Μια νέα «Πύλη» στο Καπνεργοστάσιο

Μια νέα «Πύλη» στο Καπνεργοστάσιο

H έκθεση που στρέφει το βλέμμα στην παγκόσμια σκηνή της σύγχρονης τέχνης και παρουσιάζει 59 καλλιτέχνες από 27 χώρες

4' 28" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η Μαρία Λοϊζίδου είναι εικαστικός, σπούδασε στη Λυών, ζει και εργάζεται στη Λευκωσία. Ο Ντούρο Ολόγου (Duro Olowu), επίσης εικαστικός, designer και επιμελητής τέχνης, γεννήθηκε στη Νιγηρία, ζει και εργάζεται στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη. Συναντιούνται για πρώτη φορά στην Αθήνα, στον αριθμό 218 της οδού Λένορμαν. Στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο και νυν Βιβλιοθήκη και Τυπογραφείο της Βουλής εγκαινιάζεται στις 11 Ιουνίου η ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης «Portals | Πύλη». Οι δύο επιμελήτριες, Ελίνα Κουντούρη, διευθύντρια του ΝΕΟΝ, και Μαντλέιν Γκρίνσταϊν, Pritzker director στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγου, στρέφουν το βλέμμα στην παγκόσμια σκηνή της σύγχρονης τέχνης και παρουσιάζουν 59 καλλιτέχνες από 27 χώρες στους αναμορφωμένους χώρους αυτού του ιστορικού κτιρίου.

Μια νέα «Πύλη» στο Καπνεργοστάσιο-1
Η «δύναμη της ευθραυστότητας» είναι η κεντρική έννοια στο έργο της Μαρίας Λοϊζίδου γενικότερα και στο «A Monumental Lightness», που αποτελεί μια νέα ανάθεση του ΝΕΟΝ για την έκθεση «Portals | Πύλη». (Φωτ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΤΣΟΥΚΑΛΑ)

Δεν έχω δει εικόνες της οδού Λένορμαν από την εποχή που το Δημόσιο Καπνεργοστάσιο άρχισε να κατασκευάζεται. Η ανοικοδόμηση ξεκίνησε το 1928 και λειτούργησε το 1930, σε μια εποχή που η διεθνής οικονομική κρίση είχε περιορίσει τις ελληνικές εξαγωγές καπνών, αλλά ο καπνός εξακολουθούσε να στηρίζει την εθνική οικονομία. Στα 65 χρόνια λειτουργίας του, στο Καπνεργοστάσιο συστεγάστηκαν 25 βιομηχανίες παραγωγής τσιγάρων· στα χρόνια της ακμής του απασχολούσε περίπου 3.000 εργάτες. Καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο, ένα συμπαγές βιομηχανικό κτίριο που μοιάζει απόρθητο από τον χρόνο. Το έργο του εικαστικού Νίκου Ναυρίδη, που από το ύψος της στέγης επαναλαμβάνει τη φράση του Μπέκετ «Try again. Fall again. Fall better», «συνομιλεί» μαζί του. Η συζήτηση ίσως είναι λίγο διαφορετική από εκείνη που έκανε η εγκατάσταση με το κοινό στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας (2013), ανάμεσα στα στάχυα. Ομως εδώ, στον κουρασμένο Κολωνό και μετά ένα χρόνο πανδημίας, ο Μπέκετ και η τέχνη του Ναυρίδη μάς στέλνουν μήνυμα συμπαράστασης. Ακολουθώντας τη διαδρομή που κάποτε έκαναν τα φορτηγά μέχρι τον χώρο εκφόρτωσης, περνώ την πύλη και φτάνω στο υαλοσκεπές αίθριο, τολμηρότατο τεχνικό επίτευγμα για την εποχή που κατασκευάστηκε. Η κίνηση του κεφαλιού προς τον ουρανό είναι αυτόματη και θαυμαστική. Το έργο της Μαρίας Λοϊζίδου «A Monumental Lightness» (2021), ανάθεση του ΝΕΟΝ για την έκθεση, μνημειακό λόγω του μεγέθους του και φαινομενικά εύθραυστο, παίζει διαρκώς με το φως: εμφανίζεται και εξαφανίζεται μέσα στη σκιά του καλύπτοντας την αριστερή πλευρά αυτού του τεράστιου χώρου. Η κλωστή, υλικό εξαιρετικά λεπτό και ταπεινό, διατρέχει τη δουλειά της εικαστικού: τρία νήματα από τις «Κλωστές Πεταλούδα», τρεις αποχρώσεις του λευκού, τρεις ποιότητες – βαμβάκι, λινό και μετάξι, το πρώτο για το χρώμα, το δεύτερο για την αντοχή, το τρίτο για τη γυαλάδα. «Στόχος μου είναι το βλέμμα να μην σταματά στην επιφάνεια του έργου, αλλά να “οδηγείται” σε ό,τι βρίσκεται πίσω ή μπροστά του. Δηλαδή είναι ένα φίλτρο που επιχειρεί να συνδεθεί ή να συνδέσει τα πράγματα με τα οποία συγκατοικεί, τον χώρο και τα άλλα έργα της έκθεσης», λέει η Μαρία Λοϊζίδου. 

