Υπάρχει, άραγε, κάποιος στη χώρα που να είναι σε θέση να απαντήσει στο απλό ερώτημα για το πώς σχεδιάζεται συνολικά η Αθήνα σήμερα; Υπάρχει κάποιος που να μπορεί να διατυπώσει ένα όραμα για την Αθήνα του 2050; Επειτα από μια εξουθενωτική κρίση, που καταρράκωσε την οικονομία και το ηθικό της πόλης, «η Αθήνα βρίσκεται σε μια θετική στιγμή. Πολλά πράγματα γίνονται αλλά δεν συζητούνται». Ο αρχιτέκτων Ανδρέας Γιακουμακάτος, καθηγητής Αρχιτεκτονικής στην ΑΣΚΤ, με μεγάλο ερευνητικό έργο και δημόσια θέση για τα αρχιτεκτονικά ζητήματα, υπογραμμίζει αυτήν ακριβώς την απουσία διαλόγου. «Υπάρχει ένα κενό», λέει. «Ποιος σχεδιάζει, ποιος συντονίζει, ποιος ενημερώνει; Ποια είναι η ταυτότητα της σύγχρονης πόλης, ποια η οικονομία της, ποια η στόχευσή της;»
Ο Ανδρέας Γιακουμακάτος επιμελήθηκε τη δημόσια συζήτηση που θα γίνει σήμερα (23/2, 19.00) στο Cotsen Hall της Γενναδείου (Αναπήρων Πολέμου 9) με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Schwarz, το οποίο παρακολουθεί τα ελληνικά πράγματα και επιθυμεί να ενθαρρύνει τον δημόσιο διάλογο. Η συζήτηση με γενικό τίτλο «Ποιος σχεδιάζει την Αθήνα;» θα φέρει κοντά ανθρώπους με εμπειρία στην πόλη (και συμμετοχή του δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη), που θα κληθούν να τοποθετηθούν για 10-15 λεπτά ούτως ώστε να υπάρχει χρόνος για συζήτηση. «Είναι ένας νέος τύπος δημόσιου διαλόγου», λέει ο Ανδρέας Γιακουμακάτος, που έχει αναλάβει και τον ρόλο του συντονιστή, «προϋποθέτει ένα είδος άσκησης εκ μέρους των ομιλητών για να μπορέσουν να πουν δυο-τρεις ιδέες που τους απασχολούν». Αλλά, βεβαίως, το ζήτημα της Αθήνας είναι πολύπλοκο και πρωτίστως πολιτικό. «Θεωρώ πως το μέλλον της πρωτεύουσας πρέπει να απασχολήσει σε ανώτατο επίπεδο, δηλαδή σε επίπεδο πρωθυπουργικό», τονίζει ο ίδιος.
Διάλογος
Τα μεγάλα έργα στην πόλη, όπως π.χ. το Ελληνικό, προχωρούν χωρίς διάλογο, χωρίς ενημέρωση της κοινωνίας, χωρίς «να μπορεί κάποιος να πει πώς η νέα πόλη που θα αναδυθεί θα μπορέσει να συνομιλήσει με την υπάρχουσα, την παλαιά πόλη. Για το πώς θα ωφεληθεί η πόλη από κάθε είδους αποσπασματικές παρεμβάσεις». Θέματα υπεραξίας (λόγω μεγάλων και μικρών έργων), ισορροπίας (ανάμεσα στο υπάρχον και στο μελλοντικό), οικονομίας (ώστε η πόλη να είναι σε ανοδική τροχιά), κοινωνικού διαλόγου και χρήσης της πόλης (με Ι.Χ., με μετρό κ.λπ.) είναι ζητήματα καίρια και διεθνοποιημένα. Η Αθήνα πρέπει, οφείλει, να έχει θέση στις μεγάλες αλλαγές που γίνονται διεθνώς για το μέλλον των πόλεων. Συμβαίνει παγκοσμίως μια σιωπηρή επανάσταση και στην περίπτωση της ελληνικής πρωτεύουσας, με απουσία μητροπολιτικού δήμου, «τρέχουν» παράλληλες παρεμβάσεις από υπουργεία και φορείς χωρίς συνεννόηση, χωρίς ενημέρωση. Η Αθήνα πρέπει να είναι μια πόλη ανταγωνιστική και κυρίως ελκυστική.
