ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΘΕΟΧΑΡΗΣ
Δίφορη μνήμη
Εκδ. Πόλις, σελ. 179
Ξετυλίγοντας έναν κόσμο υβριδικό και λανθάνοντα, στα όρια της ψευδαίσθησης και της πραγματικότητας, ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης στήνει εξαρχής μια βιογράφηση ενός τόπου. Στη «Δίφορη μνήμη» (εκδ. Πόλις), τόπος είναι η γενέθλια και ιστορική Δεσφίνα της Φωκίδας, και ο γεωγραφικός προσδιορισμός, καθώς εντείνει την εμπειρία της ανάγνωσης διά της ταύτισης, διαστέλλεται έως εξαέρωσης για να παραδώσει ένα πυκνό και εις βάθος αφήγημα για τη Μνήμη, την προσωπική και βιωματική, όσο και την ιστορική και οικουμενική.
Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης, δημιουργός πνευματικός, με τη χάρη και το χάρισμα ενός ολιστικού στοχαστή και ερευνητή, ποιητής και χειρώνακτας πεζογράφος (όπως «χειρωνακτικό» είναι και το νέο δημιούργημά του), προχωράει τη δική του, μοναχική εν πολλοίς (και γι’ αυτό σπαρακτικά γήινη και συγκινητικά γνήσια) πορεία του στις χαρακιές που αφήνει η μνήμη. Δεν μπορεί παρά να θυμηθεί κανείς το βραβευμένο έργο του για τη σφαγή στο Δίστομο αλλά και την πολύπλευρα βιωματική εμπειρία του από τα Ασπρα Σπίτια για να κατανοήσει τη βαθιά σχέση που διατηρεί με την ευρύτερη κουλτούρα της Στερεάς Ελλάδας, ως πολιτισμικό ίχνος, ιστορικό αποτύπωμα, προσωπική κατάθεση. Μέσα από αυτήν τη μονοκαλλιέργεια της μνήμης, ως ζείδωρης άυλης παρακαταθήκης, ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης εκτείνει την εποπτεία του στους μηχανισμούς της ανάκλησης και της προβολής και μας δίνει, σε αυτό το πρόσφατο έργο του, ένα καλειδοσκοπικό πανόραμα των μορφών, της ύλης, του αίματος και της γης.
Η Δεσφίνα, έτσι όπως συγκροτείται ως ένα παλίμψηστο αφηγήσεων, πράξεων, αναμνήσεων, συγκίνησης, φόνου, έρωτα και μόχθου, αναδύεται ως ο απόλυτος τόπος. Σε αυτόν τον τόπο συντελείται η θαυματουργός μεγίστη συναίρεση των νημάτων και των ψιθύρων της ελληνικής ενδοχώρας. Ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης προβαίνει σε κάτι πέραν της ανάκλησης της μνήμης. Οργανώνει ένα προσκλητήριο νεκρών, χωρίς την πένθιμη αύρα του θρήνου, αλλά με τη στέρεη πεποίθηση ότι οι σκιές συνεχίζουν ένα έργο που γεννήθηκε σε αχαρτογράφητη συντεταγμένη και εκτείνεται πέραν της σύλληψης του χρόνου. Με αυτό το πλήγμα στο αρχιτεκτόνημα του αντιληπτού χρόνου, ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης επανασυστήνει τη Δεσφίνα απελευθερωμένος από τη γεύση του μαύρου αίματος, των αδελφοκτονιών, της πικρής γης και των μικροζωών.
Ψηφιδωτό προσώπων
Η αφήγησή του κυλάει στις ράγες της προσωπικής αναμόχλευσης και καθώς συντίθεται ένα ψηφιδωτό προσώπων, οικογενειακών δέντρων, περιστατικών, φονικών, αυτοκτονιών, γάμων, ερώτων και φυσικών θανάτων, η Δεσφίνα υπερίπταται ως τόπος τόσο ακραιφνής και νοηματοδοτημένος ώστε προσεγγίζει ένα σημείο ανάληψης στη χώρα των μη τόπων. Ο Χάρης Γ. Θεοχάρης έχει το χάρισμα να σταλάζει συγκίνηση χωρίς μελόδραμα. Ετσι, όταν μιλάει για τους προπάτορες και τους προγενέστερους στη σειρά της ζωής, οδηγεί τον αναγνώστη αναπόδραστα σε μια εσωτερική ανασκόπηση και μέσω αυτής σε μια προβολή της Δεσφίνας ως τόπου οικουμενικού δράματος.Το δράμα της ελληνικής επαρχίας όπως αποτυπώνεται σε πλείστα όσα πονήματα, απομνημονεύματα, βιογραφήσεις, ιστορικά σχεδιάσματα και λαϊκότροπη ποίηση, από τη Θράκη έως τη Μάνη και από τα Δωδεκάνησα έως τη Θεσπρωτία, εμπεριέχει εν σπέρματι στοιχεία αρχαίας τραγωδίας και λαϊκού κωμειδυλλίου, όπως και σπαράγματα από φάρσες, αστυνομικά δελτία, πανηγύρεις, κύκλους μόχθου και εκρήξεις χαράς. Εν προκειμένω, ο Γιώργος Χ. Θεοχάρης ενσωματώνει μια πλατιά καταγεγραμμένη όσο και προφορική παράδοση και την ενσταλάζει στους θυλάκους της γενέθλιας γης. Εκεί, γονιμοποιεί τον ήχο, τον κάματο, την επιθυμία, το μίσος, την αγάπη, για να προχωρήσει εντέλει σε έναν υπαρξιακό επαναπροσδιορισμό. Αυτός συντελείται με άφεση αμαρτιών, με συγχώρεση, με συμφιλίωση. Η ματαιότητα και οι κύκλοι του αίματος είναι εκεί, αλλά παρούσα είναι η διαχρονία του τόπου, εντύπωση που εξελίσσεται σε πεποίθηση μέσα από τη φωτογραφική παράθεση της Δεσφίνας και των μορφών της στον χρόνο.
Ο ίδιος ο συγγραφέας αναφύεται σε μια ρωγμή αυτής της αχανούς διήγησης, που παραδίδεται πυκνή και ελλειπτική και γι’ αυτό δραματική ως χαίνουσα πληγή.