Η δραστήρια Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών – Βελεστίνου – Ρήγα και ο αεικίνητος πρόεδρός της δρ Δημήτριος Καραμπερόπουλος, μετά το ογκώδες έργο «Μελέτες για τον Ρήγα Βελεστινλή» (2020), προχώρησαν στην έκδοση του κειμένου που πιθανότατα χρησιμοποίησε ο Ρήγας για να συγγράψει το δικό του «Στρατιωτικόν Εγκόλπιον».
Το «Στρατιωτικόν Εγκόλπιον» δυστυχώς δεν διασώθηκε, γιατί μετά τη σύλληψη του Ρήγα και των συντρόφων του στην Τεργέστη κατασχέθηκαν όλα τα ευρισκόμενα αντίτυπα του έργου και στη συνέχεια καταστράφηκαν.
Η Επιστημονική Εταιρεία έκρινε σκόπιμο πως θα έπρεπε το αναγνωστικό κοινό να έρθει σε επαφή, κατά κάποιον τρόπο, και με το χαμένο έργο. Αναζήτησε λοιπόν τη γαλλική μετάφραση του στρατιωτικού εγχειριδίου του Αυστριακού στρατάρχη Kevenhüller «Kurzer Begriff aller militärischen Operationem», το οποίο κυκλοφόρησε στη Βιέννη το 1743. Η γαλλική μετάφραση του κειμένου αυτού κυκλοφόρησε περίπου είκοσι χρόνια αργότερα (1771) με τον τίτλο «Maximes de guerre…» και το κείμενό της ήταν αυτό που χρησιμοποιήθηκε από τον Ρήγα στη σύνθεση του δικού του «Στρατιωτικού Εγκολπίου». Οπως όμως επισημαίνεται στον πρόλογο της έκδοσης δεν γνωρίζουμε ακριβώς τις παρεμβάσεις του Βελεστινλή, στις οποίες θα είχε προβεί κατά τη γνωστή του συνήθεια.
Αυτή τη γαλλική μετάφραση, ενός κειμένου το οποίο χαρακτηρίζεται από τη στρατιωτική ορολογία της εποχής του 18ου αι., η Επιστημονική Εταιρεία την ανέθεσε στον καθηγητή Ιστορίας του ΕΚΠΑ Δημήτριο Παντελοδήμο. Ενα αρκετά δύσκολο και επίπονο έργο, το οποίο όμως ο κ. Παντελοδήμος έφερε εις πέρας, παραδίδοντας στους αναγνώστες μια άψογη μετάφραση. Το όλο εγχείρημα συμπληρώνει κατατοπιστική εισαγωγή και ευρετήριο όρων από τον κ. Καραμπερόπουλο.
Το κείμενο του «Στρατιωτικού Εγκολπίου» διακρίνεται σε τρία μέρη. Στο πρώτο μέρος δίνονται οδηγίες σχετικά με τον εκστρατευτικό πόλεμο, στο δεύτερο για τον προς πολιορκία πόλεμο, ενώ το τρίτο είναι αφιερωμένο στην άμυνα των οχυρών θέσεων.
Εκτός από το κύριο σώμα στην έκδοση ήταν ενσωματωμένα η «Δημοκρατική Κατήχησις» και δύο επαναστατικά τραγούδια. Αυτά τα δύο τραγούδια ήταν που προφανώς ενόχλησαν τις αυστριακές ανακριτικές αρχές και αποφάσισαν να παραδώσουν τον Ρήγα και τους συντρόφους του στους Οθωμανούς.
Με την έκδοση του «Στρατιωτικού Εγκολπίου» ο Ρήγας επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά ως προνοητικός και στρατιωτικός νους. Για τον Βελεστινλή η στρατιωτική εκπαίδευση των υπόδουλων Ελλήνων ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για τη διεκδίκηση της ελευθερίας και την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
* Ο δρ Χαράλαμπος Β. Στεργιούλης είναι φιλόλογος στα Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια Ν. Μπακογιάννη.