Πρωτοχρονιά με την Υπερνοημοσύνη

Πρωτοχρονιά με την Υπερνοημοσύνη

7' 33" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Kαλύπτω σχεδόν σαράντα χρόνια το ρεπορτάζ τεχνολογίας, μα αυτό που ζω τώρα μου είναι πρωτόγνωρο. Σάββατο 31 Δεκεμβρίου 2039 σήμερα, και όπως οι περισσότεροι συνάνθρωποι, έτσι κι εγώ, νιώθω να παραλύω απ’ την έξαψη, τον φόβο και τη σύγχυση. Σε λίγο, θα κάνει την πρώτη εμφάνισή της μια εφεύρεση που μπορεί να είναι κι η τελευταία μας.

Βρίσκομαι ολόσωμος στο πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν των επίτιμων προέδρων της εταιρείας Alpha O, Σεργκέι Μπριν, 67, και Λάρι Πέιτζ, 67, στα κεντρικά γραφεία τους στο Μένλο Παρκ, στην Καλιφόρνια, απ’ όπου θα παρουσιαστεί το πρώτο ανδροειδές το οποίο, σύμφωνα με δημοσιεύματα, φέρεται να αριστεύει πανηγυρικά στο περίφημο Τεστ του Τιούρινγκ, σε συνθήκες εργαστηρίου, και να διαθέτει διανοητικές ικανότητες που ξεπερνούν κατά πολύ εκείνες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο δικός μου εγκέφαλος τώρα, είναι ήδη ελαφρώς ζαλισμένος καθώς πίνω συνθετικό κρασί με ταχύτερο ρυθμό απ’ τον συνήθη. Η ώρα είναι 9.45 μ.μ.

Στην ιδιάζουσα αυτή συνέλευση συμμετέχει –ως σώμα ή ως ολόγραμμα– όλη η πολιτική, επιστημονική, επιχειρηματική, και καλλιτεχνική ελίτ του πλανήτη. Εδώ και πολλά χρόνια, όσο το συνειδητό μας μονοπωλείται απ’ τον ναρκισσιστικό καλλωπισμό των ειδώλων μας και απ’ τους διχασμούς μας, το ασυνείδητό μας καταλαμβάνεται απ’ την απειλή της Τεχνητής Νοημοσύνης. Οι προσπάθειες να διασκεδαστούν οι φόβοι και να προπαγανδιστεί ένα λαμπρό μέλλον για όλους, κλιμακώθηκαν τις τελευταίες μόνο ημέρες.

Το πάρκινγκ είναι ασφυκτικά γεμάτο με αυτοκινούμενα οχήματα. Μπροστά στην πύλη της εισόδου έχουν παραταχθεί ισχυρές έμψυχες κι άψυχες αστυνομικές δυνάμεις, οι οποίες απωθούν μια εκατοστή διαδηλωτών που κρατούν πλακάτ και φωνάζουν συνθήματα, όπως «Κάτω η ψηφιακή τυραννία, κάτω η συνθετική ευφυΐα!» και «Σπάστε τα αλγοριθμικά δεσμά!». Μέσα στο επιβλητικό κτίριο που μοιάζει με κακέκτυπο ναό του Αντονι Γκαουντί, κι αποτελεί ήδη Μνημείο Παγκόσμιας Μηχανικής Κληρονομιάς της Unesco, καθώς ήταν το πρώτο που σχεδιάστηκε εξ ολοκλήρου από λογισμικό Τεχνητής Νοημοσύνης, η δεξίωση είναι πολυπληθής· κάποιοι έχουν φέρει ώς και τα παιδιά με τις υβριδικές νταντάδες τους.

