Για κάθε ανήσυχο νέο μουσικό, και όχι μόνον, η Λένα Πλάτωνος, συνθέτρια, ερμηνεύτρια, πιανίστρια, στιχουργός, πρωτοποριακή σε ό,τι καταπιάστηκε, παραμένει «ιέρεια της ηλεκτρονικής μουσικής» στην Ελλάδα. Αφορμή για μια συζήτηση μαζί της ο καινούργιος δίσκος της, το «Hope Is The Τhing With Feather» (Amour Records). Μια συλλογή από ερωτικά κυρίως ποιήματα της Εμιλι Ντίκινσον τα οποία έντυσε με ιδιαίτερες ηλεκτρονικές συνθέσεις. Η Λένα Πλάτωνος ετοιμάζεται επίσης για το Ηρώδειο, ενώ οι επανεκδόσεις των θρυλικών άλμπουμ της στο εξωτερικό από την αμερικανική Dark Entries τη σύστησαν σε ένα διεθνές ακροατήριο.
Αλλά τι τη γοήτευσε στη σπουδαία Αμερικανίδα ποιήτρια που έζησε αυτοπεριορισμένη σε μια κωμόπολη της Μασαχουσέτης στα μέσα του 19ου αιώνα; «Ακριβώς ότι η αφήγησή της είναι τρομερά σύγχρονη, με εσωτερικούς διαλόγους και έντονη θεατρικότητα. Επίσης ότι η Ντίκινσον ήταν φεμινίστρια. Δεν έκανε πολεμική, αλλά διατύπωσε τις απόψεις της. Ιδιαίτερη γυναίκα, έβγαινε όταν ήθελε για να έρθει σε επαφή με λίγους. Ηταν πολύ μορφωμένη και ενημερωμένη για το τι γινόταν έξω από τον κόσμο όπου ηθελημένα κλείστηκε. Τα ποιήματά της είναι τρομερά και υπερβατικά. Υπέστη νευρικό κλονισμό, βίωσε την κατάθλιψη, δοκιμάστηκε ψυχικά, έγραψε συγκλονιστικά ποιήματα για τον θάνατο και τη ζωή».
Με τα ποιήματα αυτά η Λ. Πλάτωνος καταπιάστηκε για πρώτη φορά το 2015. «Ηταν δυσκολότατη περίοδος γιατί έχανα έναν άνθρωπο που αγαπούσα πολύ και ίσως έκανα κι εγώ μια υπέρβαση τότε, είχα απόλυτη ανάγκη το φως και κάτι θετικό». Παρότι την αγγίζουν περισσότερο τα πιο σκοτεινά ποιήματα της Ντίκινσον, επέλεξε εκείνα για τον έρωτα και τη ζωή. «Ο ερωτισμός που διακρίνουμε στο έργο της περνούσε και μέσα από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της. Ηταν ερωτευμένη πλατωνικά με έναν πάστορα». Επηρεάστηκε, άλλωστε, από τον θρησκευτικό συντηρητισμό του περιβάλλοντος που έζησε αλλά και του τόπου της, του Αμχερστ της Μασαχουσέτης. Η Εμιλι ήταν μια γυναίκα που, όπως είχε γράψει, απεχθανόταν το κοινότοπο. Στη διάρκεια της ζωής της έγραψε 1.100 ποιήματα, για άλλους 2.000 (και μόλις 10 εκδόθηκαν με ψευδώνυμο όσο ζούσε). Εγραψε για πάθη, απώλειες, την απελπισία, τη διάψευση του έρωτα, τον πόνο και τη χαρά, τη φύση. Ντυνόταν μόνο με λευκά τα τελευταία χρόνια, δεν μιλούσε με τους επισκέπτες παρά μόνο πίσω από κλειστές πόρτες. Ζήτησε από την αδελφή της, Λαβίνια, να κάψει τα ποιήματα και τις επιστολές της, όμως εκείνη, ευτυχώς, όταν ανακάλυψε τον πλούτο στα συρτάρια της αδελφής της, τα έστειλε σε εκδότες.
