Γράφουμε συχνά για τις εξαιρετικές μίνι σειρές των 8-10 επεισοδίων, οι οποίες μας παρουσιάζουν ολοκληρωμένα και με καθαρά κινηματογραφική αισθητική μια ιστορία, συχνά βασισμένη σε κάποιο βιβλίο ή βιογραφία. Το 1980, ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ χρειάστηκε 14 επεισόδια προκειμένου να μεταφέρει στη μικρή οθόνη το μυθιστόρημα του Αλφρεντ Ντόμπλιν με τίτλο «Berlin Alexanderplatz», σε μία από τις σπουδαιότερες τηλεοπτικές σειρές που έχουν γυριστεί ποτέ.
Εδώ και κάποιο καιρό, η πλατφόρμα του Cinobo την έχει κάνει διαθέσιμη, στην αποκατεστημένη μάλιστα μορφή της, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στο κοινό να επανεκτιμήσει την αξία και την πρωτοτυπία της.
Είναι πράγματι λίγες ακόμη και οι σύγχρονες σειρές που διαθέτουν την τόλμη και τη δραματική δύναμη του «Berlin Alexanderplatz». Βρισκόμαστε στα τέλη της δεκαετίας του 1920, στο Βερολίνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Ο πρωταγωνιστής, Φραντζ Μπίμπερκοπφ, είναι ένας σαραντάρης άνδρας, ο οποίος αφήνεται ελεύθερος έπειτα από τέσσερα χρόνια στη φυλακή όπου βρέθηκε για τον φόνο της κοπέλας του. Ο ίδιος ορκίζεται να μπει πλέον στον «ίσιο δρόμο», ωστόσο, σύντομα ο υπόκοσμος της πόλης θα τον καταπιεί, παρασύροντάς τον σε μια δίνη παρανομίας.
Πρόκειται για μια διαχρονική κοινωνική ανατομία σε ένα από τα καλύτερα σίριαλ που έχουν γυριστεί ποτέ – Η υπόθεση εκτυλίσσεται στα τέλη της δεκαετίας του 1920, στο Βερολίνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Πάνω στην κινηματογραφική του ωριμότητα –αν και νέος ηλικιακά–, ο Φασμπίντερ καταφέρνει να δημιουργήσει ένα έργο που συνδυάζει προσωπικές αναφορές αλλά και μέγιστη κοινωνική παρατήρηση, ενώ παράλληλα μένει πιστός στο είδος του μαφιόζικου/crime δράματος. Ο (αντι)ήρωάς του, κάπως αφελής και παρορμητικός, θα έρθει σε επαφή με κλέφτες, απατεώνες, προαγωγούς, πότες, καλλιτέχνες και κάθε είδους φιγούρα του υποκόσμου, καθώς ψάχνει σχεδόν απελπισμένα τη δική του λύτρωση.
Ο φακός του δημιουργού εδώ δεν «κρίνει» αλλά παρατηρεί, γεμάτος περιέργεια για τις μικρές λεπτομέρειες, τις εκφράσεις, τα σκηνικά, ακόμη και όταν τεχνικά όλα αυτά δεν μπορούν να αποδοθούν με τη μέγιστη αληθοφάνεια.
Γενικώς, κομμάτια της σειράς μπορεί να μοιάζουν σήμερα ελαφρώς απαρχαιωμένα, στην πραγματικότητα όμως το σύνολο είναι ακριβώς το αντίθετο: μια μοντέρνα, πρωτότυπη ανατομία της πόλης και (κυρίως) των κατοίκων της στην πιο ενδιαφέρουσα ίσως περίοδο της προπολεμικής Γερμανίας.
Οπως έκανε και ο Μίκαελ Χάνεκε με την αριστουργηματική «Λευκή κορδέλα» (2007) για την αγροτική Γερμανία, έτσι και ο Φασμπίντερ σκιαγραφεί το αστικό πορτρέτο μιας χώρας, η οποία σε λίγα χρόνια θα αγκαλιάσει τον ναζισμό του Αδόλφου Χίτλερ.
Ανεστραμμένος καθρέφτης
Ο καθρέφτης είναι, πάντως, εδώ ανεστραμμένος· η εγκληματικότητα, η ελευθεριότητα, η εξπρεσιονιστική δημιουργία, η παράνοια και τα αναρχικά πάθη του «Berlin Alexanderplatz» είναι αυτά, μεταξύ άλλων, που θα πυροδοτήσουν τη συντηρητική αντίδραση.
Ολα αυτά, βέβαια, μέχρι να φτάσουμε στον εμβληματικό όσο και (ακόμη πιο) σκοτεινό επίλογο. Το τελευταίο κεφάλαιο της ιστορίας, διάρκειας σχεδόν δύο ωρών, αποτελεί μια μικρή οδύσσεια σουρεαλιστικών οραμάτων και φιλοσοφικών αναζητήσεων πέρα από τη συνείδηση, αμφιλεγόμενο σίγουρα αλλά και μεγαλειώδες σε σύλληψη και εκτέλεση, όπως άλλωστε ολόκληρη η σειρά.
Και κάτι τελευταίο: Σε αντίθεση με τις σύγχρονες σειρές, το «Berlin Alexanderplatz» δεν προσφέρεται ακριβώς για… binge watch. Τους χαρακτήρες και τα πυκνά του νοήματα τα απολαμβάνεις καλύτερα το πολύ με 1-2 επεισόδια τη φορά· και η υπομονή σίγουρα ανταμείβει.