Μια νέα «Πύλη» στο Καπνεργοστάσιο-2
Ο Βρετανός καλλιτέχνης Ντούρο Ολόγου, Αφρικανός της διασποράς με καταγωγή από τη Νιγηρία, γεφυρώνει το υπερτοπικό με το κοσμοπολίτικο στοιχείο. (Φωτ. ΝΑΤΑΛΙΑ ΤΣΟΥΚΑΛΑ)

Πάνω από 516.000 κόμποι δίνουν σε αυτό το αιθέριο πλέγμα γερή δομή και στην εγκατάσταση πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Η ελάχιστη υλικότητα συμπληρώνεται από τον χειρωνακτικό κόπο, αφού για να ολοκληρωθεί η σύνθεση εργάστηκαν 6 άτομα για περίπου ένα χρόνο. «Η πρακτική που χρησιμοποιώ απαιτεί κατ’ αρχάς από εμένα έρευνα, συγκέντρωση και μια εξαιρετικά μοναχική προεργασία», σχολιάζει η καλλιτέχνις. «Από το αποτέλεσμά της θα εξαρτηθεί η χαρά που εμπεριέχεται στη συλλογική εργασία που ακολουθεί». 

Μια νέα «Πύλη» στο Καπνεργοστάσιο-3
Η εγκατάσταση του Ολόγου περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, υφασμάτινα γλυπτά (πάνω) και ταπετσαρίες, το κεντρικό μοτίβο των οποίων προέρχεται από λεπτομέρεια της αυθεντικής συσκευασίας σιγαρέτων και καπνού μάρκας EVES (κάτω).

Ο Βρετανός πλέον, εντέλει διεθνής καλλιτέχνης Ντούρο Ολόγου αποτυπώνει το δικό του «Ιχνος των αντικειμένων» στο Τελωνείο, ένα αυτόνομο διώροφο κτίριο μέσα στο πρώην εργοστάσιο. Η δουλειά που παρουσιάζει –επίσης νέα ανάθεση– είναι μια συνολική εικαστική παρέμβαση που περιλαμβάνει υφασμάτινα γλυπτά, έργα ζωγραφικής, ταπετσαρίες και τοιχογραφίες. «Εμπνεύστηκα από τη μεγαλοπρέπεια του κτιρίου», λέει ο ίδιος, «από τα καλά και τα κακά που του συνέβησαν κατά τη μακρά του ιστορία. Φαντάστηκα τις συζητήσεις των ανθρώπων που πέρασαν από εδώ κι ελπίζω ότι με τη δουλειά μου “μεταφράζω” αυτές τις φωνές και τους προσδίδω μια οικουμενικότητα». Οπως το θέτει ο ίδιος, δημιουργεί «παρεμβάσεις, συζητήσεις και παρουσία σε άδειες αίθουσες». Ιχνηλατεί την ιστορία των πραγμάτων αντιπαραβάλλοντας υφιστάμενα αντικείμενα με τα υφασμάτινα γλυπτά του δίπλα σε πολύχρωμα φώτα. «Στη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, κάποια αντικείμενα δεν φαίνεται να συνδέονται με το έργο μέχρι την τελευταία στιγμή. Κάποια άλλα ταιριάζουν αμέσως, όπως ακριβώς μας συμβαίνει με τους ανθρώπους», λέει. «Ειδικά το ύφασμα, προϊόν μιας παραγωγικής διαδικασίας που εμπεριέχει τον ανθρώπινο μόχθο, με συνδέει με πρόσωπα που δεν γνωρίζω, διαφυλάσσοντας στην ύφανση ή στο τύπωμα το πέρασμά τους από τη ζωή». Οταν επισκέφθηκε τον χώρο το 2019, παρατήρησε μια αυθεντική συσκευασία σιγαρέτων και καπνού μάρκας EVES, πιθανόν της ελληνικής εταιρείας ΒΕΚΑ, που ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1930. Η ετικέτα αποτέλεσε την έμπνευση για την ταπετσαρία που σχεδίασε για την εγκατάσταση του Τελωνείου, ντύνοντας τον χώρο με το άνθος του καπνού σε μια χειρονομία αγάπης. 

Μια νέα «Πύλη» στο Καπνεργοστάσιο-4

Η αναμόρφωση από τον ΝΕΟΝ αφορά μέρος του ισογείου, το αίθριο και το κτίριο του πρώην Τελωνείου, συνολικής επιφάνειας 6.500 τ.μ. Το κόστος ανήλθε σε περίπου 1,2 εκατ. ευρώ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή