Πόσα συμφωνικά έργα οφείλουν την ύπαρξή τους στον Σαίξπηρ; Πολλά, είναι η απάντηση. Ο Βύρων Φιδετζής αναφέρει ενδεικτικά τον «Αμλετ» και το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Τσαϊκόφσκι, τον «Μάκβεθ» του Στράους, χώρια μια όπερα του Βέρντι για τον παρανοϊκό βασιλιά και άλλες δύο για τον «Οθέλλο» και τον «Φάλσταφ». Μην ξεχάσουμε επίσης το «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας» που ο Μέντελσον πρωτοέγραψε σε ηλικία 17 χρόνων, καθώς και έργα του 20ού αιώνα, όπως το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Προκόφιεφ με τον διάσημο «Χορό των Ιπποτών».
Υπάρχει γενικά μια πληθώρα συνθέσεων που άντλησαν έμπνευση από τα θεατρικά του ελισαβετιανού συγγραφέα, την οποία ο Βύρων Φιδετζής επιχειρεί να εξηγήσει ως εξής: «Ο Σαίξπηρ συλλαμβάνει την ανθρώπινη φύση στην πληρότητά της, με το κακό και το καλό, αλλά και με το αγαθό ή το εύθυμο στοιχείο», λέει. «Κάθε συνθέτης εμπνέεται από κάτι. Αν πληρούνται και συγκεκριμένες δημιουργικές προϋποθέσεις, προκύπτει ένα πάντρεμα εξαιρετικό».
Στις 27 Ιανουαρίου, στο Ολύμπια – Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», ο πολύπειρος μαέστρος θα διευθύνει τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών και τη σοπράνο Χριστίνα Πουλίτση σε τρεις «σαιξπηρικές» μουσικές συνθέσεις: τη δραματική συμφωνία «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Εκτορ Μπερλιόζ (θα παιχθούν τέσσερα αποσπάσματα), την άρια της Οφηλίας «Adieu, dit-il, ayez-foi!» από την όπερα «Αμλετ» του Αμπρουάζ Τομά, καθώς και το ομώνυμο έργο του Τσαϊκόφσκι για τον Δανό πρίγκιπα.
Οι συνθέσεις επιλέχθηκαν λόγω της χρονολογικής και εν μέρει στυλιστικής συνάφειάς τους, καθώς γράφτηκαν από το 1840 μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, κάτι που έχει τη σημασία του. «Μετά τη Γαλλική Επανάσταση υπογραμμίζεται εντονότερα η έννοια του ατόμου», εξηγεί ο Βύρων Φιδετζής και προσθέτει: «Στον 19ο αιώνα επίσης ο Σαίξπηρ ανακαλύπτεται εκ νέου από τους Γάλλους και τους Γερμανούς, ενώ το ρομαντικό κίνημα δένει με τα έργα του, με την απόδοση του ανθρώπινου σε όλες του τις διαστάσεις και με την αντίληψή του για τον κόσμο».
Κάθε περίπτωση δημιουργού βέβαια, θυμίζει ο κ. Φιδετζής, είναι διαφορετική. Χαρακτηριστικά, ο Μπερλιόζ, ως συνθέτης του ρομαντισμού, εμπνεόταν από τη μεγάλη ποίηση του Σαίξπηρ, του Γκαίτε και του Βιργιλίου, είχε ερωτευτεί όμως και την Αγγλίδα σαιξπηρική ηθοποιό Χάριετ Σμίθσον όταν την είδε να ερμηνεύει τον ρόλο της Οφηλίας. Η ιστορία λέει ότι παθιάστηκε μαζί της και τελικά την παντρεύτηκε. Οσο για το έργο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» που έγραψε ο Γάλλος συνθέτης, είναι «πολύ ιδιαίτερο», σύμφωνα με τον κ. Φιδετζή. «Η μορφή που δημιουργεί για το έργο αυτό ο Μπερλιόζ είναι μοναδική», λέει ο μαέστρος. «Δεν ξέρω αν έχει χρησιμοποιηθεί ξανά από συνθέτες μια τέτοιου είδους μορφή συμφωνικής γραφής».
Στη συναυλία της ορχήστρας Φιλαρμόνια, που δανείζεται τον τίτλο της από τον σαιξπηρικό στίχο «If music be the food of love, play on», θα ακουστούν και η άρια «Ombre légère» από την όπερα «Ντινόρα» του Τζάκομο Μάιερμπεερ, καθώς και η «Ρομανέσκα» από την όπερα «Η μάρτυς» του Σπύρου Σαμάρα. Ο Σαμάρας συνδέεται με τον Σαίξπηρ και με πιο συγκεκριμένο τρόπο: «Το μόνο έργο του που δυστυχώς έχουμε χάσει εντελώς», λέει ο κ. Φιδετζής, «είναι η όπερα “Η στρίγγλα που έγινε αρνάκι”. Είχε παιχθεί στην Ιταλία, αλλά οι παρτιτούρες χάθηκαν όταν ο εκδοτικός οίκος όπου φυλάσσονταν βομβαρδίστηκε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».