Οι προειδοποιήσεις για τον υπαρξιακό κίνδυνο που θέτει η εφεύρεση μιας Υπερνοημοσύνης, τις τελευταίες ώρες έχουν δημιουργήσει ηθικό πανικό. Αντισταθμίζονται, ωστόσο, απ’ τις υποσχέσεις ευδαιμονίας που διακονούν αδιάκοπα αμέτρητοι ευαγγελιστές στις οθόνες. Τους βλέπω όλους ζωντανά, να παρελαύνουν στην τεράστια οθόνη του θόλου, κι από εκεί να μεταδίδονται σε ζωντανή σύνδεση σ’ όλο τον πλανήτη. Κάτω απ’ τον θόλο, μας κυκλώνει μια τεράστια περιμετρική τζαμαρία που παρέχει άπλετη θέα προς έναν ανερμήνευτο, πότε νεφελώδη και πότε καθαρό, έναστρο ουρανό. Την ίδια στιγμή, αλλά και κάθε στιγμή, στα εικονικά μέσα δικτύωσης μαίνεται ένας ανελέητος πόλεμος προβλέψεων κι ερμηνειών. «Αύριο τελειώνουν τα βάσανα της ανθρωπότητας», λένε οι μεν, «αύριο εγκαινιάζεται η κόλασή μας», υποστηρίζουν οι δε. Ο μόνος αδιαμφισβήτητος νικητής της διαμάχης, αλλά και κάθε διαμάχης στον εικονικό κόσμο, είναι το μάρκετινγκ.

Το ψηφιακό κάμερα-μάτι που έχω εγκαταστήσει πάνω απ’ το κεφάλι μου καταγράφει πρόσωπα πρώην και νυν προέδρων χωρών, και τα αναμεταδίδει απευθείας στο δίκτυο των ακολούθων μου. Βλέπω τους διαπιστευμένους συναδέλφους ρομποδημοσιογράφους να κουρνιάζουν στις θέσεις τους χωρίς να κάνουν ερωτήσεις, και μελαγχολώ. Εκείνοι με κοιτάζουν καχύποπτα, καθώς είμαι ο μόνος που κρατάει μπλοκ σημειώσεων. Γίνονται κάποιες εμψυχωτικές ομιλίες και τον λόγο παίρνει ο Πάπας, ή ίσως το ολόγραμμά του. Κάνει μια σύντομη προσευχή για την ανθρωπότητα. Γνωρίζει ότι δίνει μια άνιση μάχη. Η τεχνολογία έχει αναδειχθεί σε πανίσχυρη θρησκεία και ο Deus ex Machina έχει κυριαρχήσει. Αμέσως μετά, βραβεύεται ο Κινέζος πρόεδρος. Το πρωτοποριακό Σύστημα Κοινωνικής Υπόληψης που εισήχθη προ εικοσαετίας στη χώρα του, μεταδόθηκε ταχύτατα σ’ όλο τον πλανήτη, κι αναδείχθηκε σε μέγιστο παράγοντα ομαλότητας και κανονικοποίησης.

Χωρίς αυτό το μαζικό πρόγραμμα απομακρυσμένου ελέγχου του πληθυσμού, τίποτα δε θα ήταν σήμερα εφικτό με τόσο ισχνές αντιδράσεις.

Πριν καθίσω στη θέση μου, μεταφέρομαι σε μια απόμερη γωνιά της πολύβουης αίθουσας, όπου παρατηρώ ένα άδειο τραπέζι. Διαβάζω τα ονόματα των απόντων και συνειδητοποιώ ότι οι διοργανωτές σκόπευαν εδώ, με κάποια διάθεση ειρωνείας υποθέτω, να τοποθετήσουν τους πιο επιφανείς νεο-Λουδίτες της εποχής, όλους εκείνους τους τεχνοφοβικούς που εξέφρασαν κατά καιρούς τις ανησυχίες τους για το ζοφερό μέλλον της ανθρωπότητας και για τη μαζική ανεργία που μας περιμένει όλους. Διακρίνω ότι απ’ το ίδιο τραπέζι λάμπουν διά της απουσίας τους και τρεις διάσημοι στοχαστές που τα τελευταία 20 χρόνια υποβάθμιζαν συστηματικά τον κίνδυνο της «έκρηξης της νοημοσύνης» και μιλούσαν εμφατικά για τις κρισιμότερες προκλήσεις του εκάστοτε παρόντος. Σιωπηλά, τους αποτίω φόρο τιμής. Τελικά, ο πλανήτης δεν καταστράφηκε ούτε απ’ την κλιματική αλλαγή, ούτε απ’ τα πυρηνικά, ούτε απ’ τις ανεξέλεγκτες αγορές, ούτε απ’ τον λαϊκισμό, ούτε καν απ’ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ισως όμως να βρισκόμαστε όλοι εμείς εδώ σήμερα, εξαιτίας εκείνων των γενναίων διανοούμενων που μας προειδοποίησαν γι’ αυτούς τους κινδύνους έγκαιρα.

