Ο ήρωας του νέου μυθιστορήματος του Δημήτρη Σωτάκη, «Μισή καρδιά», που κυκλοφορεί σήμερα από τις εκδόσεις Κέδρος, ζει μια συνηθισμένη ζωή: εργάζεται σε μια εταιρεία δημοσκοπήσεων χωρίς να δυσανασχετεί, είναι παντρεμένος με τη Μαρία, μια δασκάλα αρκετά σοβαρή, ώριμη, στοργική και αστεία, ενώ ο έφηβος γιος τους, ο Διονύσης, είναι ένα ήσυχο αγόρι, που αγαπά τα επιτραπέζια, τα κόμικς και την επιστήμη. Τίποτε το ιδιαίτερο δηλαδή, στο οποίο «τίποτε», όμως, ο ήρωάς μας αισθάνεται εγκλωβισμένος. «Είμαι ένας άνθρωπος μέσα στο πλήθος, διασχίζω τους δρόμους αυτής της πόλης παρατηρώντας το σώμα μου να γερνάει και ζώντας με τον συμβατικότερο τρόπο που θα μπορούσε να επινοήσει το σατανικότερο μυαλό», λέει ο ίδιος. Και ίσως για αυτούς τους λόγους είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να αφεθεί σε μια επιθυμία από τις πιο επώδυνες, τις συνήθως πιο βαθιά θαμμένες και τις πιο δύσκολο να ικανοποιηθούν: την επιθυμία για τη ζωή που δεν έζησε.
Δεύτερες σκέψεις
«Το βιβλίο μάλλον προέκυψε από τη δική μου τάση να μη ζω τη ζωή που ζω», λέει ο συγγραφέας Δημήτρης Σωτάκης και εξηγεί: «Η καθημερινότητά μου δεν έχει ιδιαίτερες εξάρσεις και συγκινήσεις. Μην παρεξηγηθώ, δεν αισθάνομαι δυστυχισμένος. Ωστόσο, έχω διαρκώς δεύτερες σκέψεις για το πώς αλλιώς θα μπορούσα να ζω. Υπάρχει μια άλλη εκδοχή του εαυτού μου, που τη σκέφτομαι και την ονειρεύομαι συνεχώς, φιλοδοξώντας να συμβεί κάτι και να αλλάξει τελείως η ζωή μου μέσα στα επόμενα δέκα λεπτά ή χρόνια. Είναι μια βαθιά χαραγμένη επιθυμία μου: να δραπετεύσω από αυτό που είμαι».
Μα να το λέει αυτό ένας συγγραφέας βραβευμένος, που έχει γράψει μυθιστορήματα πολυμεταφρασμένα, όπως: «Η πράσινη πόρτα», «Το θαύμα της αναπνοής», «Η ιστορία ενός σούπερ μάρκετ» ή «Ο μεγάλος υπηρέτης»; Συνήθως το δικό του επάγγελμα είναι αντικείμενο πόθου για ανθρώπους που ασκούν «κανονικές» δουλειές. «Πράγματι, κοντεύω πενήντα χρόνων και κάνω αυτό που θέλω, εδώ και αρκετά χρόνια», αποκρίνεται ο Δημήτρης Σωτάκης. «Ωστόσο, η τέχνη δεν σώζει τους ανθρώπους. Τους βυθίζει πιο βαθιά σε έναν υπαρξιακό βούρκο. Δεν λύνει προβλήματα, αλλά θέτει νέα ερωτήματα. Σε βάζει σε έναν λαβύρινθο, από τον οποίο προσπαθείς να βγεις με μηδενικά ποσοστά επιτυχίας. Η τέχνη είναι μια συνθήκη που έχει φτιάξει κανείς για να νιώθει πιο βολικά σε αυτό που αναγνωρίζει ως ζωή του. Οσο μεγαλώνω όμως, θεωρώ ότι αυτό δεν μου είναι καθόλου αρκετό. Μια αλλαγή στη ζωή μου θα ήταν προς κάτι τελείως πρακτικό, ρεαλιστικό. Πλέον θέλω πραγματικότητα, σάρκα, ζωή. Να είμαι κάποιος άλλος, με άλλο όνομα, να ζω κάπου αλλού. Αυτή είναι η λύτρωση για μένα, όχι άλλο ένα καλλιτεχνικό έργο».
Να συμβεί κάτι και να αλλάξει τελείως η ζωή μου μέσα στα επόμενα δέκα λεπτά ή χρόνια. Είναι μια βαθιά χαραγμένη επιθυμία μου: να δραπετεύσω από αυτό που είμαι.
