Ενας ολόκληρος κόσμος σε βήμα μετέωρο. Τα οικοδομικά τετράγωνα ανάμεσα στο Πολυτεχνείο και στην πλατεία Κάνιγγος, με κτίρια από όλη τη διαδρομή του 20ού αιώνα, αγκαλιάζουν και το τέρμα της οδού Σόλωνος. Είναι ένας ιστός πυκνός και παρεξηγημένος, παλαιότατος και αυτός με σποραδικά ίχνη από τον 19ο αιώνα, ιστός πολυκύμαντος και αντιφατικός, με στρωματογραφία μνήμης βαθιά και αναβλύζουσα. Αχαρα και παραμελημένα κτίρια συμβιώνουν με σελίδες της ιστορίας της αρχιτεκτονικής. Καταστήματα, επιγραφές, κλιματιστικά. Αλλά και μια ατμόσφαιρα ιδιαίτερη, ακραιφνώς αθηναϊκή.
Είχα φθάσει στην οδό Σολω-μού, καθώς ο δρόμος αυτός πηγάζει από την πλατεία Εξαρχείων και φθάνει κάτω έως την οδό Μάρνη. Προκαλεί η οδός Σολωμού για παρατήρηση καθώς υπήρξε ένας δρόμος κατοικίας μεσοαστικής στάθμης, με οικοδομές περικαλλείς όπως έλεγαν στα 1900 και με διαμερίσματα συγχρονισμένα όπως έλεγαν το 1930.
Είχα σταθεί στη γωνία Σολωμού 31 και Τζωρτζ για να περιεργαστώ τη γωνιακή πολυκατοικία, χτισμένη πριν από τον πόλεμο. Συχνά αναρωτιέμαι αν αυτές οι τομές στον ιστορικό χρόνο θα λειτουργούν και για τις επερχόμενες γενιές. Σήμερα διατηρούν τη σημασία τους τουλάχιστον για όλους όσοι μεγάλωσαν με τη λέξη «πόλεμος» να σημαίνει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γι’ αυτό τα παλαιότερα χρόνια αυτές τις πολυκατοικίες του ’30 τις λέγαμε «προπολεμικές», δεν μιλούσαμε περί μοντερνισμού, ήταν κάτι τόσο νωπό ιστορικά. Κομμάτι μιας καθημερινότητας.
Η γραμμή αυτής της πολυκατοικίας, μια μελέτη του 1936, η χάρη της, οι αναλογίες της με συγκινούσαν. Υπήρχαν και άλλες ολόγυρα, ηλικίας 85 και 90 ετών πλέον, όλες φίνες αν και γερασμένες. Ωστόσο, αυτή η πολυκατοικία στη γωνία Σολωμού και Τζωρτζ είχε κάτι το ιδιαίτερο. Τη φαντάζομαι νεότευκτη, ως υπόσχεση στο μέλλον, ανάμεσα σε διώροφα νεοκλασικά κτίρια του 1890-1910, κεραμοσκεπή εκείνα, και πιο κάτω και άλλες μοντέρνες πολυκατοικίες με στοιχεία αρ ντεκό και μπάουχαους, στο πνεύμα του προπολεμικού μοντερνισμού.
Στη Σολωμού, αν περπατήσετε θα δείτε μια ποικιλία κτισμάτων. Προπολεμικές πολυκατοικίες, όπως στους αριθμούς 27 (με την ατμοσφαιρική μαρκίζα στο ισόγειο), 48 πιο κάτω και 18 πιο πάνω. Ενας κόσμος ολόκληρος ζωντανεμένος ακόμη και με θραύσματα ή μικρές ενότητες. Η ατμόσφαιρα γίνεται πυκνή.
Αλλά στην παρεξηγημένη οδό Σόλωνος, στο τελείωμά της προς τη στροφή της Μπόταση, στα όρια Νεαπόλεως και Εξαρχείων και στους πέριξ δρόμους, πλήθος μεσοπολεμικών οικοδομών μαρτυρούν πόσο περιζήτητη ήταν η περιοχή από τα ανώτερα μεσαία στρώματα στη δεκαετία του 1930. Θεμιστοκλέους και Κωλέττη, μια στενόμακρη πολυκατοικία του 1937. Στη Σόλωνος 142, η περίφημη πολυκατοικία του Κυπριανού Μπίρη, επίσης από το 1937. Πόσο μοντέρνα φαντάζει και σήμερα… Στη Σόλωνος 120 και Εμμ. Μπενάκη, η πολυκατοικία με τα φινιστρίνια, έργο του Αλέξανδρου Μεταξά από το 1934. Και πόσες ακόμη, μικρές ή μεγάλες, μια βεντάλια αστικού γούστου…
Εξω από το κτίριο της Σόλωνος 136, στάθηκα για ένα λεπτό. Δεν θα δείτε κάτι ιδιαίτερο. Είναι ένα κτίριο χτισμένο γύρω στο 1980. Απρόσωπο και εντυπωσιακά κακογερασμένο. Η θέα του μου φέρνει πάντα στον νου ένα δημοσίευμα της Ελένης Βλάχου στην «Καθημερινή», τέλη δεκαετίας ’70. Εδειχνε το εγκαταλελειμμένο, τότε, εξαιρετικής αρμονίας, μεγάλο νεοκλασικό σπίτι που υπήρχε σε εκείνη ακριβώς τη θέση. Ηταν έτοιμο προς κατεδάφιση, Σόλωνος 136. Μπροστά υπήρχαν κάδοι απορριμμάτων. Και ο τίτλος; «Μια ωραία αθηναϊκή πόρτα»… Πόσες ιστορίες έχουν να διηγηθούν δρόμοι σαν τη Σόλωνος ή τη Σολωμού, δρόμοι πυκνής αστικής ιστορίας, που σταδιακά θα έπρεπε να προσελκύσουν το ενδιαφέρον. Να συγκινήσουν…