Κάθε φορά που περπατάω σε δρόμους του Κολωνού μού έρχονται στον νου όσα έχω ακούσει για την παλαιότατη αυτή συνοικία της Αθήνας που, ευρέως ανοικοδομημένη μετά το 1965-1975, διατηρεί σε σημεία θραύσματα της πρότερης κλίμακας. Είχα παρκάρει στην οδό Πέτρας, έναν από τους βασικούς δρόμους του Κολωνού, και είχα σχεδιάσει να περπατήσω με άξονα την οδό Μύλων. Είναι ανεξάντλητοι οι δρόμοι της Αθήνας και χρειάζεται υπομονή, μέθοδος αλλά και αυθορμητισμός για να μπορέσει κανείς να φτάσει σε ένα επίπεδο γνώσης. Η παρόρμηση είναι αναγκαία συνθήκη της περιπλάνησης, που όμως και αυτή οφείλει να υδροδοτείται από μαιάνδρους σχεδιασμού.
Ο Κολωνός έχει ένα πέπλο μελαγχολίας, ιδίως εκείνα τα κυριακάτικα σκονισμένα απογεύματα του καλοκαιριού, εμπειρία αστική βιωμένη με σχεδόν ψευδαισθητικές αναγωγές. Κάπως έτσι περπατούσα στην Επιδαύρου, στη Μύλων, στη Βορείου Ηπείρου, στη Μαρωνείας και στην Ιωαννίνων. Ηταν εκείνα τα τετράγωνα εκεί γύρω που οριοθετούσαν τα βήματά μου και είχα πολλές αφορμές να σταθώ και να κοιτάξω μέσα από χάσματα σε λεηλατημένες εξώθυρες, να δω αγρούς με τα παρασιτικά αγριόχορτα της Αθήνας σε οικόπεδα που γεννήθηκαν από κατεδαφίσεις, να δω μονώροφα και διώροφα χτισμένα από το 1918-1920 έως το 1935-1940, να περιεργαστώ τις πολυκατοικίες, πολλές πολυκατοικίες, άλλες ετών 55 και άλλες ετών 20. Ολα ήταν ένας τόπος, όλα συναιρούσαν σε ένα βίωμα. Στη Μύλων 6, γωνία με Ιωαννίνων, στέκει ένα γωνιακό διώροφο, ερείπιο πλέον, με ωραία είσοδο στο πλάι. Υπάρχει μια αίσθηση οχύρωσης, ίσως λόγω της πολυγωνικής προβολής του σπιτιού, αλλά κυρίως λόγω της εντύπωσης που γεννά το σχεδόν βομβαρδισμένο εσωτερικό, με καταρράκτες χωμάτινης ύλης στο κλιμακοστάσιο.
Είχα ήδη νιώσει τη δύναμη της απλής ομορφιάς του Κολωνού, βαθιάς, απέριττης, που φαινόταν σε προσόψεις αρ ντεκό, όπως στην οδό Πέτρας 39, ή σε αποήχους μιας σχεδόν ημιεξοχικής κατοικίας, στην οδό Μαρωνείας 21. Πιο πάνω, στο 17 της Μαρωνείας, το αρχοντικό δίπατο σπίτι του Μεσοπολέμου θα μπορούσε να βρίσκεται σε οποιαδήποτε αθηναϊκή συνοικία. Εδώ στον Κολωνό υπάρχει ένας γηγενής πατριωτισμός. Η ενδημικότητα αυτού του πατριωτικού συναισθήματος εκφράζεται με πάθος και συγκίνηση από όσους μεγάλωσαν σε σπίτια του Κολωνού, προπολεμικά ή μεταπολεμικά, σε σπίτια άλλοτε θαλερά και άλκιμα, δίπατα αρχοντικά ή ακόμη και σε αυλές με τα δωμάτια στη σειρά. Αλλά υπήρχε κλίμακα, μέτρο, φως, επιθυμία και αίσθημα που σε κρατούσε με τη γειτονιά, βαθύ, σχεδόν ερωτικό, επώδυνα αθηναϊκό. Χωρίς να νοσταλγώ καταστάσεις που δεν είχα ζήσει άλλωστε, έβλεπα τις δυσκολίες τής τότε καθημερινής διαβίωσης σε κάποια παλιά σπίτια που είχαν μείνει κελύφη, παρέα με γάτες, καρέκλες και άχρηστα πλέον εργαλεία και σπασμένες γλάστρες. Αυτή η κουλτούρα της εγκατάλειψης στην αθηναϊκή γειτονιά με ακολουθούσε με εικόνες, οσμές, ακόμη και ήχους.
Στάθηκα στην Ιωαννίνων 69. Εβλεπα μια ισόγεια μονοκατοικία, χτισμένη πιθανώς γύρω στα 1920, σφραγισμένη, σφαλισμένα τα παράθυρα με τσιμέντο, δίπλα στη μαντεμένια αυλόπορτα. Δίπλα φούντωνε και άστραφτε με ροζ άνθη η πικροδάφνη του πεζοδρομίου. Μια εικόνα σαν μικρή εγκατάσταση. Στην άλλη γωνία, σε κλειστό διώροφο, είδα το κολλημένο αγγελτήριο για ένα μνημόσυνο για κάποιον πολυαγαπημένο σύζυγο, πατέρα, υιό και παππού… ηλικία δεν έγραφε, αλλά μου έκανε εντύπωση ο αποχαιρετισμός σε αυτόν τον παλιό κάτοικο του Κολωνού που έφυγε από τη ζωή με την ενεργή ιδιότητα υιού και παππού. Η ζωή μάς διδάσκει, και δίπλα στο αγγελτήριο διάβαζα για σέρβις κλιματιστικών και μονώσεις ταρατσών. Αντίο, σύζυγε, πατέρα, γιε και παππού…
• Στο επόμενο: Σε δρόμους του Πειραιά.