Ο ήρωας της «Μισής καρδιάς» από την άλλη, επιθυμεί να επιστρέψει στην παλιά του αγάπη, τη ζωγραφική, την οποία ασκούσε στο Παρίσι, όταν ήταν ερωτευμένος με τη Μυρτώ. Η γυναίκα του δεν θέλει ούτε να ακούσει για αυτό το κομμάτι της ζωής του και εκείνος το θάβει. Αναδύεται όμως όταν, σε μια λιγότερο ή περισσότερο φανταστική στροφή της μοίρας του, συναντά έναν άνθρωπο με τον οποίο μοιάζουν σαν δυο σταγόνες νερό. Ακόμα χειρότερα, δεν πρόκειται για κάποιο σωσία, αλλά για μια άλλη εκδοχή του εαυτού του, κατόχου του άλλου μισού της καρδιάς του, που συνεχίζει επιτυχώς την άλλη ζωή από το σημείο που ο ήρωάς μας την άφησε. Θα καταφέρει να την επανακτήσει;
Ας μην αποκαλύψουμε το φινάλε. Ας πούμε μόνο ότι κάποια στιγμή, για μια σειρά από λόγους, ο ήρωας κατορθώνει να πλησιάσει την ευδαιμονία: «Ηταν μια περίοδος αποκάλυψης. Είχα ξανασυναντηθεί με τον εαυτό μου», λέει και δεν το εννοεί κυριολεκτικά αυτή τη φορά. Αραγε λοιπόν υπάρχει στα αλήθεια ένας εαυτός με τον οποίο μπορούμε και αξίζει να συναντηθούμε;
«Σαφέστατα υπάρχει», αποκρίνεται ο Δημήτρης Σωτάκης. «Δεν έχουμε όμως έναν εαυτό, αλλά πολλούς. Αν κάποιος σκάψει μέσα μας, θα βρει ένα ψηφιδωτό ανθρώπων. Εγώ ας πούμε, τις περισσότερες ημέρες ζω σαν ένας μέτριος άνθρωπος. Οι απόψεις μου είναι κανονικές απόψεις για τον κόσμο. Τι μπορώ να κάνω για να νιώσω πιο βολικά; Να γράφω ιστορίες. Αυτός είναι ένας καλύτερος εαυτός μου από εκείνον που πίνει μπίρες με μια παρέα. Οχι επειδή είναι πιο δημιουργικός, αλλά επειδή είναι πιο γαλήνιος, πιο ήρεμος, μπορεί να σκεφτεί σωστά. Είναι καλό λοιπόν να τον συναντάω πού και πού».
Ετερο εμπόδιο
Είναι επίσης μόνο θέμα βούλησης το να ζήσουμε τη ζωή που θέλουμε; Δεν υπάρχουν εμπόδια εξωτερικά; «Φυσικά», καταλήγει ο Δημήτρης Σωτάκης «και δεν είναι μόνο αυτά. Το έτερο εμπόδιο για να κάνουμε τη ζωή που θέλουμε είμαστε εμείς οι ίδιοι. Ακόμα και αν το έδαφος είναι εύφορο, εμείς βάζουμε τρικλοποδιά στον εαυτό μας, εμείς αυτοκαταστρεφόμαστε, εμείς σαμποτάρουμε αυτό που είμαστε. Δεν πρόκειται για λάθος, που αν το διαπράξει κάποιος είναι δακτυλοδεικτούμενος. Είναι απολύτως σεβαστό να μην τα καταφέρουμε, το πιστεύω σε πολύ ισχυρό βαθμό. Υπάρχει μια τάση να πρέπει να είμαστε νικητές σε όλα, να κοιμόμαστε λέγοντας “τα κατάφερα πάλι, είμαι φοβερός”. Μερικές φορές όμως δεν μπορούμε να είμαστε νικητές και δεν πειράζει. Κάποιοι άνθρωποι δεν καταφέρνουν να πέφτουν για ύπνο και να είναι όλα υπέροχα, να εμφανίζονται αραχτοί στα social media, να έχουν εραστές, ερωμένες. Δεν γίνεται. Και λοιπόν; Η ήττα είναι πολύ σημαντικό συστατικό αυτού που ζούμε. Και όταν λέω ότι δεν καταφέρνουμε να ζούμε τη ζωή που θέλουμε, δεν σημαίνει ότι ψέγω τον άνθρωπο που δεν τα καταφέρνει».