Βρέθηκε πάνω στο καβαλέτο του Γκούσταβ Κλιμτ, λίγο αφότου εκείνος πέθανε στη Βιέννη το 1918. Ηταν το τελευταίο έργο του και ίσως γι’ αυτό η περιζήτητη «Κυρία με βεντάλια» καταγράφηκε πρόσφατα ως ο πίνακας με την υψηλότερη τιμή δημοπράτησης σε ευρωπαϊκό έδαφος. Το έργο πωλήθηκε τον Ιούνιο από τον οίκο Sotheby’s στο Λονδίνο έναντι 108,4 εκατ. δολαρίων, χωρίς πάντως να γίνει και το ακριβότερο της χρονιάς. Τον συγκεκριμένο τίτλο κατέκτησε ο πίνακας του Πικάσο «Γυναίκα με ρολόι» (1932), που «έπιασε» τα 139,4 εκατ. δολάρια σε πλειστηριασμό του Sotheby’s στη Νέα Υόρκη. Και ενώ τα δύο ρεκόρ έχουν τη σημασία τους, δύσκολα χαρακτηρίζονται ως δείγματα μιας ομαλής χρονιάς για την αγορά της τέχνης.
Για την ακρίβεια, το 2023 ήταν «ανομοιόμορφο» για τους οίκους δημοπρασιών, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times. Η αποτίμηση μοιάζει επιεικής, αν ληφθεί υπόψη μια πρόσφατη ανασκόπηση από την ιστοσελίδα artsy.net, η οποία σημειώνει ότι τα έργα που ξεπέρασαν το όριο των 100 εκατ. δολαρίων ήταν τα δύο του Κλιμτ και του Πικάσο (έναντι έξι έργων το 2022) και ότι οι κορυφαίες δημοπρασίες απέδωσαν φέτος «μόλις» 2,4 δισ. δολάρια έναντι 4,1 δισ. δολαρίων πέρυσι. Οχι, οι Financial Times δεν είναι υπερβολικά αισιόδοξοι. Σημειώνουν όμως το εξής: Οι τρεις μεγάλοι οίκοι (Christie’s, Sotheby’s, Phillips) είδαν μεν τα κέρδη τους να πέφτουν αθροιστικά το 2023 κατά 18%, ωστόσο η πτώση προκύπτει και με δεδομένο το εντυπωσιακό προηγούμενο της περυσινής πώλησης της συλλογής του Πολ Αλεν έναντι 1,6 δισ. δολαρίων.
Οπως σημείωνε επίσης η εφημερίδα, οι τρεις μεγάλοι οίκοι είχαν σημαντική πτώση εσόδων κυρίως στα παραρτήματά τους σε Αμερική και Γαλλία (27% και 24%), όχι όμως και σε εκείνα της Κίνας (3%), η οποία έγινε ο δεύτερος σημαντικότερος «παίκτης» στους πλειστηριασμούς του 2023 μετά τις ΗΠΑ. Και ενώ τα έργα που δημοπρατήθηκαν φέτος ανήκαν σε σημαντικούς και γνωστούς καλλιτέχνες (εκτός από τους δύο πίνακες του Κλιμτ και του Πικάσο, στην «ακριβότερη» δεκάδα βρίσκονται φέτος και οι Μονέ, Μπασκιά, Μπέικον, Ρόθκο, Καντίνσκι κ.ά. σύμφωνα με το artsy.net), υπήρχαν και κάποια που αγοράστηκαν απλώς επειδή είχαν αίγλη οι ιδιοκτήτες τους: οι λεγόμενες «celebrity sales» αυξήθηκαν το 2023 και αφορούσαν συλλογές έργων (ή και αντικειμένων) που ανήκαν στον Ρότζερ Μουρ, τον Φρέντι Μέρκιουρι κ.ά.
Ιδιαίτερα δημοφιλή στις δημοπρασίες φαίνεται πως ήταν και αρκετά «αγαθά πολυτελείας», όπως κοσμήματα, τσάντες και αμάξια-αντίκες, με τα τελευταία να αποτελούν αξιοσημείωτο κομμάτι των εσόδων για τους οίκους Sotheby’s και Bonhams. Αντίθετα μάλιστα με τη γενική τάση, ο Bonhams είδε γενική αύξηση των κερδών του κατά 14%, κάτι που πιθανότατα οφείλεται στη μικρή συμμετοχή του οίκου στο ακριβό και ανταγωνιστικό κομμάτι της αγοράς και στην έμφαση που δίνει στη διαδικτυακή επικοινωνία. Το τελευταίο ίσως αποδειχθεί συνετή τακτική για το 2024, καθώς στις τάσεις που ανιχνεύουν οι Financial Times (πιθανές αναταράξεις από εκλογές σε ΗΠΑ, Ρωσία κ.ά., άνοδος των πρακτορείων που προωθούν δυναμικά καλλιτέχνες αντί απλώς να τους εκπροσωπούν) περιλαμβάνεται και η αύξηση της αγοραστικής αυτοπεποίθησης των millennials και της Gen Z.