GILLIAN McALLISTER
Λάθος μέρος, λάθος στιγμή
μτφρ. Μαρία-Νεφέλη Ταμία
εκδ. Μεταίχμιο, 2023, σελ. 418
«Ο χρόνος είναι απλώς ένας τρόπος να νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι. Οτι οι πράξεις μας έχουν αιτία και αιτιατό. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι ο χρόνος ρέει προς μια κατεύθυνση, όπως ένα ποτάμι», λέει σε ένα σημείο της πλοκής ο Τοντ, ένας από τους ήρωες του βιβλίου της Τζίλιαν Μακάλιστερ «Λάθος μέρος, λάθος στιγμή». Κι αν δεν είναι έτσι; Κι αν ξυπνούσαμε ένα πρωί και ανακαλύπταμε ότι ήταν η προηγούμενη μέρα της ζωής μας και ετοιμαζόμασταν να την ξαναζήσουμε; Κι αν εκείνη τη μέρα μπορούσαμε να αποτρέψουμε ένα φόνο και να σώσουμε έναν αγαπημένο μας άνθρωπο από το να περάσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στη φυλακή; Πώς μπορεί κανείς να σταματήσει ένα φόνο που έχει ήδη συμβεί; (Και θα μπει άραγε στον πειρασμό να αγοράσει το λαχείο που ξέρει ότι κερδίζει;)
Οι χρονικές λούπες είναι ό,τι κοντινότερο σε ένα ταξίδι στον χρόνο και υπάρχουν σχετικές αναφορές στην επιστημονική βιβλιογραφία.
Η βασική ιδέα πίσω από το μυθιστόρημα με στοιχεία μυστηρίου και crime thriller της Βρετανίδας Μακάλιστερ δεν είναι νέα: Μια γυναίκα, η Τζεν, «παγιδεύεται» σε μια χρονική λούπα, η οποία, όσο διαρκεί, εκείνη ταξιδεύει πίσω στον χρόνο αναζητώντας το «σημείο μηδέν», ένα συμβάν, μια πληροφορία, ένα λάθος που καθόρισε την εξέλιξη της ζωής της και το οποίο, αν αλλάξει, θα μπορέσει να αποτρέψει τον φόνο που θα οδηγήσει τον 18χρονο γιο της, Τοντ, στη φυλακή για ένα μεγάλο μέρος της ενήλικης ζωής του. Είναι η βασική ιδέα πίσω από τη βραβευμένη ταινία «Η Μέρα της Μαρμότας» και την επιτυχημένη σειρά του Netflix «Η ρωσική κούκλα» – «είχα δει πρόσφατα τη “Ρωσική κούκλα”, μετά κάθισα να δω τις ειδήσεις κι ένα ρεπορτάζ σχετικά με κάποιο έγκλημα που έγινε με μαχαίρι τράβηξε την προσοχή μου», θυμάται η Μακάλιστερ στις «Ευχαριστίες» του βιβλίου. «Ετσι συμβαίνει με τους συγγραφείς. Ποτέ στο γραφείο, ποτέ την κατάλληλη στιγμή, αλλά πάντα, αναπόφευκτα, οι ιδέες έρχονται, και νομίζω πως αυτή ήταν η καλύτερη ιδέα που είχα ώς τώρα».
Οι χρονικές λούπες και η θεωρία για τις κλειστές χρονικές καμπύλες, δηλαδή τις τροχιές στον χωροχρόνο που γυρίζουν πίσω στο παρελθόν, είναι ό,τι κοντινότερο σε ένα ταξίδι στον χρόνο και υπάρχουν σχετικές αναφορές στην επιστημονική βιβλιογραφία. Με αφετηρία αυτή την ιδέα, η Μακάλιστερ δόμησε μια συναρπαστική ιστορία με πλούσια αφήγηση, χωρίς εντυπωσιοθηρικές εξάρσεις, αλλά με ουσιαστικές, καλά δουλεμένες ανατροπές που επαναπροσδιορίζουν τις σχέσεις των ηρώων και την οπτική του αναγνώστη.
Το «καλό» του lockdown
Καταπιάστηκε με τη συγγραφή του βιβλίου τον Ιούλιο του 2020 και έως τον Μάιο του 2021, στη διάρκεια των πολύμηνων lockdowns στη Βρετανία. «Ηταν το μόνο που έκανα κατά τη διάρκεια της πανδημίας», γράφει η Μακάλιστερ στις «Ευχαριστίες».
«Σκέφτηκα ότι, αν κατόρθωνα να γράψω ένα καλό βιβλίο, τότε κάτι καλό θα έβγαινε από το σκοτάδι», καταλήγει και εξομολογείται ότι, ακόμη και τη μέρα που ο σύντροφός της τής έκανε πρόταση γάμου, αυτή έγραψε και πάλι όσες λέξεις είχε προγραμματίσει.
Η αφήγηση ξεδιπλώνεται ακολουθώντας τον ρυθμό της καθημερινότητας, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί ένα παζλ ιστοριών, η ολοκληρωμένη εικόνα του οποίου μεταβάλλεται καθώς το ταξίδι στο παρελθόν αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές του χαρακτήρα και της ζωής των ηρώων προσθέτοντας συνεχώς νέα κομμάτια. Οι ίδιοι άνθρωποι εναλλάσσονται στους ρόλους των θυτών και των θυμάτων δημιουργώντας ένα συναισθηματικό ρόλερ κόστερ όπου η έκπληξη, η αγωνία, ο θυμός και η συμπόνια συνυπάρχουν και εμπλουτίζουν τη σύνδεση και συμπόρευση του αναγνώστη με τους κεντρικούς χαρακτήρες. Η Μακάλιστερ δεν επενδύει στο σοκ, στο σπλάτερ, αλλά περισσότερο στα μικρά επώδυνα κοψίματα στους δεσμούς, στις ρωγμές που σχηματίζονται και απειλούν να γκρεμίσουν το οικοδόμημα των σχέσεων. Οι ήρωές της είναι τόσο απλοί, συνηθισμένοι, οικείοι, που αναπόφευκτα αναρωτιέται κανείς αν θα μπορούσε να είναι ο καθένας από εμάς παγιδευμένος να ζει αυτή την ιδιότυπη «μέρα της μαρμότας» συλλογιζόμενος, όπως η Τζεν, ότι «κι όμως, να γνωρίζεις το μέλλον είναι χειρότερο από το να μην το γνωρίζεις. Ετσι δεν είναι;».
