Δεν υπάρχει τίποτα πιο μακρινό στον κόσμο από ένα βίωμα. Νομίζω αυτή η αποστροφή αποδίδεται στον Κάφκα και συγκεκριμένα στα ημερολόγιά του. Παράξενη απόφανση; Οχι και τόσο. «Το έζησα όντως;» λέμε κάποτε. Η απάντηση είναι: έχει τόση σημασία;
Το τελευταίο βιβλίο του Θεόδωρου Γρηγοριάδη, «Η νοσταλγία της απώλειας» (εκδ. Πατάκη), περιλαμβάνει σειρά ιστοριών, «διηγήσεις» τις χαρακτηρίζει ο ίδιος, οι οποίες, εκ πρώτης όψεως, προδικάζουν την εύκολη εντύπωση: εδώ πρόκειται για αναμνήσεις. Η αίσθηση αυτή όμως είναι απατηλή. Είναι απατηλή διότι πρόκειται για μυθοπλασίες, είτε συνέβησαν στ’ αλήθεια είτε όχι αυτές οι ιστορίες. Με άλλα λόγια, είναι λογοτεχνία.
Οι ιστορίες αυτές, από το Παγγαίο, από τη Θάσο, από τον Εβρο, από παιδικά, εφηβικά και νεανικά χρόνια κυρίως, ιστορίες ερωτικές, δίχως ίχνος σπασμού, γεμάτες απουσίες και σκιές που στιγματίζουν διά βίου, γεμάτες ταξίδια ακόμα και μέσα σε μια γειτονιά, διαστέλλουν τον χρόνο, δεν τον μασάνε.
Ο Γρηγοριάδης είναι ένας γλυκός συγγραφέας. Προσοχή: όχι στρογγυλεμένος, ανώδυνος ή γλυκερός. Γλυκόπιοτος όπως το κρασί που σε ζαλίζει και σε φορτίζει, σε καθιστά ευσυγκίνητο αίφνης, φέρνει έναν κόμπο στο στομάχι και έναν πνιχτό λυγμό στον λαιμό. Δίχως φανταχτερές εξάρσεις, με μια ροή υδάτινη, που όμως ποτέ δεν νανουρίζει, αφήνει τον υπαινιγμό του να λειτουργήσει σαν σεισμογράφος: οι δονήσεις είναι υπόγειες και εσύ διαρκώς βρίσκεσαι στο επίκεντρο του σεισμού. Φοβερή κατάκτηση για συγγραφέα: να είσαι βαθύς μένοντας συνεχώς στην επιφάνεια!
Μοιάζει όλο αυτό με λιβάνισμα ενός συγγραφέα και του βιβλίου του; Ας είναι. ∆εν με ενδιαφέρει. Οι διηγήσεις αυτές είναι και συναρπαστικές και γαλήνιες και συγκινητικές και χιουμοριστικές. ∆εν είχα ποτέ τη φιλοδοξία να είμαι κριτικός, αυτό που με ενδιέφερε ήταν απλώς και μόνο να λειτουργώ σαν γέφυρα ανάμεσα σε ένα έργο και στον αναγνώστη της εφημερίδας. Η «Νοσταλγία της απώλειας» είναι ένας πάρα πολύ καλός λόγος να διανύσετε αυτή τη γέφυρα.