«Γεια σας, Νέλλα Γκόλαντα στο τηλέφωνο. Θα θέλατε να κάνουμε μια βόλτα στον Φλοίσβο να σας μιλήσω για τη δουλειά μου;» Η φωνή της στην άλλη άκρη της γραμμής ακουγόταν γεμάτη ζωντάνια, δίχως ίχνος ματαιοδοξίας. Δεν επιζητούσε προβολή. Ποτέ δεν νοιάστηκε για τέτοια πράγματα και ίσως αυτό εξηγεί γιατί η εξαιρετική γλύπτρια αστικού τοπίου –όπως αυτοπροσδιοριζόταν– που «έφυγε» χθες σε ηλικία 82 ετών, δεν είναι τόσο γνωστή στην πατρίδα μας, αν και προσέφερε τόσα. Μία είναι η ισχυρότερη απόδειξη της ποιότητας του έργου της: κανένας από τους δημόσιους χώρους που σχεδίασε –στο Φάληρο, στη Γλυφάδα, στη Λάρισα– δεν δέχθηκε ποτέ βανδαλισμό. Αυτό, από μόνο του, τα λέει όλα.
Ισως διότι το ζητούμενο σε κάθε παρέμβασή της ήταν «ο εξανθρωπισμός του χώρου που μας περιβάλλει» αλλά και το total art, δηλαδή περιβάλλοντα φτιαγμένα εξ ολοκλήρου για να τα βιώνουμε όλες τις ώρες της ημέρας.
Την γνώρισα για πρώτη φορά από κοντά έπειτα από εκείνο το αυθόρμητο τηλεφώνημα που μου έκανε. Μου μίλησε για τα παιδικά της χρόνια. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1941, διότι εκεί είχαν καταφύγει οι γονείς της όταν βομβαρδίστηκε η πόλη που ζούσαν, η Λάρισα. Νήπιο ακόμα ανακάλυψε απέναντι από το σπίτι τους, Ηπείρου και Φυλής, ένα νεοκλασικό με κίτρινη ώχρα. Είχε αέτωμα και αγάλματα. Τη μάγευε αυτό το θέαμα και την έμαθε πώς να παρατηρεί, να εστιάζει το βλέμμα. Την ίδια εξάσκηση έκανε και σε αρχαιολογικούς χώρους που επισκεπτόταν ως παιδί όταν πλέον επέστρεψαν στη Θεσσαλία. Μπήκε στην ΑΣΚΤ και μαθήτευσε πλάι στον σπουδαίο χαράκτη Κώστα Γραμματόπουλο.
Η χαρακτική δεν μοιάζει με τη ζωγραφική, δεν έχει τις ίδιες ελευθερίες, απαιτεί προσήλωση, πειθαρχία και υποταγή στον σχεδιασμό. Στην αρχή «κλώτσησε», μετά αγάπησε αυτήν την τεχνική και σμιλεύθηκε από αυτήν.
Το 1970 έκανε την πρώτη έκθεσή της, συμπτωματικά και την τελευταία το 2017, στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών της Μαριλένας Λιακοπούλου, που τότε ήταν στο Χίλτον. Ο Σεφέρης και ο Ελύτης είχαν αναγνωρίσει το ταλέντο της από τότε. Παντρεύτηκε τον Χρήστο Κουζούπη, ο οποίος τη στήριξε απόλυτα. Το 1983 διαμόρφωσε τον Φλοίσβο, ως έργο ολικής τέχνης. Ακολούθησε το Θέατρο της Αιξωνής, ένα παλιό κατεστραμμένο νταμάρι που μεταμορφώθηκε στα χέρια της. Υστερα έκανε παρεμβάσεις στην πόλη καταγωγής της στη Λάρισα με βασικό άξονα το νερό.
Εργα της βραβεύθηκαν σε μεγάλες εκθέσεις αρχιτεκτονικής με τελευταία διάκριση στη 15η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας το 2016. Πριν από λίγο καιρό η Νέλλα Γκόλαντα τιμήθηκε με το Archisearch Lifetime Achievement Award για τη συνολική συνεισφορά της στην αρχιτεκτονική στην ημερίδα για το σύγχρονο ντιζάιν και την αρχιτεκτονική ΕΣΩ 2022.
