Ο Βαν Γκογκ και η φαντασίωση για την Ιαπωνία
ΑΜΣΤΕΡΝΤΑΜ
Η νέα έκθεση στο Μουσείο Βαν Γκογκ στο Αμστερνταμ έρχεται να επιβεβαιώσει τη δύναμη της φαντασίας· της φαντασίας ως ωστικής και γενεσιουργού δύναμης, που δίνει σάρκα στον ονειρικό στοχασμό. Στον κόσμο της τέχνης της νεότερης εποχής, η δύναμη της φαντασίωσης βρίσκει παραδειγματική εφαρμογή στην περίπτωση του Βαν Γκογκ και στην έλξη που ένιωσε από ένα σημείο της ζωής του και πέρα για την Ιαπωνία. Η έκθεση με τον απλό και εύγλωττο τίτλο «Ο Βαν Γκογκ και η Ιαπωνία» (διάρκεια έως 24 Ιουνίου) διερευνά και φωτίζει αυτήν ακριβώς τη σχέση, που δεν έγινε βίωμα ποτέ αλλά που άνθησε μέσα στα αέρινα όρια της φαντασίας. Ο Βαν Γκογκ δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ιαπωνία, αλλά υπέκυψε στη μυστηριακή της αίγλη την εποχή που ζούσε στο Παρίσι (κατά διαστήματα μετά το 1873). Εκεί άρχισε μετά μανίας να συλλέγει ιαπωνικά έργα σε εκτυπώσεις και να συνθέτει λίγο λίγο μια δική του εκδοχή της χώρας. Ο εξωτισμός της Ιαπωνίας, τα χρώματά της, οι μορφές της, τα μοτίβα και η εσωτερικευμένη τελετουργία κάθε κοινωνικής εκδήλωσης τον συνέπαιρναν και τον υπνώτιζαν. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο Βαν Γκογκ δημιούργησε τον δικό του ιαπωνικό βραχίονα μέσα στη δυτική θεώρηση της Απω Ανατολής στα πρώτα χρόνια του Μοντερνισμού. Μέσα από την ιαπωνική τέχνη που έφτανε στο Παρίσι, ο Βαν Γκογκ δεν ανακάλυψε μόνο μία χώρα αλλά και έναν τρόπο να σκέφτεται, να νιώθει το χρώμα και τη φόρμα, να διευρύνει τη θέαση του κόσμου. Υπήρξε ενθουσιώδης και η χαρά που αντλούσε φαίνεται και από τα γράμματα που έστελνε στον αδελφό του Τεό. Στο Παρίσι, η τρέλα για την Ιαπωνία ήταν γενικευμένη στους καλλιτεχνικούς κύκλους, αλλά στην Ολλανδία δεν υπήρχε η ίδια διάδοση. Παρ’ όλα αυτά, ο Βαν Γκογκ αγοράζει τις πρώτες γιαπωνέζικες εικόνες του στην Αμβέρσα, τις καρφιτσώνει στον τοίχο του δωματίου του και μιλάει γι’ αυτές στον αδελφό του. Σαφέστατα, το «japonisme» ως μόδα στη Γαλλία υποτασσόταν σε μια οριενταλιστική θεώρηση του κόσμου, όμως παρ’ όλα αυτά ήταν και ένα άνοιγμα σε μια μετα-δυτική οπτική που σταδιακά, ώς τις αρχές του 20ού αιώνα, επηρέασε την τέχνη και τη γυναικεία μόδα. Από το 1886 και μετά, οπότε εγκαθίσταται στο Παρίσι, ο Βαν Γκογκ αφήνεται εξ ολοκλήρου στη γιαπωνέζικη επιρροή και ενσωματώνει την αντίληψη του χώρου και του χρώματος.
ΛΟΝΔΙΝΟ
Ο Πικάσο στην Tate
Ενα μεγάλο γεγονός είναι η έκθεση με έργα Πικάσο που παρουσιάζεται αυτήν την περίοδο και έως τις 9 Σεπτεμβρίου στην Tate Modern στο Λονδίνο. Στη φωτογραφία βλέπουμε τη «Γυναίκα που κοιμάται δίπλα σε καθρέφτη», ένα έργο του Πικάσο από το 1932, έτος-ορόσημο για την εξέλιξη του καλλιτέχνη. Γι’ αυτό και η έκθεση στην Tate, με πάνω από 100 έργα και ματιές στην προσωπική ζωή του, επικεντρώνεται γύρω από το χρονικό ορόσημο και τιτλοφορείται «Πικάσο 1932, Ερωτας, Δόξα, Τραγωδία».
ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ
Ο μοναδικός Λέοναρντ Μπέρνσταϊν
Μπορεί κανείς να περπατήσει κυριολεκτικά στους δρόμους ζωής του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν στη βιογραφική έκθεση που εγκαινιάστηκε στο Εθνικό Μουσείο Αμερικανικής Εβραϊκής Ιστορίας στη Φιλαδέλφεια. Η έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 2 Σεπτεμβρίου, είναι η πρώτη που διερευνά την προσωπικότητα του μαέστρου και συνθέτη μέσα από διάφορα διαδραστικά μέσα, αποκαλύπτοντας όχι μόνο τη μουσική ιδιοφυΐα του αλλά και τον κοινωνικό ακτιβισμό του, ως πρότυπο συνειδητού και σκεπτόμενου ατόμου.
ΕΛΒΕΤΙΑ
Η επιστροφή
Μία τοπιογραφία του Βρετανού ζωγράφου Τζον Κόνσταμπλ (1776-1837) με θέμα την κοιλάδα του Στουρ στο Ντόρσετ της νότιας Αγγλίας επεστράφη στο Μουσείο Καλών Τεχνών της πόλης La Chaux-de-Fonds της Ελβετίας, κοντά στα γαλλοελβετικά σύνορα, προκειμένου να παραδοθεί στους νόμιμους κατόχους του. Το συγκεκριμένο έργο τέχνης είχε κλαπεί από την κυβέρνηση του Βισί το 1943. Ανήκει και αυτό στην κατηγορία των χιλιάδων έργων τέχνης που εκλάπησαν στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ
Από την Εσθονία στη Φλάνδρα
Ανάμεσα στους μεγάλους δασκάλους της Αναγέννησης του Βορρά συγκαταλέγεται και το όνομα του Michel Sittow (π. 1469-1525), του Εσθονού ζωγράφου που ήταν περιζήτητος από τις ευρωπαϊκές αυλές. Η εξέχουσα περίπτωσή του φωτίζεται στην ιδιαιτέρως αποκαλυπτική έκθεση αφιερωμένη στο έργο του, που παρουσιάζεται τώρα στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον. Ο Sittow αλληλεπίδρασε με Φλαμανδούς ζωγράφους της εποχής του. Από τον Ιούνιο και μετά, η έκθεση θα μεταφερθεί στην Εσθονία.
ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ
Το ύφος του 1950
Σε ένα από τα ωραιότερα μουσεία του ευρωπαϊκού Βορρά, στο Nordiska της Στοκχόλμης, παρουσιάζεται η θεαματική ανασύσταση του κόσμου της δεκαετίας του 1950. Είναι μια καταβύθιση στο στυλ της εποχής. Παρουσιάζονται η μόδα, τα αντικείμενα, η γραφιστική τέχνη, η αισθητική και η εσωτερική διακόσμηση από τα μέσα του 20ού αιώνα. Το αποτέλεσμα είναι δίχως αμφιβολία γοητευτικό και νοσταλγικό, καθώς συμπλέει με τη γενικότερη επαναπροσέγγιση του αισθητικού ύφους της δεκαετίας του 1950.