«Πέρασα κι εγώ κατάθλιψη όπως εκείνη», λέει η Λ. Πλάτωνος. «Επίσης τα τελευταία χρόνια –δεν αναφέρομαι στο διάστημα της πανδημίας– δεν βγαίνω συχνά, παρά μόνο για συναυλίες και βόλτες, γιατί λατρεύω τη φύση και αντιπαθώ πολύ την πόλη. Νιώθω σαν να με “κάλεσε” η Ντίκινσον σε μια περίοδο που ήθελα να κάνω ένα δίσκο με αγγλικό στίχο. Είχα αρχίσει να γράφω τραγούδια σε αγγλόφωνο στίχο με τη βοήθεια μιας Αμερικανίδας φίλης που είναι φιλόλογος, τα ηχογράφησα αλλά παραμένουν στο συρτάρι. Εκείνη την εποχή λοιπόν, το 2015, αναρωτήθηκα ποιος ποιητής θα μπορούσε να γίνει σύντροφος στο δημιουργικό μου έργο και μέσα μου “άκουσα” το όνομα Εμιλι Ντίκινσον χωρίς να έχω υπόψη μου το έργο της αλλά ούτε και τη ζωή της. Γνώριζα μόνο ότι ήταν σπουδαία. Μου άρεσε πολύ το όνομα Εμιλι και μέσα μου ηχούσε σαν καμπάνα. Ετσι ενδιαφέρθηκα να βρω τα ποιήματά της».
Στο Ηρώδειο
Στις 14 Ιουλίου στο Ηρώδειο τα τραγούδια του άλμπουμ που δανείζεται τον τίτλο του από τον στίχο «Η ελπίδα είναι ένα πράγμα με φτερά» θα ακουστούν όπως στον δίσκο από την Αθηνά Ρούτση και τη Sissi Rada. Ομως θα ακούσουμε και παλιότερα κομμάτια από τον Γιάννη Παλαμίδα, ενώ στο πρώτο μέρος της συναυλίας θα ακουστεί η Nalyssa Green. «Τελείωσα και μια συλλογή που έκανε ο εξαιρετικός φιλόλογος και φίλος Θάνος Τσακνάκης με τίτλο “Αρχαίες Ελληνίδες ποιήτριες” με τη Μαρία Φαραντούρη», προσθέτει. Θα παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο στο Ηρώδειο.
«Δυόμισι ετών ξεκίνησα να παίζω πιάνο με τα δύο χέρια»
Πώς ήταν η ζωή της στον χώρο της σύνθεσης από τότε που συνέθεσε τραγούδια για τη «Λιλιπούπολη»; «Πολύ καλή, δεν μπορώ να περιαυτολογήσω», απαντά. Και τι να πει; Μεγάλωσε σε ένα σπίτι γεμάτο νότες. Κόρη του Γεωργίου Πλάτωνος και της Αντιγόνης Αστρινάκη, γεννήθηκε στην Κρήτη, μεγάλωσε στην Αθήνα, μαθήτευσε από τα δύο της χρόνια κοντά στον μπαμπά της, που ήταν γνωστός συνθέτης και πρώτος πιανίστας στη Λυρική Σκηνή. «Η μαθητεία ήταν σαν το Summerhill, με αντιαυταρχική εκπαίδευση. Ο πατέρας μου δεν έδειχνε καμία αυστηρότητα στη μουσική· ήταν σαν παιχνίδι. Κάποια στιγμή αργότερα πείστηκε από μια δασκάλα του Ελληνικού Ωδείου όπου δίδασκε, να πάρω μέρος στον πανελλήνιο διαγωνισμό πιάνου που έκανε το Ωδείο Αθηνών. Ηθελημένα με έδωσε σε ξένα χέρια, για να μπω σε τάξη προκειμένου να γίνω επαγγελματίας μουσικός. Εκ μέρους του ήταν μια ταπεινή και έξυπνη κίνηση. Είχε αποφασίσει μέσα του να ακολουθήσω αυτό τον δρόμο. Δεν ήταν άνθρωπος με τρομερές βλέψεις.
Αντίθετα, η μητέρα μου ήταν πολύ φιλόδοξη. Εμένα με κέρδισαν η μουσική και η ζωγραφική από πολύ μικρή, όπως ο χορός. Δυόμισι ετών ξεκίνησα να παίζω πιάνο με τα δυο χέρια. Στο σπίτι ακούγαμε κλασική μουσική και πολύ ραδιόφωνο, το Τρίτο. Μετά πήραμε πικάπ. Αγαπημένη μου τραγουδίστρια ήταν η Μαριάννα Χατζοπούλου, ενώ το “Γαρύφαλλο στ’ αυτί” του Μάνου Χατζιδάκι ήταν το τραγούδι που έπαιξα πρώτη φορά στο πιάνο, τεσσάρων ετών. Ο πατέρας έπαιζε όλα τα είδη στο σπίτι, από φοξ τροξ μέχρι δημοτικά. Ηταν κυρίως του ελαφρού τραγουδιού όχι του λαϊκού».
