ΠΙΕΡ ΛΕΜΕΤΡ
Τα χρώματα της πυρκαγιάς
μτφρ. Εφη Κορομηλά
εκδ. Μίνωας, 2019, σελ. 632
Η Γαλλία του Μεσοπολέμου, νικήτρια χώρα του Μεγάλου Πολέμου, μοιάζει ηττημένη. Είναι οικονομικά εξουθενωμένη, οι πολιτικοί ηγέτες αδυνατούν να υλοποιήσουν τα υπεσχημένα για ανάκαμψη, ανοικοδόμηση, ανάπτυξη, η διαφθορά ροκανίζει τις υπηρεσίες του κράτους, τα «παλιά τζάκια» παλεύουν να κρατήσουν την περιουσία και την κοινωνική τους θέση, νέοι διεκδικητές του πλούτου εμφανίζονται, η αστική τάξη μοιάζει να θαμπώνει και τα λαϊκά στρώματα φυτοζωούν διψώντας για ελπίδα.
Ο θάνατος του επιφανούς τραπεζίτη Μαρσέλ Περικούρ, κεντρικής προσωπικότητας της οικονομικής ζωής της χώρας, μοιάζει τραγικά συνδεδεμένος με τη μοίρα της Γαλλίας, που αργοπεθαίνει. Τα γεγονότα που ακολουθούν την ταφή του γίνονται ένα όχημα για να αναπτύξει ο Πιερ Λεμέτρ συσχετισμούς που περιγράφουν με γλαφυρότητα την κοινωνικοπολιτική και οικονομική συγκυρία, αλλά και τα ανθρώπινα πάθη, στα «Χρώματα της Πυρκαγιάς».
Καθώς η σορός του άνδρα εγκαταλείπει το οικογενειακό μέγαρο, τα βλέμματα –και η συγγραφική πένα– εστιάζουν στην κόρη του, Μαντλέν, μοναδική κληρονόμο της τραπεζικής αυτοκρατορίας του έπειτα από την αυτοκτονία του γιου του, Εντουάρ – τον γνωρίσαμε στο πρώτο βιβλίο της τριλογίας με τίτλο «Καλή Αντάμωση Εκεί Ψηλά», που απέσπασε το βραβείο Goncourt 2013. Λίγα λεπτά πριν από την έναρξη της εξοδίου ακολουθίας, όμως, ένα ακόμα τραγικό γεγονός θα καταρρακώσει τη Μαντλέν και θα στιγματίσει τη ζωή της ίδιας και του επτάχρονου γιου της, Πολ. Ευάλωτη, αδρανής, αφελής, η περιστοιχισμένη από ανθρώπους της απολύτου εμπιστοσύνης της κληρονόμος Περικούρ θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει την απληστία, τον εγωισμό, την αγνωμοσύνη, την κακία των ανθρώπων· και θα ηττηθεί. Στον αγώνα της να αφήσει πίσω μια ζωή με σαθρά θεμέλια και να οικοδομήσει ένα μέλλον βασισμένο σε αληθινές σχέσεις, θα μεταχειριστεί δόλια μέσα, θα γίνει αδυσώπητη, θα δοκιμάσει το όριο ανάμεσα στη δικαιοσύνη και στην εκδίκηση.
Ακολουθώντας την πορεία της στα παρισινά διαμερίσματα, από τις πλούσιες, στις μικροαστικές και στις φτωχιές συνοικίες, στις κρατικές υπηρεσίες, στις επιχειρήσεις, καθώς συναντά φτωχοδιάβολους, γυναίκες διαφόρων τάξεων και ηθικών υποστάσεων και αξιοσέβαστους απατεώνες, ο Λεμέτρ φτιάχνει ένα μωσαϊκό συναρπαστικών χαρακτήρων και έναν κοινωνικοπολιτικό χάρτη της γαλλικής πρωτεύουσας.
Το βιβλίο συνδυάζει τον ρυθμό, τους χαρακτήρες και την πλοκή του μυθιστορήματος με την κατεργάρικη, διεισδυτική ματιά και τη δηκτική πένα του χρονογραφήματος και την αναβίωση μιας εποχής που επιχειρεί το ιστορικό κείμενο. Τα πρόσωπα, από την αναγεννημένη Μαντλέν, τον ψυχικά και σωματικά τραυματισμένο Πολ, τον πικρόχολο διαχειριστή της Τράπεζας Περικούρ Γκιστάβ Ζουμπέρ, ώς τη «χρυσοθήρα» μαντάμ ντε κομπανί Λεόνς, τον παιδαγωγό και επίδοξο δημοσιογράφο Αντρέ Ντελκούρ, τη θεόσταλτη νοσοκόμα Βλάντι και τον διεφθαρμένο, μνησίκακο θείο Σαρλ Περικούρ υπηρετούν αριστοτεχνικά την εξέλιξη της ιστορίας και παράλληλα εξελίσσονται ως αυτόνομες οντότητες, διαγράφοντας ενδιαφέρουσες πορείες, άλλοτε παράλληλες και συχνά διασταυρούμενες και αλληλένδετες.
Η προσωπική διαδρομή του καθενός κτίζεται με φροντίδα και φωτίζεται επιμελώς, είτε ως κομμάτι της συνολικής εικόνας είτε σε μεμονωμένες σκηνές και περιγραφές, συνθέτοντας μια πολύχρωμη και πολυπρόσωπη τοιχογραφία. Πολλοί από τους ήρωες, δε, καταδεικνύουν συνάμα αρχετυπικούς ή αντιπροσωπευτικούς της εποχής τύπους ανθρώπων. Και όλα αυτά ενόσω πάνω από την Ευρώπη μαζεύονται τα σύννεφα του φασισμού και του ναζισμού, οξύνοντας τις αντιπαραθέσεις, δίνοντας μιαν αίσθηση κατεπείγοντος στις αποφάσεις για το μέλλον, εξυφαίνοντας αόρατα στο γυμνό μάτι νήματα που συνδέουν ή χωρίζουν μαγικά τις ζωές των ηρώων.
Ο Πιερ Λεμέτρ κερδίζει ένα δύσκολο στοίχημα, συνθέτοντας μια συγκινητική ανθρώπινη ιστορία χωρίς να καταφύγει σε μελοδραματισμούς και μεταφέροντας την ατμόσφαιρα της εποχής με γλαφυρότητα, χωρίς να αναμασά στερεότυπα.
