Ο λόρδος Εντ Βέιζι, πρόεδρος του οργανισμού Parthenon Project που προωθεί την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, δεν έχει αμφιβολία: το «περιστατικό» των κλοπών αρχαιοτήτων από το Βρετανικό Μουσείο δεν θα επηρεάσει τις σχετικές διαπραγματεύσεις. Εξάλλου, η λύση «win-win» που έχει προτείνει ο οργανισμός για το ζήτημα της επανένωσης, παραμένει απαράλλακτη.
– Ως πρώην υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας, πώς σχολιάζετε το σκάνδαλο των κλοπών αρχαιοτήτων από το Βρετανικό Μουσείο;
– Το περιστατικό αυτό εγείρει μια σειρά από σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πώς τα μουσεία προστατεύουν τις συλλογές τους και χαίρομαι που ακούω ότι το Βρετανικό Μουσείο διεξάγει ενδελεχή έρευνα για το θέμα. Είμαστε βέβαιοι ότι το περιστατικό δεν θα έχει καμία επίπτωση στις διαπραγματεύσεις για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Μια λύση «win-win», που θα προέβλεπε την επανένωση των Γλυπτών στην Αθήνα, την αποστολή ελληνικών αριστουργημάτων στο Βρετανικό Μουσείο, καθώς και τη δημιουργία ενός ιδρύματος (σ.σ. πολιτιστικής συνεργασίας), σίγουρα εξακολουθεί να βρίσκεται στο τραπέζι.
– Είναι τώρα το Βρετανικό Μουσείο σε θέση να υπηρετήσει την αποστολή του;
– Εδώ και πολύ καιρό, το Βρετανικό Μουσείο διαδραματίζει έναν σημαντικό ρόλο στη φροντίδα τεχνουργημάτων από όλο τον κόσμο και η εντυπωσιακή και εκτεταμένη συλλογή του θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη φιλοδοξία του να είναι ένα μουσείο παγκόσμιο. Κοιτάζοντας προς το μέλλον, με ενθουσιάζει η θετική προσέγγιση του ιδρύματος όσον αφορά τις συνεργασίες με άλλα παγκόσμια μουσεία, όπως το Μουσείο της Ακρόπολης. Αυτές οι συνεργασίες μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω το κύρος του ως ενός μουσείου του κόσμου, ανανεώνοντας τις εκθέσεις του και φέρνοντας στο βρετανικό κοινό τεχνουργήματα που δεν έχει ξαναδεί.
– Υπό τις νέες συνθήκες σκέφτεστε να αλλάξετε τη στρατηγική σας για την επανένωση των Γλυπτών;
– Η στρατηγική μας παραμένει σαν καμπάνια εντελώς αμετάβλητη, καθώς εστιάζουμε στην εξασφάλιση της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα, μέσω μιας διμερούς λύσης, προσανατολισμένης στο μέλλον, που θα ωφελεί τόσο την Ελλάδα όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το περιστατικό αυτό εγείρει μια σειρά από σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πώς τα μουσεία προστατεύουν τις συλλογές τους.
– Το Βρετανικό Μουσείο έχει ανακοινώσει μια μεγάλη ανακαίνιση και την επιθυμία του να επαναπροσδιορίσει την ταυτότητά του. Τι θα αλλάζατε εσείς στο μουσείο;
– Το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα φανταστικό ίδρυμα, που έχει διαδραματίσει έναν σημαντικό ρόλο σαν θεματοφύλακας πολύτιμων τεχνουργημάτων, όπως είναι τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ο επαναπροσδιορισμός για τον οποίο έχει κάνει λόγο ο Τζορτζ Οσμπορν, θα μπορούσε να βασιστεί σε αυτή την κληρονομιά, συμβάλλοντας στη βελτίωση των γκαλερί και των εγκαταστάσεών τους και δημιουργώντας συναρπαστικές νέες εκθέσεις, όπως αυτές που έχουμε προτείνει στο πλαίσιο της πολιτιστικής συνεργασίας.
– Ποια είναι η γνώμη σας για τον νέο, μεταβατικό διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, σερ Μαρκ Τζόουνς;
– Είμαστε βέβαιοι ότι ο σερ Μαρκ Τζόουνς θα υποστηρίξει τη συμφωνία πολιτιστικής συνεργασίας που προτείνουμε και η οποία θα ξεκλειδώσει ένα λαμπρότερο μέλλον για το Βρετανικό Μουσείο και το Μουσείο της Ακρόπολης.
– Στις 21 Σεπτεμβρίου θα συμμετάσχετε με τον ιστορικό Νόελ Μάλκολμ σε ένα ντιμπέιτ για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ποιο θα είναι το κύριο επιχείρημά σας;
– Την τελευταία φορά που εγώ και ο Νόελ μιλήσαμε για το θέμα –τον Οκτώβριο του περασμένου έτους– συμφώνησα με τις θέσεις του όσον αφορά την απουσία ισχυρού νομικού προηγούμενου για την επιστροφή των Γλυπτών – κάτι που έκτοτε διαπιστώσαμε ότι είναι άσχετο επιχείρημα, καθώς τα Γλυπτά μπορούν να επιστραφούν χωρίς αλλαγή του νόμου, μέσω μιας πολιτιστικής συνεργασίας. Συμφώνησα επίσης με τη θέση του για το ιστορικό πλαίσιο της απόκτησης των Μαρμάρων (σ.σ. ο σερ Νόελ Μάλκολμ υποστηρίζει ότι ο Ελγιν κινήθηκε νόμιμα) και για τον επακόλουθο ρόλο που έχει διαδραματίσει το Βρετανικό Μουσείο στη διαφύλαξη αυτών των τεχνουργημάτων, μεταξύ άλλων. Δεν θέλω πια να εμμένω στο παρελθόν, αλλά, αντίθετα, να κοιτάζω στο μέλλον.
Θα ήθελα να επικεντρωθούμε σε όλα τα θετικά στοιχεία μιας λύσης «win-win», που θα είναι επωφελής για όλους και να εστιάσουμε στα δυνητικά οφέλη μιας πολιτιστικής συνεργασίας μεταξύ μουσείων, καθώς και στους λόγους για τους οποίους η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα αποτελεί μια τόσο μοναδική ευκαιρία. Η Βρετανία έχει υπάρξει υπερήφανος θεματοφύλακας των Γλυπτών, αλλά τώρα είναι η ώρα να επανενωθούν στην Αθήνα και πιστεύουμε ότι υπάρχει μια συμφωνία που μπορεί να επιτευχθεί. Καμία περίπτωση επιστροφής δεν μοιάζει με την άλλη και σίγουρα ο επαναπατρισμός αντικειμένων δεν πρέπει να είναι ο κανόνας – ούτε όμως και η διατήρησή τους (retention).
Στην περίπτωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, δεν πρόκειται για επαναπατρισμό όλων των ελληνικών αντικειμένων, αλλά μάλλον για την επανένωση ενός από τα σημαντικότερα έργα τέχνης της ιστορίας, στο πλαίσιο μιας μακροχρόνιας πολιτιστικής συνεργασίας. Η πλειονότητα του βρετανικού κοινού έχει εκφράσει την επιθυμία να επιστρέψουν αυτά τα τεχνουργήματα, με αντάλλαγμα νέα, συναρπαστικά έργα τέχνης, που το κοινό δεν έχει ξαναδεί. Σε αυτό το ντιμπέιτ συμμετέχουμε με μια θετική, ρεαλιστική λύση, που θα ωφελήσει τόσο την Ελλάδα, όσο και το Βρετανικό Μουσείο.