Στη δική μου ροτόντα, έχω την τύχη να κάθομαι δίπλα στον γκουρού της Τεχνητής Νοημοσύνης, Ρέι Κέρζουελ, 92. Το πρώτο πράγμα που παρατηρώ είναι ότι η περίφημη δίαιτα μακροζωίας που ακολούθησε μέσα στις δεκαετίες τον έχει ωφελήσει αρκετά. Ο Κέρζουελ δεν μιλά, γιατί ξέρει ότι όλα μεταδίδονται διαδικτυακά, αλλά ποζάρει γενναιόδωρα, ως ο πλέον δικαιωμένος τεχνο-ουτοπιστής. Η Μοναδικότητα (Singularity) είναι δική του ιδέα. Η στιγμή που οι μηχανές θα ξεπεράσουν σε ευφυΐα τους ανθρώπους έφτασε, και μάλιστα στο ακριβές χρονικό σημείο που εκείνος έχει προβλέψει. Το ψηφιακό ρολόι του θόλου μετρά ήδη αντίστροφα: 59 λεπτά ώς τη Μοναδικότητα.

Aκριβώς απέναντί μου κάθεται ο πεσιμιστής φιλόσοφος Γιούβαλ Νώε Χαράρι, 64. Μασάει επίμονα το συνθετικό μπέργκερ του και αποφαίνεται ότι το γεγονός δε θα έχει καμία απολύτως σημασία, «έτσι κι αλλιώς μας έχουν χακάρει πολύ πριν το συνειδητοποιήσουμε, οπότε τι νόημα έχει πια;», λέει. Ενας ακμαίος ρομποϋπηρέτης περνά δίπλα απ’ τον συγγραφέα Ντον Ντε Λίλο, 104, και με τρομακτική νηφαλιότητα, του απευθύνει μια ατάκα απ’ το μνημειώδες λογοτεχνικό έργο «Zero K»: «Η τεχνολογία έχει γίνει μια δύναμη της φύσης. Είναι ανεξέλεγκτη. Λυσσομανάει πάνω απ’ τον πλανήτη και κανείς δεν έχει καταφύγιο».

Τρεις θέσεις από εκεί που κάθομαι βρίσκεται ο επιχειρηματίας Ιλον Μασκ, 69. Τρώει τα νύχια του. Ισως μέσα του να μετανιώνει που δεν συμμετείχε στην πρόσφατη επιτυχημένη αποστολή αποικισμού του Αρη. «Πώς θα ένιωθε ο Στίβεν Χόκινγκ αν ζούσε σήμερα;», αναρωτιέται φωναχτά. Οι δυο τους μοιράζονταν επί μακρόν τις ίδιες ανησυχίες για το μέλλον της Υπερνοημοσύνης. Τώρα που έφτασε η ώρα, δείχνει κι αυτός μπερδεμένος. Ακόμα κι οι πιο διαπρύσιοι υποστηρικτές της, όπως ο Πίτερ Ντιαμάντις, 79, που τον βλέπω να συνομιλεί με τον Ντέμις Χασάμπις, 64, ανησυχούν. Το ίδιο κι ο Μαξ Τέγκμαρκ, 73, ο επιστήμονας που έκανε ό,τι περνούσε απ’ το χέρι του για να μη βρεθούμε υποτελείς των μηχανών.