Η ροκ μουσική εισέβαλε στη ζωή της την εποχή που σπούδαζε στο Βερολίνο. «Ηταν αυτή που με παρέσυρε και έγινα τελικά συνθέτρια. Θα σας πως όμως την αλήθεια: συνέθετα από τότε που άρχισα να παίζω πιάνο, τόσο μικρή. Σταμάτησα τη σύνθεση όταν μπήκα στο Ωδείο Αθηνών και άρχισα να ακούω με άλλο αυτί τους μεγάλους κλασικούς. Εκανα το λάθος, που ευτυχώς διόρθωσα μετά, το οποίο έκαναν και πολλοί συνάδελφοι πιανίστες. Ενώ έχουν καταπληκτικό αυτί και είναι εξαιρετικοί στον αυτοσχεδιασμό, δεν έγιναν συνθέτες. Αυτό το “αν δεν γίνω Μπετόβεν, γιατί να κάτσω να γράψω” είναι ολέθριο. Καθένας έχει τη φωνή του. Ενας από αυτούς, που τελικά έγινε πολύ καλός συνθέτης, είναι ο Στέφανος Κορκολής». Ως αγαπημένα της ροκ γκρουπ αναφέρει τους Led Zeppelin, Jethro Tull «και βέβαια τους σπουδαίους Beatles. Οι White Noise ήταν το πρώτο συγκρότημα ηλεκτρονικής μουσικής, το 1971, που με πήρε από το χέρι. Τότε είδα ότι το μέλλον είναι η ηλεκτρονική μουσική». Oταν η ίδια έκανε το ντεμπούτο της στη δισκογραφία με το πρωτοποριακό «Σαμποτάζ», το 1981, «ο δίσκος ήταν καλοδεχούμενος, αν και μερικοί είχαν τις αντιρρήσεις τους».
Eίχε και βιώματα που της δημιουργούσαν προβλήματα. «Oμως, δεν διαπέρασαν ουσιαστικά τη δημιουργική μου μανία». Οι καταθλίψεις που βίωσε σχετίζονταν με την απώλεια των γονιών της. «Δεν ήταν μόνο αυτό, τα είχα βάλει και λίγο με την τέχνη για κάποιους λόγους προσωπικούς. Αυτό μαζί με τους θανάτους, κυρίως του πατέρα μου, το 2003. Μετά τρία χρόνια δραστηριοποιήθηκα επί της ουσίας. Βέβαια, είχαν προηγηθεί αυτά τα χρόνια οι “Αναπνοές” (1997) και η “Τρίτη πόρτα” με τη Μαρία Φαραντούρη και τη συμμετοχή του Γιώργου Νταλάρα».
Πώς της φαίνεται η σκηνή του ελληνικού τραγουδιού σήμερα; «Είναι πολύ μορφωμένοι και εξελιγμένοι αρμονικά οι μουσικοί μας, τεχνικά καταρτισμένοι, αλλά λείπει κάτι δικό τους, η πρωτοτυπία. Το αποτέλεσμα είναι εγκεφαλικό, γιατί λείπει αυτό που συνεπαίρνει τον ακροατή». Ξεχωρίζει ωστόσο τον Μπάμπη Νίκου όπως και τον «Metaman» (Θωμά Γουναρόπουλο). Στο εξωτερικό, πάντως, ανακαλύπτουν τη μουσική της τα τελευταία έξι χρόνια. Σχεδιάζονται μάλιστα συναυλίες στην Αγγλία και στην Αμερική. Οι «αρχαίες ποιήτριες» ίσως κυκλοφορήσουν από μεγάλη γερμανική εταιρεία.
Το «Και ακούμε Σ’ αγαπώ» από το δίσκο της «Γκάλοπ» μπήκε στην τηλεοπτική διασκευή του μυθιστορήματος του Νικ Χόρνμπι «High Fidelity», που προβάλλεται από το δίκτυο Hulu. Θα μπορούσε να έχει κάνει διεθνή καριέρα; «Δεν μου αρέσει να κάνω η ίδια μεγάλες κινήσεις. Ολα τα πράγματα στη ζωή μου ήρθαν από μόνα τους. Δεν γνώριζα ότι οι μουσικές μου βγήκαν στο εξωτερικό, στην πορεία ανακάλυψα ότι ανέβηκαν σε υψηλές θέσεις στα τσαρτ. Τωρα θα βγει στην Αμερική από την Dark Entries Records ένας δίσκος που έγραψα το 1983-85 στο σπίτι μου σε τετρακάναλο».
Οι νέοι που ανακαλύπτουν το έργο της τη λατρεύουν. «Ισως γιατί το έργο μου έχει μια νεανική φρεσκάδα. Επιπλέον οι προβληματισμοί μου άγγιξαν την εποχή μας σήμερα, αυτή την ηλεκτρονική εποχή με τα καλά της και τα κακά της».