Οταν άκουσα για την έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με τίτλο «Ιστορίες της ζωής μας: σε αναζήτηση queer καταφυγίων» («Stories of our lives: in search of queer sanctuaries», ο αγγλικός τίτλος), αναρωτήθηκα πόσο το θέμα της αγγίζει τον Ελληνα επισκέπτη. Μα, σκέφτηκα, η Κένυα είναι στην Αφρική όπου οι χώρες είναι πολύ πίσω από τα βήματα που έχει κάνει η Δύση σε τέτοια ζητήματα. Αλήθεια είναι αυτό το τελευταίο, όμως…
Στην έκθεση παρουσιάζεται η δουλειά της καλλιτεχνικής ομάδας NEST, που εδρεύει στο Ναϊρόμπι της Κένυας, και έχει γίνει μάρτυρας βιαίων περιστατικών και απαξιωτικής μεταχείρισης που αντιμετωπίζουν οι αφρικανικές non-binary κοινότητες. Μέσα από την παρουσίαση φωτογραφιών, ηχοτοπίων, κειμένων από εκατοντάδες προσωπικές συζητήσεις και μιας ταινίας-ανθολογίας που βασίζεται σε συλλογή ιστοριών, η έκθεση επιχειρεί να φωτίσει τις αντιφάσεις της ζωής της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας της Κένυας, τις αντιστάσεις και τους τρόπους που οι άνθρωποι αυτοί επινοούν για ίσα δικαιώματα με όλους τους άλλους κατοίκους, καθώς και να δημιουργήσει μια σύγχρονη κατανόηση της πραγματικότητας στη χώρα.
Σε μία από τις ιστορίες, μία τρανς δεν γίνεται δεκτή σε ένα κατάστημα διότι οι σεκιούριτι δεν γνωρίζουν εάν θα πρέπει να την ελέγξει άνδρας ή γυναίκα. Σε μία άλλη ιστορία, δύο γυναίκες παντρεύονται, κάνουν παιδιά, πηγαίνουν σε οικογενειακές γιορτές, ζουν μια «κανονική» ζωή δίπλα στην πραγματική τους, μέσα στην οποία κρύβουν τη σχέση τους. Η τρανς γυναίκα έχει κάνει τη δική της μετάβαση, κάτι που την καθιστά «ακατάταχτη» για την οικογένεια, την κοινωνία και το κράτος. Οι δύο γυναίκες δεν το τολμούν ούτε αυτό απέναντι στην οικογένειά τους και την κοινωνία.
Στην Κένυα η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα δίνει οδυνηρές μάχες καθημερινά για τα δικαιώματά της και την απόδοση του απαιτούμενου σεβασμού στα μέλη της. Τα βιώματά της πάρα πολύ σκληρά, όταν ο δυτικός κόσμος έχει προχωρήσει στα θέματα αυτά, σε κοινωνικό και κρατικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά ο πόνος είναι πιο εύκολος όταν ζεις σε μία προηγμένη κοινωνία ή σε μία τριτοκοσμική χώρα; Το δίλημμα είναι στρεβλό όταν προσεγγίσουμε το μεδούλι του βιώματος, παραλείποντας την πρόοδο που έχει επιτευχθεί σε κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο στα κράτη της Δύσης.
Στις πυρηνικές οικογένειες το βίωμα της διαφορετικότητας αρχίζει να ερμηνεύεται όταν η οικογένεια δώσει χώρο στην έκφρασή του. Αυτή θωρακίζει τα παιδιά απέναντι στα στερεότυπα με τα οποία βομβαρδίζεται κάθε γενιά και τα ανακυκλώνει. Δύσκολα το σχολείο μπορεί να επιτελέσει σε βάθος τον ρόλο του και οι εκπαιδευτικοί να επιχειρηματολογήσουν (εάν έχουν εξασκηθεί σε αυτό) κατά του αντιδραστικού τείχους που ορθώνουν οι γονείς στο «διαφορετικό» παιδί τους. Ειδικά όταν, κατά περίπτωση, πολιτικές δομές και μίντια κλυδωνίζονται από την έλλειψη οξυδέρκειας, παράγουν αναχρονιστικά σχήματα, αγνοούν τα ατομικά δικαιώματα. Στις συνθήκες αυτές είναι πιο ευάλωτες να βουλιάξουν στην αβελτηρία εξαιτίας του τρόμου του πολιτικού κόστους. Ουσιαστικά, όταν ένας γονιός επικρίνει τον εαυτό του για τις επιλογές του παιδιού του, ο πόνος του παιδιού είναι ίδιος στο Ναϊρόμπι, στην Αθήνα, στο Βερολίνο.
