ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΚΟΣ
Μικρές αποστάσεις
εκδ. Κίχλη, σελ. 104
Τον φρικώδη Ιούλιο του 2015, με τα capital controls και το τραγικό Eurogroup, ο ήρωας του Γιώργου Κουτσούκου είναι τρελαμένος από ευτυχία. Εχει ερωτευθεί παράφορα την Κλεονίκη με την οποία αλωνίζουν το κέντρο της Αθήνας, ανταλλάσσοντας τις μελοδραματικές, βαθυστόχαστες σαχλαμάρες του έρωτα. Εκείνος είναι παντρεμένος και εκείνη σε σχέση, αλλά και οι δύο απολαμβάνουν τον ερωτικό τους παραδαρμό. Η Κλεονίκη κάπως διστακτικά, γεγονός που βυθίζει σε απελπισία τον εραστή της. Βέβαια, ο έρωτάς τους παραμένει μέχρι τέλους πλατωνικός, εν μέρει ιδεατός, αν και διαθέτει όλες τις κακουχίες ενός σαρκικού δεσμού.
Περιπλανώμενος με την ευκλεή Κλεονίκη, από το Bourbon της Καλλιδρομίου σε διάφορα μπαρ στην Κολοκοτρώνη, στην Πανόρμου, στη Μαβίλη, στην Απόλλωνος, στη Φωκίωνος Νέγρη, στην Πλατεία Προσκόπων, ο αφηγητής χαρτογραφεί μια αθηναϊκή ερωτική γεωγραφία· η πόλη, ρευστή και διάπυρη μες στο καύμα του καλοκαιριού, «κυλούσε ανάμεσα στα δάχτυλά μας». Φυσικά δεν λείπουν ο λυρισμός και οι φιλοσοφικοί ρεμβασμοί. «Τι είναι αγάπη», αναρωτιούνται και οι δύο λιγωμένοι, αλλά η γλώσσα δεν τους βοηθά. Βυθίζονταν μαζί «στην κινούμενη άμμο των φθαρμένων λέξεων». Η Κλεονίκη συλλογίζεται πως ίσως από το ελληνικό αλφάβητο έλειπε ένα εικοστό πέμπτο γράμμα. Αν υπήρχε, ίσως τότε να μπορούσαν να απαντήσουν όλες τις μεγάλες ερωτήσεις.
Ηταν σκαρφαλωμένοι σ’ έναν βράχο στον Αρδηττό, όταν η Κλεονίκη τού έδειξε τους θερμοσίφωνες που άστραφταν στο λιοπύρι. «Είναι τα αστέρια της μέρας», του λέει. Αλλά και εκείνος έχει πολλά να της πει, έχει ένα υπέροχο σχέδιο για το μέλλον. «Απλό και ιδιοφυές, με μηδενικές πιθανότητες επιτυχίας». «Μια κάθετη εκτόξευση προς τον ουρανό». Το ευδαιμονικό καλοκαίρι λογχίζει η αιχμή της ματαιότητας. Μέσα στο περίλαμπρο παρόν ήδη πίκριζε το «μετά». Είναι καταφανής ο σαρκασμός που υποβόσκει στο αθηναϊκό ειδύλλιο. Ο αφηγητής γράφει για τον άδοξο έρωτα έξι χρόνια μετά τον χωρισμό από την Κλεονίκη, τον χειμώνα του 2021, όταν ο κορωνοϊός έχει μετατρέψει την Αθήνα σε «ανύπαρκτη πόλη». Η μνήμη του ανατρέχει στην αλλοτινή ευτυχία με πικρία, την οποία πασχίζει να αμβλύνει η ειρωνεία. Η εξεζητημένη περιπάθεια που διαστίζει τους διαλόγους των δύο εραστών, απορρέει από την αμφίπλευρη προσπάθεια της μνήμης και της γραφής να αναστηλώσουν ένα σωριασμένο ιδεώδες. Η Κλεονίκη είναι απλώς το πρόσχημα. Το ζητούμενο είναι ο Ερωτας και η εφήμερη αντανάκλασή του στη ζωή. Κανένας ρεαλισμός δεν υποστασιοποιεί την ανέγγιχτη ερωμένη. Περισσότερο από τον χαμένο έρωτα, τον αφηγητή απασχολεί η μετάπλασή του σε γραφή, σε λόγο. Γράφοντας για την Κλεονίκη, παλεύει να ακούσει τη «μελωδία της μνήμης». Μελωδία γραμμένη με περίσσεια πάθους, μόνο και μόνο για να σβήσει και να μείνει το απόσταγμά της. «Με νότες τις συναντήσεις με την Κλεονίκη, τις μεγάλες αποστάσεις που φοβηθήκαμε να διανύσουμε, τις λέξεις που ξεφορτώθηκαν το νόημά τους και αυτοκτόνησαν».
Επειτα από το εξαιρετικό «Ενυδρείο» (2014), ο Κουτσούκος επανεμφανίζεται με μια απολαυστική νουβέλα, που επιβεβαιώνει περίτρανα το πολύτροπο ταλέντο του. Η γραφή του κινείται με άνεση στη διφορούμενη περιοχή ανάμεσα στο φαιδρό και το σοβαροφανές, δίχως να ενδίδει σε κανένα από τα δύο. Η υφέρπουσα ειρωνεία δυναμιτίζει τόσο το γελοίο όσο και το θλιβερό. Λέει κάποια στιγμή ο ήρωας: «Για να γελάμε έτσι, τα πράγματα πρέπει να είναι σοβαρά».
Με αξιοθαύμαστη οξυδέρκεια, ο Κουτσούκος μέμφεται την υπερβολή του τραγικού, προτείνοντας κάθε ματαίωση σαν εκμαγείο μιας νέας ματαιοπονίας. Στην κατακλείδα του βιβλίου διαλάμπει μια εξωφρενική, φωτόλουστη αισιοδοξία, που καταγελά τις δολιοφθορές του ζόφου.