Σάμος, μια μέρα
Συλλογικός Τόμος
εκδ. Βιβλιοθήκη Σάμου, σελ. 454
Είναι θαυμαστό τι αντανακλαστικά μπορεί να ενεργοποιήσει στον καθένα ένα τοπωνύμιο. Για κάποιους είναι πατρίδα, ρίζες, μια ζωή ολόκληρη. Για άλλους είναι μέρος διακοπών ή και εξορίας. Μερικοί σκέφτονται βουνά, θάλασσες, δέντρα, ποτάμια και ξερολιθιές και κάποιοι πρόσωπα ανθρώπων που τα έχουν συνδέσει με τον τόπο. Ολα τα παραπάνω και πολλά ακόμα –καθώς η ανθρώπινη φαντασία είναι ανεξάντλητη– θα τα βρει κανείς στον συλλογικό τόμο «Σάμος, μια μέρα…», όπου συγκεντρώνονται 65 διηγήματα γύρω από το νησί του ανατολικού Αιγαίου. Ισάριθμοι συγγραφείς, άλλοι ντόπιοι και άλλοι όχι, καταθέτουν από μια σύντομη ιστορία εμπνευσμένη από τη Σάμο, έτσι που ο αναγνώστης, ακόμα κι αν δεν την έχει επισκεφθεί ποτέ, στο τέλος θα τη νιώσει κοντινή και γνώριμη.
Διότι ένας τόπος δεν είναι μόνο η εικόνα που σχηματίζει κανείς αν φθάσει εκεί σήμερα. Είναι πρώτα από όλα Ιστορία: επίσημη, γραπτή, προφορική ή απλή καταγραφή στο συλλογικό συνειδητό. Στο βιβλίο τη γνωρίζουμε για τα καλά· σκάβουμε μαζί με τον αρχιτέκτονα Ευπαλίνο και τους εργάτες του της αρχαιότητας το περίφημο Ορυγμα στα έγκατα του βουνού. Αισθανόμαστε την εξεγερτική έξαψη –και τις απογοητεύσεις της– την εποχή της Ελληνικής Επανάστασης. Διατρέχουμε κάμπους και χωριά παρέα με τον «τριπλοφηφίσαντα» γέροντα και τη συνοδεία του στις εκλογές του 1946. Συμπονούμε τη γυναίκα του λοχαγού που στέκεται επιφυλακή το δύσκολο καλοκαίρι του 1975. Περνούμε κι άλλους ενδιάμεσους σταθμούς διατρέχοντας στις δεκαετίες, μέχρι μια κλινική COVID-19 των τελευταίων χρόνων.
Εδώ βέβαια δεν υπάρχουν μόνο θεμελιωμένα στον ρεαλισμό (έστω επινοημένα) γεγονότα. Αντιθέτως η δημιουργική φαντασία των συγγραφέων προχωράει παραπέρα, από τις «νεράιδες στην κοιλάδα» μέχρι τον… Εωσφόρο, ο οποίος κάνει ηλιοθεραπεία ως γοητευτικός άνδρας στις παραλίες της Σάμου. Αλλος πανταχού παρών είναι ο έρωτας. Πότε νεανικός και ανεξέλγκτος, πότε πιο ώριμος, λειασμένος σαν το γλυκό σαμιώτικο κρασί, διάσημο εξ αρχαιοτάτων αλλά εξίσου γευστικό κι αγαπημένο σήμερα.
Κρασί και φαγητό και φύση. Είναι αξιοσημείωτο το πώς τόσοι διαφορετικοί αφηγητές επιστρέφουν στα ίδια μοτίβα. Λένε ότι η αίσθηση της όσφρησης είναι αυτή που συνδέεται πιο άμεσα από όλες με τη μνήμη. Διαβάζοντας τα διηγήματα του τόμου, οι μυρωδιές, ακόμα κι αυτές που δεν είναι ευχάριστες, σχεδόν σου γαργαλούν τη μύτη ξυπνώντας και δικές σου εμπειρίες. Ούτως ή άλλως αυτό δεν είναι ένα βιβλίο μόνο για τους Σαμιώτες, αλλά για οποιονδήποτε θέλει να ταξιδέψει σε έναν όμορφο, γεμάτο ιστορίες τόπο μέσα από τις σελίδες του.
Η συλλογή διηγημάτων «Σάμος, μια μέρα…» παρουσιάζεται αυτή την Παρασκευή 28/4 στον Ιανό στις 8.30 μ.μ. Στην εκδήλωση θα μιλήσουν η Αντωνία Αράχωβα, πρόεδρος του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, οι συγγραφείς Νεοκλής Γαλανόπουλος, Ευτυχία Γιαννάκη, Ελενα Χουσνή και η δημοσιογράφος Γιούλη Επτακοίλη, η οποία έχει γράψει τον πρόλογο του τόμου. Μουσικά πλαισιώνουν η υψίφωνος Ζαφειρώ Χατζηφωτίου και ο Μιχάλης Παπαγεωργίου στο πιάνο.