Ξεκίνησε τις καταδύσεις σε ηλικία δεκαπέντε ετών. Ταυτόχρονα απέκτησε την πρώτη του υποβρύχια κάμερα. Δύο χρόνια αργότερα είχε ήδη κατασταλάξει μέσα του η επιθυμία να γίνει επαγγελματίας φωτογράφος και να στρέψει τον φακό του στο θαλάσσιο περιβάλλον και στα πλάσματά του. Αρκετές δεκαετίες μετά, ο 61χρονος σήμερα Μπράιαν Σκέρι δεν έχει μετανιώσει ούτε στιγμή για την επιλογή του. Μέσα από τη δουλειά του έχει πάρει πολλές χαρές και συγκινήσεις: συνεργασία σχεδόν τριών δεκαετιών με το National Geographic, βραβείο Emmy, βιβλία, μια ταινία («Secret of the whales») σε παραγωγή του Τζέιμς Κάμερον, μεταξύ άλλων.
«Ξεκίνησα ως φωτογράφος ναυαγίων», διευκρινίζει στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής από τις ΗΠΑ, λίγο πριν έρθει στην Ελλάδα. «Ως παιδί σχετικά φτωχής οικογένειας, από το Μίλφορντ, λαχταρούσα να ταξιδέψω στον κόσμο, όμως δεν είχα χρήματα. Ως λάτρης της φύσης και της ιστορίας και γνωρίζοντας ότι στη θάλασσα της Νέας Αγγλίας υπάρχουν ναυάγια πλοίων και υποβρυχίων, συνεργάστηκα με ένα γραφείο που οργάνωνε καταδύσεις για τουρίστες. Το ντεμπούτο μου έγινε με ένα πειρατικό σκάφος που είχε βυθιστεί το 1717 ανοιχτά του Κέιπ Κοντ της Μασαχουσέτης», συνεχίζει. «Εκεί όπου χάθηκε το “Titan”», σπεύδω να παρατηρήσω. Αλήθεια, θα έμπαινε ο ίδιος στο συγκεκριμένο υποβρύχιο; «Aνέκαθεν με συνάρπαζε ο “Τιτανικός”, αλλά είχα αμφιβολίες για τέτοιου είδους αποστολές. Εχω πολλούς γνωστούς στον χώρο των υποβρύχιων εξερευνήσεων και ξέρω ότι οι κανόνες ασφαλείας πρέπει να είναι πολύ αυστηροί και να τηρούνται με ευλάβεια – κάτι που δεν φαίνεται να έγινε με το “Titan”. Προσωπικά, έχω φθάσει σε βάθη μέχρι 1.000 μέτρων».
Επιστροφή στην πορεία του, στη μετάβαση από τα ναυάγια στη φύση. «Το ενδιαφέρον προϋπήρχε από την εφηβεία μου. Ιδιαίτερα η θάλασσα ασκούσε πάνω μου μια ακαταμάχητη γοητεία. Παρακολουθούσα τα ντοκιμαντέρ του Ζακ-Ιβ Κουστό, διάβαζα ό,τι σχετικό κυκλοφορούσε. Αρχισα, λοιπόν, να προτείνω στο National Geographic τα δικά μου ρεπορτάζ. Ετσι ξεκινήσαμε».
Τι θυμάται πιο έντονα από όσα θαυμαστά έχει δει και καταγράψει με τον φακό του; «Πρώτο στη λίστα είναι το ταξίδι που έκανα στη Νέα Ζηλανδία, με σκοπό να φωτογραφίσω τις φάλαινες του Βορείου Ατλαντικού που ζουν εκεί και να τις συγκρίνω με τις “συγγενείς” τους του νότιου ημισφαιρίου (Αργεντινή, Νότιος Αφρική κ.α.). Το συγκεκριμένο είδος είναι υπό εξαφάνιση, περίπου τριακόσιες έχουν απομείνει πια σε όλο τον κόσμο. Είχα πληροφορίες ότι ένας μικρός πληθυσμός βρισκόταν στα νησιά Οκλαντ. Κανείς δεν τις είχε δει ποτέ, το ρίσκο –και το κόστος του ταξιδιού– ήταν τεράστιο. Οχι μόνο τις εντόπισα, αλλά αυτά τα θηλαστικά, μήκους δεκαπέντε μέτρων και βάρους σχεδόν εβδομήντα τόνων, που δεν είχαν δει ποτέ ξανά άνθρωπο, έδειξαν μεγάλη περιέργεια για τον βοηθό μου και εμένα. Τα φωτογράφισα να κολυμπούν σε απόσταση μερικών εκατοστών από εμάς, να παίζουν μαζί μας. Ούτε στα όνειρά μου δεν περίμενα να ζήσω μια τέτοια εμπειρία».
«Από τις θάλασσες εξαρτάται η επιβίωσή μας. Το οξυγόνο που ανα- πνέουμε, σε αυτές κυρίως το χρωστάμε», λέει ο Μπράιαν Σκέρι.
Τι συναρπαστικό βρίσκει στον κόσμο των φαλαινών; «Συμπεριφορά είναι όλα όσα κάνουμε. Πολιτισμός είναι πώς τα κάνουμε. Οι φάλαινες, όσο κι αν σε κάποιους φανεί περίεργο, διαθέτουν τον δικό τους πολιτισμό: έχουν διαφορετικές συνήθειες ανάλογα με το σε ποιο μέρος του πλανήτη ζουν, έχουν αναπτύξει ένα είδος γλώσσας, “τραγουδούν”, σχηματίζουν κοινωνικές ομάδες με μητριαρχική δομή, γιορτάζουν τη γέννηση των νέων μελών της ομάδας, θρηνούν την απώλεια των αγαπημένων τους. Εχω κινηματογραφήσει μια όρκα, στη Νορβηγία, που κουβαλούσε το νεκρό μωρό της. Ηταν σαν κηδεία, σπαρακτικό. Ανθρωποι και φάλαινες, λοιπόν, διαφέρουμε βιολογικά αλλά ταυτόχρονα μοιάζουμε σε τόσο πολλά».
Κρίκοι στην αλυσίδα
Ποιο μήνυμα θέλει να περάσει, λοιπόν, σε όσους βλέπουν τις φωτογραφίες ή τα φιλμ του; «Από τις θάλασσες εξαρτάται η επιβίωσή μας. Το οξυγόνο που αναπνέουμε, σε αυτές κυρίως το χρωστάμε. Τις πληγώνουμε, παίρνουμε από αυτές με βουλιμία οτιδήποτε μπορούμε, νομίζοντας ότι είναι ανεξάντλητες. Δεν είναι… Πρέπει, γενικότερα, να δούμε μέσα από διαφορετικό πρίσμα τη σχέση μας με τη φύση και να αναλάβουμε δράση για τη σωτηρία του πλανήτη. Είμαστε κρίκοι στην ίδια αλυσίδα. Αν κάτι χαθεί, κινδυνεύουμε όλοι να χαθούμε. Σαν ένα όμορφο χειροποίητο ρολόι. Εστω και ένα μικρό ελατήριο να του αφαιρέσεις, θα σταματήσει να λειτουργεί».
Ο Μπράιαν Σκέρι θα μιλήσει στην Αντίπαρο στις 11 Ιουλίου για το «Secret of the whales», προσκεκλημένος του Ελληνα εξερευνητή του National Geographic Θοδωρή Αναγνωστόπουλου, του Δήμου Αντιπάρου, της Κοινωνικής Επιχείρησης Εν Πλω, της SciCο και του Cyclades Preservation Fund. Είσοδος ελεύθερη.