Χωρίς φθορές στα υψηλής αρχαιολογικής αξίας μνημεία της –τον Ιερό Ναό της Παναγίας και το Καθολικό– αλλά με ένα κτίριο και τα δίκτυα υποδομής της καμένα, φαινόταν να βγαίνει χθες το βράδυ η μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία από την πυρκαγιά που έπληξε το απόγευμα τον περιβάλλοντα χώρο της.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», με το ξέσπασμα της πυρκαγιάς οι υπάλληλοι του υπουργείου Πολιτισμού εκκένωσαν το μοναστήρι από τους προσκυνητές, τον ηγούμενο και άλλους παρευρισκομένους, ενώ στην περιοχή βρέθηκε και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Αμεση ήταν η παρέμβαση της Πυροσβεστικής, που επιχείρησε με επίγεια και εναέρια μέσα, ενώ μάχη με τις φλόγες έδωσε και ο μητροπολίτης Θηβών, Λεβαδείας και Αυλίδος Γεώργιος. Σε επικοινωνία του με την «Κ», μίλησε για «καταστροφή» στη γύρω περιοχή και ανέφερε ότι η πυρκαγιά κατέστρεψε το κτίριο «του παπα-Ιωάσαφ», το οποίο ανήκει στην τελευταία χρονολογική φάση της μονής.
Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές ο κίνδυνος είχε απομακρυνθεί για το μοναστήρι. Στο εσωτερικό της μονής είχαν επιστρέψει ο ηγούμενός της, ένας μοναχός και ο μητροπολίτης Γεώργιος. Οι πυροσβεστικές δυνάμεις της περιοχής παρέμειναν σε επιφυλακή λόγω των αναζωπυρώσεων στη γύρω περιοχή.
Πηγές από το ΥΠΠΟ ανέφεραν ότι μόλις ξεπεραστεί ο κίνδυνος, θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την αποκατάσταση του κατεστραμμένου κτιρίου και τη δρομολόγηση των άμεσων σωστικών μέτρων. Υπενθυμίζεται ότι όπως είχε γράψει η «Κ» (4.8.2023) η μονή του Οσίου Λουκά ήταν ένας από τους ευάλωτους αρχαιολογικούς χώρους για την πυροπροστασία των οποίων το ΥΠΠΟ είχε προχωρήσει σε επιμέρους ενέργειες στο πλαίσιο της συνεργασίας του με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Η μεγάλη σημασία της μονής έγκειται στη μοναδικότητα των ψηφιδωτών της, τα οποία χρονολογούνται στον 11ο αιώνα.
Χτισμένη στη δυτική πλαγιά του Ελικώνα, η μονή του Οσίου Λουκά αποτελείται από τον ιερό ναό της Παναγίας, που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 10ου αιώνα και από το Καθολικό, που τοποθετείται στις πρώτες δεκαετίες του 11ου αιώνα, με το σύμπλεγμά τους να πλαισιώνεται από κελιά και βοηθητικά κτίσματα. Το μνημείο είναι εγγεγραμμένο στον Παγκόσμιο Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και αποτελεί το καλύτερα διατηρημένο μοναστηριακό συγκρότημα της μεσοβυζαντινής περιόδου στην Ελλάδα. Η μεγάλη σημασία του έγκειται επίσης στη μοναδικότητα των ψηφιδωτών του, τα οποία χρονολογούνται στον 11ο αιώνα και είναι από τα ελάχιστα σωζόμενα της συγκεκριμένης περιόδου διεθνώς. Εξαιρετικά σημαντική σε παγκόσμιο επίπεδο είναι και η αρχιτεκτονική του συγκροτήματος, καθώς σε αυτό απαντώνται για πρώτη φορά χαρακτηριστικά της λεγόμενης «ελλαδικής σχολής», ενώ το Καθολικό αποτελεί το διεθνώς καλύτερα σωζόμενο παράδειγμα του «οκταγωνικού ηπειρωτικού» αρχιτεκτονικού τύπου.
Στην Αλεξανδρούπολη
Αρκετά χιλιόμετρα μακριά από τη Βοιωτία, στο μέτωπο του Εβρου, το βράδυ της Τρίτης η πυρκαγιά πέρασε και από τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ζώνης (δυτικά της Αλεξανδρούπολης), ο οποίος είχε ήδη κλείσει προληπτικά λόγω των έκτακτων συνθηκών στην ευρύτερη περιοχή. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΠΟ κατά την αυτοψία που πραγματοποιήθηκε διαπιστώθηκε ότι η φωτιά κατέκαψε μικρό αποθηκευτικό χώρο όπου φυλάσσονταν ξύλινα κιβώτια με κεραμική, όστρεα και οστά, προκαλώντας ζημιά σε τμήμα του αρχαιολογικού υλικού.
Σημαντικές ζημιές προκλήθηκαν και σε άλλες υποδομές του χώρου, όπως στους ξύλινους διαδρόμους ΑμεΑ της νότιας και δυτικής πλευράς, καθώς και σε κτίσμα που φιλοξενεί αποθήκες και χώρους εργασίας και του οποίου η οροφή και το περιεχόμενο (μέρος του αρχείου των ανασκαφών, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, πωλητέα είδη του ΟΔΑΠ, εξοπλισμός εκδηλώσεων, προωθητικό υλικό κ.ά.) καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Στην ανακοίνωση του ΥΠΠΟ τονίζεται ότι τα αρχαία αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του χώρου της Αρχαίας Ζώνης δεν έχουν υποστεί «εμφανή ζημιά», ενώ κάηκαν ορισμένα δέντρα στην ακρόπολη του αρχαίου οικισμού, καθώς και η χαμηλή βλάστηση σε δύο σημεία του χώρου και στο ρέμα που διέρχεται το ανατολικό τμήμα του, όπου δεν υπάρχουν αρχαιότητες. Σώο παρέμεινε και το εργαστήριο, μια αποθήκη, ένας χώρος γραφείου καθώς και το φυλάκιο-εκδοτήριο εισιτηρίων. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση του υπουργείου, δεν αποκλείεται η πρόκληση περαιτέρω ζημιών, λόγω των πυρκαγιών που πλήττουν την ευρύτερη περιοχή.
