περίπτερο της Βενετίας οι επισκέπτες θα μπορέσουν όχι μόνο να δουν την ελληνική προσέγγιση για την Αριστοτέλους αλλά και να την πάρουν μαζί τους φεύγοντας. «Ανταποκρινόμενοι στα μέτρα υγιεινής αναρτήσαμε φυλλάδια με μια περίληψη της έκθεσης, τα ονομάζουμε pixels, τα οποία μπορεί ο επισκέπτης να πάρει μαζί του και να τα μελετήσει. Είναι μια έκθεση take away», μας λέει ο ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής Νίκος Καλογήρου και μέλος της ομάδας. Μέσα στον χώρο υπάρχουν και οι λεγόμενες «βαλίτσες», δηλαδή αρχιτεκτονικές προτάσεις για την Αριστοτέλους και τον ρόλο της που προέκυψαν από καθηγητές Αρχιτεκτονικής άλλων πανεπιστημιακών τμημάτων. Στη Θεσσαλονίκη και ειδικότερα στον μνημειακό χώρο του Μπέη Χαμάμ οι επισκέπτες θα δουν (από 9/6) μια έκθεση με την έρευνα που έκαναν το ΑΠΘ και επιλεγμένοι φοιτητές για την προέλευση του άξονα της Αριστοτέλους μετά την πυρκαγιά του 1917, η οποία αποτέλεσε και την τραγική αιτία της διαμόρφωσής του. Στην έκθεση και στο σχετικό βιβλίο που είναι υπό έκδοση με τίτλο «Το Παλίμψηστο της Αριστοτέλους: βυζαντινά οράματα και εκλεκτικός τοπικισμός» (εκδ. University Studio Press) παρατίθενται η γενεαλογία του αστικού άξονα, τα πρόσωπα που έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωσή του και οι αρχιτεκτονικές του καταβολές.