ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΨΥΧΟΥΛΗΣ
Τα τσίπουρα στον Βόλο
εκδ. Νήσος,
σελ. 81
Για όσους η τσιπουροποσία δεν συγκρίνεται ούτε με την κατανάλωση του ακριβότερου μολτ, το βιβλίο του Αλέξανδρου Ψυχούλη θα επιβεβαιώσει απλώς όσα εκείνοι ήδη γνωρίζουν. Για όλους τους υπόλοιπους μπορεί να γίνει ένα απολαυστικό σύντομο ανάγνωσμα, που θα τους κάνει να βάλουν στο πρόγραμμα μια… επείγουσα εκδρομή στον Βόλο. Διότι αυτό το «εγχειρίδιο», όπως τιτλοφορείται, μιλάει για την πολύ ιδιαίτερη, ουσιαστικά μοναδική εμπειρία που μπορεί να ζήσει κανείς στα παραδοσιακά τσιπουράδικα –και όχι μεζεδοπωλεία– της πρωτεύουσας της Μαγνησίας.
Χωρισμένο σε κεφάλαια με εύγλωττους τίτλους, όπως «Το τσούγκρισμα», «Το κάθισμα», «Ο σερβιτόρος», «Ο ρυθμός» κ.ο.κ., το βιβλίο μάς ξεναγεί βήμα βήμα σε ολόκληρη την τελετουργία της τσιπουροκατάνυξης. «Το πρώτο “στην υγειά μας”, “εις υγείαν” ή απλώς “γεια μας” όταν γεμίσουν όλα τα ποτήρια είναι διαφορετικής ποιότητας από αυτά που θα ακουστούν κατά τη διάρκεια της τσιπουροποσίας. Είναι αυτό που κηρύσσει την έναρξη μιας συλλογικής γαστρονομικής συνεύρεσης που θα παραδοθεί άνευ όρων στη σαγήνη του αποστάγματος.
Προηγείται το “άντε” για να συντονίσει τους αφηρημένους, τους πολύ χαλαρούς ή τον ξένο που αγνοεί το πρωτόκολλο. Κάποιοι παλιοί πότες, αντί του “άντε”, χτυπούν τον πάτο του ποτηριού στο τραπέζι πριν από το τσούγκρισμα. Υπήρχε μια οικονομία του λόγου παλιότερα».
Τέτοιες σημειολογικές παρατηρήσεις γεμίζουν τις σελίδες του βιβλίου, μαζί με χρήσιμες συμβουλές, ιστορικές αναφορές και μερακλίδικες περιγραφές που συχνά γίνονται σχεδόν λυρικές: «Ο σερβιτόρος του τσιπουράδικου δεν σε εξυπηρετεί, σε φροντίζει. Δεν είναι ο τύπος που σου φέρνει το ποτό που παράγγειλες, αλλά ο αρχιερέας που τελετουργικά γεμίζει το ποτήρι σου με το διαυγές απόσταγμα των στέμφυλων. Αυτός που σερβίρει με τη μόστρα, επαναλαμβάνει μπροστά στα μάτια σου σε γρήγορη κίνηση τη γέννηση του αποστάγματος, το τελευταίο στάδιο του άμβυκα, τη σκηνή που τα αρωματικά οινοπνεύματα ξαναγυρνούν στη ρευστή τους κατάσταση, έτοιμα προς πόση».
Είναι φανερό πως ο Ψυχούλης γράφει εκ πείρας, αλλά και από αγάπη για μια διαδικασία απόλαυσης που εκτείνεται σημαντικά παραπάνω από την τυπική ευδαιμονία που προσφέρει ο συνδυασμός αλκοόλ και φαγητού. Η πολύ ιδιαίτερη μυσταγωγία του τσίπουρου, με τη χαλαρή κουβέντα, τη φροντίδα του σερβιτόρου αλλά και του ενός συμπότη για τον άλλο, περιέχει μια κοινωνικότητα ευεργετική, του είδους που σήμερα ίσως έχουμε ανάγκη περισσότερο παρά ποτέ.