Μεσολόγγι, 19 Απριλίου 1824. Επειτα από ημέρες υψηλού πυρετού, τον οποίο προκάλεσε κάποια απροσδιόριστη ασθένεια (ίσως τυφοειδής πυρετός, ελονοσία ή σύφιλη), ο Λόρδος Βύρων αφήνει την τελευταία του πνοή. Η πόλη πενθεί. Τα ξημερώματα της επομένης, 37 κανονιοβολισμοί, ένας κάθε λεπτό, ρίχνονται προς τιμήν των μόλις 37 ετών που πρόλαβε να ζήσει. Στην κηδεία του ο Σπυρίδων Τρικούπης εκφωνεί επικήδειο ταιριαστό για έναν ήρωα. Σήμερα, δύο αιώνες αργότερα, η Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος – Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και η Βυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου εγκαινιάζουν τη μόνιμη έκθεση «Ο Μπάιρον και η Ελλάδα», στο Βυρώνειο Κτίριο της πόλης, υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού.
«Στόχος της έκθεσης είναι να παρουσιαστούν από διαφορετικές πλευρές η προσωπικότητα του Λόρδου Βύρωνα, η ζωή και το έργο του, με έμφαση φυσικά στη σχέση του με την Ελλάδα και τη φιλελληνική δράση του», μας λέει η επιμελήτρια της έκθεσης, Νατάσα Καστρίτη. Για τον σκοπό αυτό εκεί παρουσιάζονται τέσσερις διαφορετικές ενότητες: μία που χρονολογεί τους κυριότερους σταθμούς της ζωής και της τέχνης του Βύρωνα, από τα νεανικά του χρόνια στην Αγγλία, μια άλλη που αναλύει τη σύνδεσή του με το ευρωπαϊκό φιλελληνικό κίνημα, μια τρίτη αφιερωμένη στο ποιητικό του έργο στο πλαίσιο του ευρύτερου κινήματος του ρομαντισμού, ενώ στην τελευταία γίνεται αναφορά στη μνήμη και στην κληρονομιά του ποιητή.
Ως γνωστόν, ο Λόρδος Βύρων έρχεται στην Ελλάδα το 1823 –την έχει επισκεφθεί και… τουριστικά περίπου μία δεκαετία πριν– έπειτα από παρότρυνση της Φιλελληνικής Επιτροπής του Λονδίνου. Αρχικά μένει έξι μήνες στην Κεφαλονιά, ενώ κατόπιν εγκαθίσταται στο Μεσολόγγι. Ολο αυτό τον καιρό επιδιώκει την οικονομική ενίσχυση των επαναστατών από Βρετανούς επιχειρηματίες, ενώ χρηματοδοτεί και ιδιωτικό στρατό. «Κάτι που επιδιώκουμε να γίνει σαφές στο κοινό μέσω της έκθεσης, είναι το πόσο διάσημος και σημαντικός ως προσωπικότητα ήταν ο Λόρδος Βύρων όταν ήρθε στην Ελλάδα. Η παρουσία του εδώ, αν και σχετικά σύντομη (έμεινε μόνο τέσσερις μήνες στο Μεσολόγγι) αρκούσε για να τραβήξει την προσοχή του ευρωπαϊκού φιλελληνικού κινήματος και σε μεγάλο βαθμό να “ξεκλειδώσει” το βρετανικό δάνειο προς την Ελλάδα. Από την άλλη ως άνθρωπος, ο ίδιος συνδέθηκε με τη χώρα μας και τον σκοπό του Αγώνα αυθόρμητα και βάσει ενστίκτου. Προφανώς είχε τις πολιτικές του τοποθετήσεις, αλλά ήταν και πολύ παρορμητικός, στοιχείο για το οποίο είχε κατηγορηθεί στη χώρα του. Οπως και να έχει, εδώ έδειξε εντυπωσιακή σταθερότητα υπέρ της ελληνικής υπόθεσης, παρά το γεγονός του εμφυλίου που βρισκόταν σε εξέλιξη», σημειώνει η κ. Καστρίτη.
Φαίνεται, πάντως, ότι και στην πόλη του Μεσολογγίου η ιστορική-καλλιτεχνική φιγούρα του Βύρωνα θα μπορούσε να χαίρει μεγαλύτερης αναγνώρισης. «Είναι λογικό η πόλη να είναι περισσότερο προσανατολισμένη στα γεγονότα του 1826 και στην Εξοδο, με τον Βύρωνα να έχει κάπως δευτερεύοντα ρόλο. Επίσης εκείνος ήταν ξένος, ενώ συνδέθηκε και με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, ο οποίος αποτέλεσε αμφιλεγόμενη φιγούρα. Από αυτή την άποψη, είναι σημαντική η δουλειά της Βυρωνικής Εταιρείας, ώστε να αντιληφθεί ο κόσμος το έργο του και κυρίως τη σπουδαιότητα της παρουσίας του στο Μεσολόγγι».
Στις αίθουσες του κτιρίου που φιλοξενεί την έκθεση –αποτελεί ρεπλίκα του σπιτιού όπου έμεινε ο Λόρδος Βύρων στο Μεσολόγγι– μπορεί κανείς να δει ποικίλα κειμήλια από τις συλλογές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, όπως ζωγραφικά έργα, χαρακτικά, όπλα (π.χ. την περικεφαλαία του), αντικείμενα φιλελληνικής παραγωγής, έγγραφα, φωτογραφίες κ.ά. Υλικό παραχώρησαν επίσης τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Σκωτίας, η συλλογή του Τζον Mούρεϊ, η Βιβλιοθήκη Τοπικής Ιστορίας του Νότιγχαμ, καθώς και ιδιώτες.