Για τον Αλέξανδρο Πανταζή, τον δαιμόνιο Ελληνα που τη δεκαετία του 1920 έφτασε να διευθύνει ένα δίκτυο 72 θεάτρων και κινηματογράφων στη Βόρεια Αμερική, έχουμε ξαναγράψει στην «Κ». Το όνομά του άλλωστε φιγουράρει ακόμη και σήμερα στο περίφημο Pantages Theater στη λεωφόρο Χόλιγουντ του Λος Αντζελες. Μια νέα έκθεση της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης ωστόσο, με τίτλο «Ελλάδα, η μούσα του Χόλιγουντ», έρχεται να μας συστήσει αναλυτικά όχι μόνο τον θρύλο του Πανταζή αλλά και άλλους Ελληνες και Ελληνοαμερικανούς, οι οποίοι με τον τρόπο τους συνέβαλαν στο θαύμα της χολιγουντιανής κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Για πρώτη φορά μάλιστα η ίδια η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, αυτή που απονέμει τα Οσκαρ δηλαδή, συνεργάζεται με ελληνικό φορέα και μοιράζεται τμήμα των αρχείων της, προκειμένου αυτά να παρουσιαστούν στη χώρα μας. Επιπλέον σπάνιο υλικό, κυρίως φωτογραφικό, προστίθεται από την ιδιωτική συλλογή του ομογενούς Γκρέγκορι Πάππας, ενώ καταξιωμένοι ακαδημαϊκοί όπως ο Τάσος Λαγός, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, συμβάλλουν με συνοδευτικά κείμενα στην έκθεση.
Ο τελευταίος μάς είχε πει προ ολίγων ετών σε συνέντευξή του σχετικά με τον Πανταζή: «Πολλές δεκαετίες πριν από τον Τζεφ Μπέζος και τον Στιβ Τζομπς, ήταν φοβερά διορατικός, δείχνοντας αληθινή προσήλωση στον πελάτη και στις ανάγκες του. Και γι’ αυτό θριάμβευσε μέσα σε ένα τόσο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Από την άλλη, ήταν σκληρός και αδίστακτος εργοδότης. Υπέγραφε ένα συμβόλαιο, μετά έκοβε την αμοιβή κατά 25% και έλεγε στον καλλιτέχνη “μπορείς να μείνεις μαζί μας ή να φύγεις”. Αρκετοί τον πήγαν στα δικαστήρια».
Μετά τον Πανταζή, ήρθε ο Σπύρος Σκούρας. Επί χρόνια πρόεδρος της σπουδαίας 20th Century Fox, επέβλεψε την παραγωγή κλασικών σήμερα χολιγουντιανών έργων, ενώ επί ημερών του εισήχθη και η επαναστατική για την εποχή τεχνολογία του Cinemascope. Στην έκθεση της Ενωσης μπορεί να βρει κανείς (και) βίντεο σχετικά με τη δική του δραστηριότητα στον κόσμο των κινούμενων εικόνων. Και υπάρχουν ακόμη εκατοντάδες σαν εκείνον: παραγωγοί, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, μουσικοί, τεχνικοί· Ελληνες και Ελληνοαμερικανοί που άφησαν μεγαλύτερο ή μικρότερο σημάδι στη βιομηχανία.
Ζορμπάς
Η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για πρώτη φορά συνεργάζεται με ελληνικό φορέα και μοιράζεται τμήμα των αρχείων της.
Ανάμεσα στις αφίσες της έκθεσης βλέπουμε εκείνη για το «America, America» του Ελία Καζάν, του καταγόμενου από την Καππαδοκία κινηματογραφιστή, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους όλων των εποχών. Εκεί υπάρχουν ακόμη, φυσικά, «μάρτυρες» όσων γυρίστηκαν στην ίδια την Ελλάδα. Του «Zorba the Greek» του Μιχάλη Κακογιάννη με τον Αντονι Κουίν, τον Αλαν Μπέιτς και την Ειρήνη Παπά, ταινία που επανασύστησε επί της ουσίας την Ελλάδα στο αμερικανικό κοινό και δημιούργησε σημαντικό μέρος της ποπ μυθολογίας που την ακολουθεί μέχρι και σήμερα.
Ομορφη αφίσα έχει και «Το παιδί και το δελφίνι» («Boy on a dolphin»), η πρώτη αμερικανική παραγωγή που γυρίστηκε στη χώρα μας το 1957, με την απαστράπτουσα Σοφία Λόρεν να υποδύεται τη Φαίδρα, μια νεαρή σφουγγαρού από την Υδρα, η οποία ανακαλύπτει τυχαία ένα αρχαίο άγαλμα στον βυθό του νησιού. Ανάλογα εντυπωσιακή είναι και η ξανθιά Τζέιν Μάνσφιλντ, η οποία υποδύθηκε την Ελένη Κόστα, μια μεγάλη Ελληνίδα ντίβα στο «Συνέβη στην Αθήνα» του 1962. Φυσικά, από τις αναφορές της έκθεσης δεν θα μπορούσαν να λείπουν ο Ζυλ Ντασσέν και η Μελίνα Μερκούρη. Το «Ποτέ την Κυριακή» και η «Φαίδρα», ταινίες με οσκαρικές υποψηφιότητες αλλά και νίκες, ενίσχυσαν ακόμη περισσότερο τον ελληνικό κινηματογραφικό μύθο στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Στην τελευταία ενότητα, «The Golden Greeks», βρίσκουμε τους Ελληνες που έχουν τιμηθεί με το χρυσό αγαλματίδιο: την Κατίνα Παξινού του «Για ποιον χτυπάει η καμπάνα», τον Μάνο Χατζιδάκι –που ως γνωστόν δεν παρέστη στην τελετή απονομής– για τα «Παιδιά του Πειραιά», τον Μιχάλη Κακογιάννη και τον Βασίλη Φωτόπουλο για το «Ποτέ την Κυριακή» και την Ντένη Βαχλιώτη για τα κοστούμια του «Υπέροχου Γκάτσμπι».
Η έκθεση «Ελλάδα, η μούσα του Χόλιγουντ» θα διαρκέσει έως τις 23/7, στην Γκαλερί Κέννεντυ της Ελληνοαμερικανικής Ενωσης (Μασσαλίας 22).
