Το δεύτερο δύσκολο καλοκαίρι της πανδημίας θα βιώσουν οι αρχαιολόγοι στις συστηματικές ανασκαφές που ξεκινούν, αλλά όπως φαίνεται θα είναι πιο αισιόδοξο από το περυσινό. Η διασπορά της COVID-19 επέβαλε πριν από ένα χρόνο μέτρα ασφαλείας και μια διαφορετική καθημερινότητα, χωρίς τη συμμετοχή ξένων φοιτητών, με λιγότερο προσωπικό και όλα όσα όριζε το υγειονομικό πρωτόκολλο.
Φέτος, σε πολλά ανασκαφικά μέτωπα και πάλι δεν θα εργαστούν ξένοι φοιτητές –προς το παρόν–, ωστόσο ο εμβολιασμός δημιουργεί ένα θετικότερο κλίμα.
Στο Δεσποτικό οι έρευνες ξεκίνησαν χθες και θα συνεχιστούν για 40 ημέρες με τη συμμετοχή έξι Ελλήνων φοιτητών και 20 από πανεπιστήμια της Αμερικής. «Συμμετέχουν στην ανασκαφή γιατί είναι όλοι τους εμβολιασμένοι», λέει στην «Κ» ο Γιάννος Κουράγιος (Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων), ανασκαφέας του ακατοίκητου Δεσποτικού εδώ και 24 χρόνια. «Ομως τόσο αυτοί όσο και οι υπόλοιποι θα κάνουμε υποχρεωτικά self test δύο φορές την εβδομάδα, θα φοράμε μάσκες, θα τηρούμε τις αποστάσεις. Θα χωριστούμε σε δύο ομάδες 10 ατόμων στο Δεσποτικό και στο γειτονικό Τσιμιντήρι, με το οποίο ήταν ενωμένο στην αρχαιότητα. Πέρυσι ήμασταν πολύ φοβισμένοι, τώρα λιγότερο».
Στο ακατοίκητο νησί δυτικά της Αντιπάρου, όπου έχει έρθει στο φως εκτεταμένο αρχαϊκό ιερό του Απόλλωνα, ξεκίνησαν εδώ και μιάμιση εβδομάδα οι αναστηλωτικές εργασίες, ενώ τον Σεπτέμβριο θα συνεχιστούν στο κτίριο Δ (θα υποβληθεί μελέτη στο ΚΑΣ).
Η ανασκαφή (με χορηγίες των ιδρυμάτων Μαρτίνου, Κανελλόπουλου κ.ά.) θα επικεντρωθεί στην αρχαϊκή στεγανοποιημένη δεξαμενή βάθους 4 μ. και διαστάσεων 10 x 10 μ., νότια του ναού. «Θα οδηγήσουμε την ανασκαφή προς τα πάνω, προς το κανάλι που οδηγούσε το νερό από τα βουνά, και θα εστιάσουμε εκεί. Το μέγεθος της δεξαμενής δηλώνει ότι το ιερό είχε πολλούς επισκέπτες. Φέτος περιμένουμε κι άλλα νέα στοιχεία για την τοπογραφία του μεγάλου αυτού ιερού, το οποίο σε μέγεθος ήταν μεγαλύτερο από της αρχαϊκής Δήλου».
Στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου, ο επικεφαλής των ανασκαφών και ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλης Λαμπρινουδάκης θα συνεχίσει τις έρευνες στο ενδιαφέρον οικοδόμημα που εντοπίστηκε δίπλα στη «μυστηριακή» Θόλο. Τη χθόνια κατοικία του Ασκληπιού στην Επίδαυρο, η οποία αποδεικνύει ότι ο Ασκληπιός δεν έφθασε στην περιοχή, όπως πιστεύαμε, στα μέσα του 6ου αι. π.Χ., αλλά από το τέλος του 7ου αι. π.Χ. Η ανασκαφή του Πανεπιστημίου Αθηνών με τη σταθερή υποστήριξη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας και τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος ξεκινάει στις 28 Ιουνίου και θα διαρκέσει έως και τις 30 Ιουλίου, αλλά σε δύο μέτωπα. Το αρχαϊκό κτίριο είναι το ένα μέτωπο στον αρχαιολογικό χώρο της Επιδαύρου, όπου θα ερευνηθεί η έκταση του κτιρίου με το υπόγειο προς την πλευρά της Θόλου. Το άλλο ανασκαφικό μέτωπο βρίσκεται στην πόλη της αρχαίας Επιδαύρου, κοντά στο Μικρό Θέατρο, όπου εντοπίστηκε «το μεγάλο οικοδόμημα της κρήνης και, δίπλα του, στοά της αγοράς η οποία προστέθηκε μάλλον επί Αδριανού και ανασκάπτουμε τώρα. Είναι ένα ωραίο μνημείο σε μεγάλη έκταση και εξαιρετικά σημαντικό, γιατί κρήνες από τον 4ο αι. π.Χ. δεν έχουμε πολλές, παρά μία στον Κεραμεικό, της Αρσινόης στην αρχαία Μεσσήνη και αυτή της Επιδαύρου», υπογραμμίζει ο κ. Λαμπρινουδάκης. Στην έρευνα του πολυοικοδομήματος της κρήνης θα συμμετέχουν εκτός απροόπτου και μεταπτυχιακοί φοιτητές των προγραμμάτων Εrasmus.
Ελεύθερνα
Η ανασκαφή του καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης Νίκου Σταμπολίδη στον αρχαιολογικό χώρο της Ελεύθερνας συμπληρώνει φέτος 37 χρόνια. Οι έρευνες θα ξεκινήσουν τέλος Ιουνίου μέχρι και τον Αύγουστο, με τη μικρή οικονομική βοήθεια του πανεπιστημίου, τη χορηγία του «Αιγέα» και φυσικών προσώπων. «Ούτε φέτος θα έχουμε ξένους φοιτητές παρά μόνο από άλλα ελληνικά πανεπιστήμια, ενώ πέρυσι συμμετείχαν λίγοι και μόνο από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Αν όλα πάνε καλά με την πανδημία, του χρόνου θα ξαναπάρω ξένους φοιτητές», λέει ο Ν. Σταμπολίδης, τονίζοντας ότι η προηγούμενη ανασκαφική περίοδος ήταν δύσκολη εξαιτίας των υγειονομικών μέτρων, «αλλά ήταν πιο συντονισμένη και με εξαιρετικά αποτελέσματα».
Για λόγους προστασίας και για να μη βρίσκονται οι συνεργάτες του σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, δεν ανέσκαψε στη νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας αλλά στις βασιλικές, στην ανατολική πλευρά του λόφου της αρχαίας Ελεύθερνας, στις θέσεις «Αγιος Μάρκος» και «Αγία Ειρήνη». Φέτος θα ερευνήσει το εξωτερικό μέρος της βασιλικής του Αγίου Μάρκου, για να δουν τα αίθρια, τα προσκτίσματα, αλλά και για λόγους πρακτικούς. «Δεν μπορώ να αφήσω άσκαφτο το εξωτερικό των τοίχων γιατί έχουμε υγρασίες, συνεπώς πρέπει να εξυγιανθεί το περιβάλλον και να προχωρήσουμε άμεσα στις αναστηλώσεις. Φέτος θα γίνει το συνταίριασμα του αρχιτεκτονικού υλικού που σώζεται στο μεγαλύτερο μέρος του. Αυτή η βασιλική δεν έχει ψηφιδωτά όπως της Αγίας Ειρήνης που συντηρήσαμε πέρυσι». Ανασκαφές πάντως θα γίνουν και στις δύο βασιλικές. «Εχοντας ανακαλύψει ότι κάτω από το κεντρικό κλίτος της βασιλικής της Αγίας Ειρήνης υπάρχουν τάφοι, ερευνάμε τα προγενέστερα στρώματα».