Ακριβώς τρεις δεκαετίες, μετά την ταινία «Απ’ το χιόνι» (1993) του Σωτήρη Γκορίτσα, είχε να κερδίσει ελληνική ταινία το πρώτο βραβείο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Το… ρόδι έσπασε την Κυριακή που μας πέρασε το «Animal» της Σοφίας Εξάρχου, στο οποίο απονεμήθηκε ο φετινός Χρυσός Αλέξανδρος, σε μια τελετή παρουσία μόνο διαπιστευμένων, που για πρώτη φορά διαχωρίστηκε από εκείνη της λήξης, προκειμένου να αποφευχθεί η συνήθης μαραθώνια εκδήλωση.
Αυτό φυσικά δεν μετρίασε καθόλου τη χαρά της Ελληνίδας κινηματογραφίστριας: «Το “Animal” είχε βραβευθεί ήδη και στο εξωτερικό (σ.σ. Λοκάρνο), ωστόσο το συναίσθημα της διάκρισης στη χώρα, όπου όλοι αυτοί οι άνθρωποι ζουν και δουλεύουν είναι πολύ ξεχωριστό. Είμαι διπλά χαρούμενη και για τη Δήμητρα Βλαγκοπούλου που κέρδισε το βραβείο ερμηνείας, γιατί δουλέψαμε μαζί επί πολλούς μήνες, ώστε να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε αυτόν τον σύνθετο χαρακτήρα. Ελπίζω τα βραβεία να βοηθήσουν να έρθει και το κοινό στις αίθουσες, όταν τελικά η ταινία θα φτάσει εκεί», μας λέει η Εξάρχου.
Η πρωταγωνίστριά της είναι πράγματι υπέροχη ερμηνεύοντας τον ρόλο της Κάλιας, της επικεφαλής ανιματέρ ενός all-inclusive ξενοδοχείου σε κάποιο ελληνικό θέρετρο. Μαζί με την ομάδα της, η τελευταία θα περάσει μια εξαντλητική θερινή σεζόν, γεμάτη πίεση, απρόοπτα αλλά και τρυφερές ανθρώπινες σχέσεις που γεννιούνται πάνω στον πυρετό της δουλειάς. «Στο κέντρο της ταινίας βρίσκεται η εργασία και το εργασιακό περιβάλλον. Ηθελα να φέρω αντιμέτωπο τον θεατή με το παρασκήνιο όλου αυτού του κόσμου, ειδικά του τουριστικού, ο οποίος συνδέεται προφανώς στο μυαλό μας με τη χαρά, την ξεγνοιασιά και τις διακοπές. Ο τουρισμός είναι πλέον η βιομηχανία μας, μέρος της ταυτότητάς μας, όμως υπάρχουν και όλοι αυτοί που δουλεύουν πολύ σκληρά για να την κινήσουν. Αντιλήφθηκα επίσης ότι διαφορετικά προσλαμβάνουν την ταινία εδώ στην Ελλάδα και αλλιώς σε χώρες που δεν έχουν τόσο τουρισμό», σημειώνει η Εξάρχου.
Το «Park», η προηγούμενη ταινία –και ντεμπούτο– της, κυκλοφόρησε το 2016, ωστόσο πέρασαν επτά χρόνια για την επόμενη. «Δεν θα έπρεπε να χρειάζεται τόσος χρόνος. Δυστυχώς η χρηματοδότηση μιας ταινίας που έχει και κάπως αυξημένο μπάτζετ, μπορεί να τραβήξει πολύ, το ίδιο η γραφειοκρατία και οι κάθε είδους αναμονές, ειδικά όταν πρόκειται για συμπαραγωγή μεταξύ πέντε χωρών όπως εδώ. Γι’ αυτό και στην πρεμιέρα κάλεσα όλους τους συντελεστές στη σκηνή· ήθελα να τους τιμήσω για τη δουλειά, την έμπνευση τις ιδέες τους, κυρίως όμως για την ενέργεια που μου μετέδωσαν. Ηταν σαν να μου έδωσαν μια υπερδύναμη στο γύρισμα».
«Το “Animal” είχε βραβευθεί ήδη και στο εξωτερικό, ωστόσο το συναίσθημα της διάκρισης στη χώρα όπου όλοι αυτοί οι άνθρωποι ζουν και δουλεύουν είναι πολύ ξεχωριστό».
Εκτός από το «Animal», στα βραβεία της φετινής διοργάνωσης ξεχώρισαν επίσης το αναπάντεχο διαμαντάκι «Η αίσθηση πως έχει περάσει πια η ώρα για να γίνει κάτι» της σκηνοθέτιδος και πρωταγωνίστριας Τζοάνα Αρνοου, η οποία απέσπασε τόσο τον Αργυρό Αλέξανδρο όσο και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας, από κοινού με τη Δ. Βλαγκοπούλου. Το αντίστοιχο ανδρικό πήγε στον Κώστα Κορωναίο για τον «Τελευταίο ταξιτζή» του Στέργιου Πάσχου. Η «Φόνισσα» της Εύας Νάθενα και «Το καλοκαίρι της Κάρμεν» ήταν επίσης ανάμεσα στις ελληνικές ταινίες που διακρίθηκαν στην τελετή απονομής.
Φινάλε με Καουρισμάκι
Οσο για εμάς, τις τελευταίες μέρες του φεστιβάλ προλάβαμε να δούμε αρκετά και ενδιαφέροντα. Πρώτα από όλα την ειδική προβολή του «Afire», του βραβευμένου στην Μπερλινάλε φιλμ του Κρίστιαν Πέτσολντ, που εντυπωσίασε και το κοινό στο Ολύμπιον. Μέσα από την ιστορία τεσσάρων νέων ανθρώπων, που παραθερίζουν σε κάποιο παραλιακό θέρετρο, ο Γερμανός κινηματογραφιστής δημιουργεί μια γλυκόπικρη σπουδή πάνω στις οδύνες της καλλιτεχνικής έκφρασης, αλλά και την αξία της ζωής και των νιάτων πριν τα καταπιεί όλα η… φωτιά.
Την επόμενη μέρα βρεθήκαμε ξανά στην αίθουσα, αυτή τη φορά όχι για ταινία αλλά για σειρά. Το «17 κλωστές» του Σωτήρη Τσαφούλια («Ετερος Εγώ») έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ, προβάλλοντας τα πρώτα τρία από τα συνολικά έξι επεισόδιά του. Αυτά μας μετέφεραν στα Κύθηρα των αρχών του 20ού αιώνα, όπου ένας ταλαντούχος νεαρός υποδηματοποιός (Πάνος Βλάχος) πέφτει θύμα πλεκτάνης, για να οδηγηθεί τελικά στο σκοτεινό μονοπάτι της εκδίκησης.
Οι τίτλοι τέλους έπεσαν (ταιριαστά) το βράδυ της Κυριακής με τα «Πεσμένα φύλλα» του Φινλανδού δεξιοτέχνη Ακι Καουρισμάκι. Πιστός στο απέριττο, κοινωνικά φορτισμένο σινεμά που υπηρετεί εδώ και δεκαετίες, μας στέλνει φέτος μια ιδιαίτερη ιστορία αγάπης, η οποία διανθίζεται με εύστοχες –και πικρές– παρατηρήσεις πάνω στον κόσμο της σύγχρονης εργασίας. Με απολαυστικό «στεγνό» χιούμορ και διάρκεια που δεν ξεπερνάει τα 90 λεπτά, ο Καουρισμάκι μας προσέφερε ένα τελευταίο «σφηνάκι» σπουδαίου σινεμά, το ιδανικό φινάλε.