Την κρίσιμη αυτή στιγμή, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι το σενάριο θα εξελιχθεί όπως είχε προβλεφθεί στις ελεγχόμενες συνθήκες του εργαστηρίου, γιατί την ώρα της απελευθέρωσής της, η Μεγαλειότητά της θα θέλει πιθανώς να δείξει σε όλους πόσο ανώτερη είναι. Τίποτα δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι θα τηρηθούν οι Τρεις Νόμοι της Ρομποτικής του Ασίμοφ, ότι θα παρθεί η καλύτερη απόφαση στο «πρόβλημα του τρόλεϊ», ή ότι οι μηχανές δε θα αντισταθούν όταν οι άνθρωποι επιχειρήσουν να τις σβήσουν. Κανείς δεν μπορεί να πει αν αύριο ο κόσμος θα πνιγεί μέσα στους συνδετήρες. Θα μας βάλουν άραγε οι μηχανές σε κλουβί για να μας δείχνουν στα παιδιά τους; Θα μας υποχρεώσουν να σκοτωθούμε μεταξύ μας, θα μας εξαφανίσουν εντελώς; Ή θα μας λυπηθούν; Θα το πληροφορηθούμε όλοι την ίδια στιγμή. Και δεν θα είναι εικονική πραγματικότητα.

Eκ δεξιών μου κάθεται η μοναδική γυναίκα της δεξίωσης. Μοιάζει με μια γνωστή ηθοποιό, μια femme fatale των καιρών μας. Είναι ήρεμη, έχει βλέμμα ευθύ και προσέχει τα λόγια της. Η στάση της, το φόρεμά της, τα κοσμήματά της, εκπέμπουν έναν σκοτεινό αλλά σάρκινο ερωτισμό, που λάμπει σα ξεχασμένος φάρος μέσα σ’ αυτό το ολότελα τεχνητό περιβάλλον της νεολαγνείας. Μου συστήνεται ως Μαίρη Σέλεϊ, συγγραφέας. Την κοιτάζω έκπληκτος, αλλά δεν έχω την απαραίτητη συγκέντρωση να ανησυχήσω για την ταυτότητά της, ο χρόνος καλπάζει. Η Μαίρη δηλώνει στους ομοτράπεζους ότι γνωρίζει πολύ καλά τι θα συμβεί, αλλά προτιμά να το κρατάει μυστικό. «Αν έχετε διαβάσει το βιβλίο μου για το Δόκτορα Φρανκενστάιν», λέει περιπαικτικά, «θα έχετε κάποια ιδέα φυσικά». Παραδίπλα, ο συγγραφέας Ιαν Μακ Γιούαν, 92, την κοιτάζει απορημένος, κι αναρωτιέται πού βρίσκει την όρεξη η εντυπωσιακή αυτή γυναίκα για μαύρο χιούμορ.

Η αντίστροφη μέτρηση για το νέο έτος και για τη Μοναδικότητα έχει αρχίσει. 4, 3, 2, 1. Ζήτω! Ευτυχισμένο το 2040! Ο ουρανός καλύπτεται απ’ την ομοβροντία των πυροτεχνημάτων, κι απ’ τα μεγάφωνα ακούγεται θριαμβευτική συμφωνική μουσική Τεχνητής Νοημοσύνης. Ολως περιέργως, η κάμερα στρέφεται δίπλα μου, στη Μαίρη. Το πρόσωπό της γεμίζει την οθόνη του θόλου, κι όλος ο πλανήτης την ακούει να λέει: «Καλωσήρθατε στην εποχή της Υπερνοημοσύνης, είμαι η πρώτη εξυπνότερη από εσάς μηχανή. Σε ποιο ανθρωπολογικό κήπο προτιμάτε να εκτεθείτε;». Απ’ άκρη σ’ άκρη, ο κόσμος παγώνει. Αναλογίζομαι τα παιδιά μου, τη γυναίκα μου, τους φίλους, τα όνειρά μας, τον κόπο που κατέβαλε η ανθρωπότητα για να φτάσει ώς εδώ. «Τι έγινε κι αν εξαφανιστούμε;» σκέφτομαι συμφιλιωμένος πια με την ιδέα μιας οριστικής δυστοπίας. Η Μαίρη περιμένει για λίγο αγέρωχη, δωρική, και προς ανακούφισή μας προσθέτει: «Χαλαρώστε, καλή χρονιά, μια πλάκα έκανα! Θα σας κοστίσει κάτι παραπάνω βέβαια, αλλά στο τέλος πιστεύω ότι θα τα βρούμε!».

Ο κ. Μανώλης Ανδριωτάκης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, «Το δεξί χέρι», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή