Δύο νέα έργα που υποστηρίζουν τον διάλογο της σύγχρονης δραματουργίας με το αρχαίο δράμα, ετοιμάζονται να παρουσιαστούν στη Μικρή Επίδαυρο στο πλαίσιο του κύκλου «Contemporary Ancients» του Φεστιβάλ Αθηνών. Πρόκειται για ανάθεση του φεστιβάλ σε δύο βραβευμένους συγγραφείς, την Κάλλια Παπαδάκη και τον Ηλία Μαγκλίνη, οι οποίοι εμπνεύστηκαν από τον «Αίαντα» του Σοφοκλή και την «Αλκηστη» του Ευριπίδη, αντίστοιχα.
Το «Ρίζες από βαμβάκι» που παρουσιάζεται σήμερα και αύριο στη Μικρή Επίδαυρο και σκηνοθετεί η Εφη Θεοδώρου είναι, όπως λέει η ίδια στην «Κ», «ένα πολύ πυκνό έργο που σπάει τον ρεαλισμό μέσα από εμβόλιμα λυρικά και μεγάλους μονολόγους. Δεν είναι ηθογραφία, αντιθέτως απογειώνεται συχνά σε ποίηση» μέσα από τη μουσική των Jan Van Angelopoulos και Φώτη Σιώτα με πρωταγωνιστές τους Κωνσταντίνο Αβαρικιώτη, Βαγγέλη Αμπατζή, Γιώργο Βαλαή, Μαρία Κεχαγιόγλου, Δημήτρη Μοθωναίο, Χάρη Τζωρτζάκη.
Κρατάει από τον Σοφόκλειο «Αίαντα», θίγει το ζήτημα της κατάφωρης αδικίας του ήρωα, της βιαιότητας, της αυτοχειρίας και της διαφωνίας πάνω στο ζήτημα της ταφής. Κατά τα άλλα, η συγγραφέας αποκλίνει. Η ιστορία τοποθετείται σε ένα χωριό του Εβρου το 1978. Το επίδικο είναι η μοιρασιά της πατρικής περιουσίας που δίνεται στον ένα γιο της οικογένειας, τον Οδυσσέα, γιατί ο μεγάλος, ο Αίαντας, τόλμησε να ονειρευτεί μια ζωή διαφορετική από αυτή που είχε προκαθορίσει η οικογένεια. Ο Αίαντας φεύγει για σπουδές Φιλολογίας στη Θεσσαλονίκη, ρίχνοντας μαύρη πέτρα πίσω του, αναζητώντας κάθε είδους ταυτότητα, υπαρξιακή και σεξουαλική.
Ο ήρωας επιστρέφει ύστερα από χρόνια στη γενέτειρά του πιστεύοντας ότι θα αναλάβει τη γη που του αναλογεί. Θολώνει από θυμό διαπιστώνοντας ότι ο πατέρας του όρισε μοναδικό κληρονόμο τον μικρό αδερφό του. Βάζει φωτιά στο πατρικό για να τους κάψει όλους, όμως τα σχέδιά του καταρρέουν όταν αλλάζει ο άνεμος. Στο τέλος αυτοκτονεί και, όπως στην τραγωδία του Σοφοκλή, αρχίζει μια ολόκληρη συζήτηση για την ταφή του.
«Είναι εκρηκτικός, απόλυτος και ταυτόχρονα ιδεαλιστής, ονειροπόλος και επαναστάτης μέσα από τον τρόπο ζωής του. Ενα πρόσωπο ακραίο που έχει κάτι από την αναρχία και την ποίηση του Ρεμπώ, κάτι από τους ήρωες του Κολτές. Το έργο θέτει τρία ζητήματα: τη διεκδίκηση της ελευθερίας, την αποδοχή της διαφορετικότητας σε όλα τα επίπεδα, το έλλειμμα αγάπης», λέει η κ. Θεοδώρου.
Ποιος είναι ο σημερινός Αίας; «Οποιοδήποτε παιδί που δεν το χωράει ο τόπος. Που σπάει τα σύνορα της επαρχίας και γυρίζει με τσακισμένα φτερά στην οικογένεια. Το έργο θίγει επίκαιρα ζητήματα χωρίς να γίνεται διδακτικό».
Το έργο «Ρίζες από βαμβάκι» της Κάλλιας Παπαδάκη σκηνοθετεί η Εφη Θεοδώρου και τον «Φάκελο Βάνκαου» του Ηλία Μαγκλίνη ο Σύλλας Τζουμέρκας.
Απρόβλεπτη παραμυθία
Στις 5 και 6 Αυγούστου, στο φυσικό σκηνικό του Μικρού Θεάτρου που γοητεύει τον θεατή, με το αγροτικό σπιτάκι, τους πορτοκαλεώνες, τα λιόδεντρα και τα αρχαία θραύσματα, θα δούμε τον «Φάκελο Βάνκαου» του Ηλία Μαγκλίνη. Οπως λέει ο σκηνοθέτης της παράστασης Σύλλας Τζουμέρκας, «είναι ένα ιδανικό σκηνικό για έργο επιστημονικής φαντασίας». Ενα έργο που παίζει με την ιδέα ενός μέλλοντος που είναι οικείο και ανοίκειο, αλλόκοτο και πολλές φορές εδεμικό, όπου υπάρχουν θραύσματα από έναν προηγούμενο πολιτισμό. «Βγάζει μια απρόβλεπτη παραμυθία».
Πρόκειται για την περίπτωση Wahncau, μιας γυναίκας που έχοντας κλειστά τα μάτια σε όρθια στάση μοιάζει να κοιμάται, αλλά είναι νεκρή. Σπάνια, ακαριαία πτωματική ακαμψία, περιγράφει ο συγγραφέας. Η εικόνα της νεκροζώντανης μοιάζει απειλητική, ίσως πάλι υπόσχεται το θαύμα. Οπως η αρχαία ηρωίδα του Ευριπίδη που «μπορείς και ζωντανή και πεθαμένη να την πεις».
Το έργο είναι εμπνευσμένο από την «Αλκηστη» του Ευριπίδη, πρότυπο αφοσίωσης που θυσιάζει τη ζωή της και την ανταλλάσσει με εκείνη του άντρα της, του Αδμητου. Ομως ο Ηρακλής την επαναφέρει στη ζωή μονομαχώντας με τον Θάνατο.
Πώς σμίγουν οι ιστορίες; «Ο συγγραφέας περνάει από το οικογενειακό ψυχόδραμα στην ιλαροτραγωδία, στην τραγωδία με μεγάλο ύψος. Αυτά τα στοιχεία στον “Φάκελο Βάνκαου” αγκαλιάζονται από την ψυχεδελική επιστημονική φαντασία της δεκαετίας του ’60 και του ’70», λέει κ. Τζουμέρκας, δηλώνοντας συγκινημένος με το έργο «γιατί ακουμπά θεματικές και δραματουργικούς άξονες που είναι πολύ ζωντανοί και ζωτικοί. Αναπνέει με τον τρόπο που αναπνέουν έργα όπως το “Σολάρις” του Στάνισλαβ Λεμ, η “Σικάστα” της Ντόρις Λέσινγκ, το “Ντιουν” του Φρανκ Χέρμπερτ».
Αντλεί από τον κόσμο της ψυχεδελικής επιστημονικής φαντασίας. Μια γυναίκα νεκροζώντανη, που ανασταίνεται. Στοιχείο συναρπαστικό για το ανθρώπινο πνεύμα. «Η στιγμή της ιδεατής επιστροφής από τον θάνατο, κάτι που έχουμε ευχηθεί, αλλά την ίδια στιγμή μας τρομάζει, χρησιμοποιείται με αμφισημία. Ολοι μας κάποια στιγμή στη ζωή μας ευχηθήκαμε να επιστρέψει ένας δικός μας που χάσαμε. Ομως, αν επέστρεφε, τι θα ήταν αυτό; Υλικό, ίσως, των εφιαλτών μας».
Ενα άλλο μαγικό παράδειγμα μεγάλης αμφισημίας, λέει ο σκηνοθέτης, σεναριογράφος και ηθοποιός, «που έχουμε δει και στα Απόκρυφα και στα ίδια τα Ευαγγέλια είναι ο Λάζαρος. Ο Μαγκλίνης παίζει ένα τρομερό παιχνίδι με τους ρόλους της τραγωδίας και το πώς λειτουργούν με την πιθανότητα μιας ανάστασης στον “Φάκελο Βάνκαου”».