Ξεφυλλίζοντας τον αιώνα που πέρασε… Οσα μας κληροδότησε μοιάζει να ωθούνται ολοένα και πιο βαθιά στο παρελθόν. Είναι μια φυσιολογική εξέλιξη. Ωστόσο, σπανίως συνειδητοποιούμε το χάσμα πλέον που μας χωρίζει από έναν κόσμο οικείο μεν, αλλά οριστικά καταχωρισμένο στις θυρίδες της μνήμης. Επιπλέον, όμως, είναι και μια ρήξη καθώς στην προκειμένη περίπτωση, οι ταχύτατες μεταβολές στην ιεράρχηση των αξιών και η πρωτοκαθεδρία των τεχνολογικών εξελίξεων έχουν ακρωτηριάσει έναν κόσμο του χθες, όπως θα έλεγε και ένας σημερινός Στέφαν Τσβάιχ.
Τα εικονογραφημένα εξώφυλλα των παλιών περιοδικών, πολλά από τα οποία ήταν μικρά αριστουργήματα ή έστω εξαιρετικές αποδόσεις ενός λαϊκού πολιτισμού υψηλής διείσδυσης, αποτελούν μια πινακοθήκη επικοινωνίας με έναν κόσμο δημιουργών: σχεδιαστές, εικονογράφοι, εκδότες, δημοσιογράφοι, καλλιτέχνες, συγγραφείς, δοκιμιογράφοι, φωτογράφοι, συγκροτούσαν εκείνο το παραγωγικό θερμοκήπιο περιοδικών, η κυκλοφορία των οποίων άγγιζε τις εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα εβδομαδιαίως και σε μερικές περιπτώσεις, όπως στην περίπτωση του αμερικανικού περιοδικού Collier’s, ξεπερνούσε τα δύο εκατομμύρια αντίτυπα. Αυτή η απήχηση σε έναν κόσμο χωρίς πολλά παράθυρα στην είδηση και στην εικόνα κρατούσε ανοικτό ένα δίαυλο με μια συντεταγμένη κοινωνία σε αλληλεπίδραση μέσω του Τύπου, ημερήσιου και περιοδικού. Οι μεγαλύτεροι εικονογράφοι της Αμερικής είχαν συμβάλει σε αυτήν τη φαντασμαγορία εξωφύλλων. Μπορεί ο Νόρμαν Ρόκγουελ να είναι ο πιο γνωστός Αμερικανός εικονογράφος στην Ευρώπη, αλλά υπήρχαν δεκάδες εξαιρετικοί. Τα εξώφυλλα (περιοδικών και βιβλίων) την περίοδο 1890-1965 ήταν κλάσεις ανώτερα σε καλλιτεχνική αισθητική από τα σημερινά. Απορεί κανείς για την πτώση αυτής της αισθητικής υπεραξίας στο προϊόν για κατανάλωση. Αν και η δική μας εποχή έχει τεχνολογικά εργαλεία αδιανόητα για τους παλιούς, και αν και υπάρχουν κορυφαίοι δημιουργοί, το συνολικό αισθητικό αποτύπωμα της εποχής μας είναι προβληματικό σε πολλές εκφάνσεις του. Υπάρχουν διαβαθμίσεις και διακυμάνσεις.
Στο περιοδικό Collier’s είχαν συνεργαστεί τα μεγαλύτερα ονόματα. Ο Τζακ Λόντον είχε καλύψει τον σεισμό του Σαν Φρανσίσκο του 1906, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ είχε γράψει δοκίμιο για τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ για τον Ισπανικό Εμφύλιο. Κορυφαίοι συγγραφείς δημοσίευαν μυθιστορήματα. Αλλά το περιοδικό αυτό έκλεισε ήδη από το 1957. Η τηλεόραση κάλπαζε στην Αμερική… Οι κύκλοι του χρόνου.
ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
ΤΣΙΤΣΕΣΤΕΡ
Τζον Κράξτον
Ο Βρετανός ζωγράφος Τζον Κράξτον (1922-2009) που συνδέθηκε άρρηκτα με την Ελλάδα του ’50-’60, το φως του τόπου και τις πνευματικές συντροφιές, είναι στο επίκεντρο μιας έκθεσης στο Σάσεξ, στην ιστορική πόλη Τσίτσεστερ. Εκεί, στην Pallant House Gallery συνεχίζεται ώς τις 21 Απριλίου (ως προέκταση της υπέροχης έκθεσης που είδαμε στο Μπενάκη) η έκθεση έργων
του Κράξτον με τίτλο «Σύγχρονη Οδύσσεια». Ολα τα έργα έχουν έντονη ελληνικότητα.
ΧΙΟΥΣΤΟΝ
Ασήμι της Νορβηγίας
Ο πολιτιστικός δίαυλος της Σκανδιναβίας με τις HΠΑ είναι ιστορικά κατοχυρωμένος και πολιτιστικά σφυρηλατημένος. Στο Μουσείο Καλών Τεχνών του Χιούστον η νέα έκθεση φωτίζει την παράδοση της αργυροχοΐας στη Νορβηγία. Η έκθεση φέρνει στο Τέξας ιστορικά κειμήλια από την παράδοση του Μπέργκεν, της πιο όμορφης ίσως πόλης του Βορρά. Εμφαση δίνεται στο παγκόσμιο εμπόριο περασμένων αιώνων, στο καλλιεργημένο γούστο μέσω των συναλλαγών και στις επιδράσεις στη μόδα και τις συνήθειες.
ΕΠΕΤΕΙΟΣ
Τζέιμς Μπόλντουιν
Στη διάρκεια του 2024 τιμάται η επέτειος των 100 χρόνων από τη γέννηση του Αμερικανού συγγραφέα Τζέιμς Μπόλντουιν, μεταφρασμένου και στα ελληνικά. Συγγραφέας του «Μια άλλη χώρα» και «Το δωμάτιο του Τζοβάνι», μίλησε ήδη από τη δεκαετία του ’50 για θέματα φυλής, φύλου και σεξουαλικής ταυτότητας. Ηταν όμως και σπουδαίος συγγραφέας, πρότυπο για την αφύπνιση της συνείδησης. Φέτος, εκδοτικοί οίκοι και πανεπιστήμια στις ΗΠΑ ετοιμάζουν ειδικές εκδηλώσεις και επετειακές εκδόσεις.
ΣΙΚΑΓΟ
Αρχιτεκτονικά θραύσματα
Μια έκθεση που ενθουσιάζει ιστορικούς της αρχιτεκτονικής, εικαστικούς και σχεδιαστές παρουσιάζεται στο Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγου με θέμα χαμένους αρχιτεκτονικούς θησαυρούς της πόλης. Στις συλλογές του ινστιτούτου διασώζονται θραύσματα και σπαράγματα από κτίρια-ορόσημα του Σικάγου, τα οποία κατεδαφίστηκαν μεταπολεμικά. Κτίρια ενός πρόδρομου μοντερνισμού ή της Σχολής του Σικάγου, κτίρια αρ ντεκό (όπως στη φωτογραφία) ή εκλεκτικισμού (νεο-αιγυπτιακά, beaux-arts κ.ά.).
ΜΠΡΙΖ
Νέο αξιοθέατο
Το νοσοκομείο του Αγίου Ιωάννη στην πόλη Μπριζ του Βελγίου, από τα μεγάλα τουριστικά κέντρα της Ευρώπης, άνοιξε εκ νέου πλήρως ανακαινισμένο με επισκέψιμους χώρους. Είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα κτίρια υγείας και τώρα είναι και ένα υποδειγματικό σύγχρονο μουσείο. Ιστορεί τις έννοιες της φιλοξενίας και της φροντίδας μέσα από αντικείμενα και έργα τέχνης με έναν τέτοιο μουσειολογικό τρόπο που προκαλεί έντονο βίωμα στους επισκέπτες.