Η Αθήνα αλλάζει αλλά οι παρεμβάσεις είναι αποσπασματικές, χωρίς ενιαία διαχείριση και χωρίς να έχει διατυπωθεί ένα συνολικό όραμα.
Η καθημερινότητα
Ο Ανδρέας Γιακουμακάτος θίγει με έμφαση το ζήτημα της καθημερινότητας. «Από τα καγκελόφραχτα σχολεία μας που ενισχύουν την επιθετικότητα έως τη μητέρα που δεν έχει έναν κήπο να πάει το παιδί της, αλλά ούτε και πεζοδρόμιο, αναδεικνύεται το μεγάλο ζήτημα της ποιότητας της καθημερινότητας». Η βελτίωση των υποδομών είναι η κεντρική προτεραιότητα. Οι βιώσιμες και ελκυστικές πόλεις είναι πρώτα απ’ όλα ελκυστικές για τους κατοίκους της. «Οι ξένοι θα έρθουν στην Αθήνα», λέει ο κ. Γιακουμακάτος, «όταν εμείς παραμένουμε στην Αθήνα». Η εγκατάλειψη της πόλης, ιδίως σε ορισμένα τμήματά της, πρέπει να προκαλέσει ένα αντίστροφο ρεύμα, αλλά γι’ αυτό απαιτείται σχεδιασμός, ιεράρχηση και τεχνογνωσία. Και πάνω απ’ όλα ένα όραμα και αγάπη για την πόλη. Φιλότιμο για την πόλη, να υπάρχει η υγιής φιλοδοξία να ανεβάσουμε την Αθήνα ψηλά, όπως της αξίζει.
Η πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων και ο κατακερματισμός των πρωτοβουλιών οδηγεί σε αυτή την ασάφεια και εντέλει στο αστικό χάος. «Προσοχή», λέει ο Ανδρέας Γιακουμακάτος. «Δεν χρειαζόμαστε, βεβαίως, ενιαίο σχεδιασμό. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ενιαία διαχείριση. Την ιδέα ενός μητροπολιτικού δήμου κατά τα πρότυπα του Λονδίνου, του Παρισιού ή του Τόκιο. Κάθε πόλη επιδιώκει να διαμορφώσει τη δική της ταυτότητα». Η Αθήνα προχωράει αλλά χρειάζεται διατύπωση συνεκτικού οράματος και διαχείριση ποικίλων σχεδιασμών. Η συζήτηση σήμερα στη Γεννάδειο με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Schwarz θέτει τον πήχυ ψηλά.
Στη συζήτηση συμμετέχουν: Γιώργος Λιάλιος (δημοσιογράφος «Η Καθημερινή»), Κωνσταντίνος Φωτόπουλος (πρόεδρος του Δ.Σ. Πρωτοβουλίας ΚΑΠΠΑ), Ευθύμιος Μπακογιάννης (επ. καθηγητής ΕΜΠ, γ.γ. Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ), Δημήτρης Πούλιος (αρχιτέκτων, πολεοδόμος, Γραφείο Θύμιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες), Μάρω Ευαγγελίδου (αρχιτέκτων, πολεοδόμος/χωροτάκτης, πρόεδρος Συμβουλίου Θεσμικού Πλαισίου της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού), Κώστας Μπακογιάννης (δήμαρχος Αθηναίων). Συντονίζει ο Ανδρέας Γιακουμακάτος. Είσοδος ελεύθερη.