BRIAN HERBERT, KEVIN J. ANDERSON
DUNE
μτφρ. Ορέστης Μανούσος
εκδ. Anubis, σελ. 176
Πενήντα πέντε χρόνια μετά την αρχική του έκδοση, ο κόσμος του «Dune» φαίνεται πως έχει ακόμη αρκετό «μπαχαρικό» για να μας κρατήσει γαντζωμένους πάνω στα τεράστια σκουλήκια της ερήμου του Αρράκις και στο σύμπαν που έπλασε η φαντασία του Φρανκ Χέρμπερτ. Οι εκδόσεις Anubis, που έχουν συστήσει τον Χέρμπερτ στο ελληνικό κοινό, προχώρησαν στην επανέκδοση του κλασικού έργου, που έχει τιμηθεί με τα περίφημα βραβεία Hugo και Nebula, με νέο εξώφυλλο και πριν από λίγες μέρες κυκλοφόρησαν στα ελληνικά τη διασκευή του πρώτου βιβλίου του «Dune» (αποτελείται από τρία) σε graphic novel.
Το ατμοσφαιρικό εξώφυλλο του κόμικ φέρει την υπογραφή ενός από τους σημαντικότερους Αμερικανούς κομίστες, του Μπιλ Σιενκίεβιτς, ενώ στο εσωτερικό τα σχέδια και το ύφος υπογράφουν οι Ισπανοί Ραούλ Αλεν και Πατρίθια Μαρτίν.
Οι εξαντλητικές περιγραφές του Χέρμπερτ έδωσαν τη δυνατότητα στους δημιουργούς του graphic novel να μείνουν πιστοί στον σχεδιασμό των τεχνολογικών στοιχείων, ενώ πρόθεσή τους ήταν να ακολουθήσουν πιστά τη ροή του μυθιστορήματος. Ετσι βρίσκουμε στις πρώτες σελίδες τον νεαρό πρωταγωνιστή του (ομηρικού) οίκου των Ατρειδών, τον Πολ Ατρείδη να ετοιμάζεται για τη δοκιμασία του Γκομ Τζαμπάρ που θα δείξει δύο πράγματα: εάν είναι ο «εκλεκτός» ο οποίος θα εκπληρώσει την προφητεία των Fremen (ελεύθεροι άνθρωποι) και εάν είναι «άνθρωπος».
Από τις πρώτες σκηνές δημιουργούνται τα βασικά ερωτήματα που διατυπώνει και ο Χέρμπερτ στο μυθιστόρημα. Το μυστικό του «Dune» δεν είναι τα φουτουριστικά στοιχεία ενός απίθανου μέλλοντος, αλλά η διαπλοκή της πολιτικής με τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, την τεχνολογία αλλά και την οικολογία που αποτελεί το κέντρο βάρους του μυθιστορήματος μαζί με τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των πρωταγωνιστών. Η επίγνωση της ενοχής είναι διάχυτη στο έργο.
Ο πλανήτης Αρράκις, όπου εκτυλίσσεται η ιστορία, είναι μια απέραντη έρημος, που όμως διαθέτει το πολύτιμο «μελάνζ», ένα εθιστικό ορυκτό σε μορφή σκόνης, το γνωστό «μπαχαρικό», το οποίο διευρύνει την ανθρώπινη συνείδηση και εγγυάται μακροζωία. Οι Ατρείδες αναλαμβάνουν την εξόρυξή του αλλά πέφτουν σε παγίδα του τυραννικού οίκου Χαρκόνεν. Οι ντόπιοι Φρέμεν που δουλεύουν στα ορυχεία του μπαχαρικού ετοιμάζουν την επανάστασή τους. Ιδιαίτερο ρόλο επιφυλάσσει ο Χέρμπερτ στις γυναίκες του βιβλίου, καθώς η μητέρα του Πολ ανήκει σε μια μυστική αδελφότητα, τις Μπένε Τζέζεριτ, με ειδικές δυνάμεις ενόρασης και χειραγώγησης που μεταφέρει στον γιο της.
Το διακύβευμα, όμως, δεν είναι η επικράτηση μιας φυλής ή η επανόρθωση μιας δημοκρατίας (αυτά θα έρθουν αργότερα), αλλά η σωτηρία ενός πλανήτη, το «πρασίνισμα» του Αρράκις, όπου η ανθρώπινη ζωή μετριέται με νερό. Η σύνδεση με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που μας απασχολούν σήμερα δεν είναι δύσκολο να γίνουν.
Τα χρώματα
Με κυρίαρχες τις αποχρώσεις του μπλε και του κόκκινου, οι εικονογράφοι του κόμικ δημιούργησαν την ατμόσφαιρα που διαχωρίζει τους Ατρείδες από τους Χαρκόνεν, τη ζεστή, αποπνικτική, ατμόσφαιρα του Αρράκις τη μέρα από τη δροσιά της νύχτας. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στις λεπτομέρειες των προσώπων για τους χαρακτήρες, ενώ τα καρέ υιοθετούν ένα κινηματογραφικό ύφος που κρατάει ψηλά τον ρυθμό των διαλόγων των 170 σελίδων.
Οι φαν του μυθιστορήματος δεν θα απογοητευθούν από τη διασκευή, αλλά όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με το έργο, θα πρέπει να περιμένουν το δεύτερο βιβλίο (άνοιξη του ’22) για να μπουν στο νόημα της ιστορίας.
Πολλά έχουν γραφτεί και όχι άδικα, κατά την άποψή μας, για τα «δάνεια» που έχει πάρει το Star Wars από το «Dune». Οι ερημικοί πλανήτες, ο διεφθαρμένος αυτοκράτορας, οι χαρισματικοί ήρωες και η μεταφυσική τους εκπαίδευση, η Δύναμη των Τζεντάι και η Φωνή των Μπένε Τζέζεριτ κ.ά., είναι στοιχεία κοινά μεταξύ των δύο έργων.
Πάντως, το έργο του Χέρμπερτ ατύχησε στην πρώτη διασκευή του για το σινεμά το 1984 με την ομώνυμη ταινία του Ντέιβιντ Λιντς, επειδή ακριβώς είναι τόσο σύνθετο και πολύπλοκο στην αποτύπωσή του. Για αυτό και η προσοχή είναι στραμμένη στη νέα ταινία του σκηνοθέτη Ντένις Βιλνέβ που θα βγει στις αίθουσες, έπειτα από αναβολή, τον επόμενο Οκτώβριο. Για να δούμε εάν η Αυτοκρατορία του Dune είναι έτοιμη για αντεπίθεση.