Αν και λιτή, η ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού για το Τέμενος Βαγιαζήτ στο Διδυμότειχο έχει κάποιο ειδικό βάρος. Σύμφωνα με αυτή, το υπουργείο προχωράει στην «άμεση εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος, σε διάστημα 18 μηνών, για τη μελέτη εφαρμογής και την ανακατασκευή στέγης στο Τέμενος Βαγιαζήτ». Ας δούμε τι σημαίνει αυτό.
Μετά την πυρκαγιά του Μαρτίου του 2017 και τις αρχικές σωστικές εργασίες των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ, υποβλήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Εβρου το σχέδιο αποκατάστασης του μνημειακού εμβαδού και του περιβάλλοντος χώρου του τεμένους. Το σχέδιο εγκρίθηκε και η υλοποίησή του εντάχθηκε στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης με συνολικό προϋπολογισμό 3,4 εκατ. ευρώ. Το έργο της αποκατάστασης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ανασκαφικές εργασίες, καθαρισμό εξωτερικών και εσωτερικών επιφανειών, συντήρηση του λίθινου, γραπτού, διακόσμου και των επιχρισμάτων, αποκατάσταση των κουφωμάτων και της επίπλωσης και την προμήθεια ξυλείας δρυός, προκειμένου η ανακατασκευή της στέγης να γίνει με το ίδιο ξύλο.
Η ανακατασκευή της στέγης αποτελεί και το μεγάλο ζητούμενο, ένα έργο απαιτητικό που εκτός από την επαναφορά του μνημείου στην αρχική του κατάσταση θα προσθέσει πολύτιμη γνώση στην ιστορία και στην τέχνη της ξυλουργικής. Οπως όλα δείχνουν, το 18μηνο ερευνητικό πρόγραμμα που αναφέρει το ΥΠΠΟ αφορά ένα πρόγραμμα για την τεκμηρίωση της δρύινης στέγης του τεμένους και τη διατύπωση πρότασης ανακατασκευής της, που θα εκπονηθεί από Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο σε συνεργασία με την ΕΦΑ Εβρου. Το υφιστάμενο σχέδιο της προγραμματικής σύμβασης μεταξύ ΕΜΠ, ΥΠΠΟ και Περιφέρειας Αν. Μακ. – Θράκης περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης, την αποτίμηση των ξύλινων στοιχείων που έχουν σωθεί από την πυρκαγιά, την τεκμηρίωση της αρχικής μορφής της στέγης και σε δεύτερο στάδιο τις προτάσεις για την αποκατάσταση της στέγης και της τοιχοποιίας. Τα αποτελέσματα του προγράμματος θα τεθούν υπ’ όψιν του ΚΑΣ. Μετά το ερευνητικό πρόγραμμα θα προχωρήσει η μελέτη εφαρμογής.
Η σημασία του τεμένους είναι διπλή. Αφενός, πρόκειται για ένα ιστορικό μνημείο λατρευτικού χαρακτήρα με μοναδικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, που χτίστηκε το 1420 και διακρινόταν για τη μεγάλη δρύινη πυραμοειδή στέγη του. Αφετέρου, αποτελεί ένα οθωμανικό μνημείο υψηλού συμβολισμού σε μια ευαίσθητη περιοχή και πόλο έλξης επισκεπτών.
Η πυρκαγιά του 2017 οδήγησε σε εσωτερική έρευνα το υπουργείο Πολιτισμού, το πόρισμα της οποίας κατατέθηκε στο ΥΠΠΟ και στη Δικαιοσύνη, και στις αρχές Ιουλίου του 2019 παραπέμφθηκαν σε πειθαρχική εξέταση με το ερώτημα της απόλυσης στελέχη και υπάλληλοι του ΥΠΠΟ.