Μια μικρή νουβέλα του Στέφαν Τσβάιχ με τίτλο «Καυτό μυστικό» κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ροές. Είναι μια ιστορία που ο κινηματογράφος έχει αγαπήσει δύο φορές (1933 και 1988). Τρία πρόσωπα (μητέρα, εραστής, γιος) ορίζουν μια γεωμετρία ψυχολογικών αναμετρήσεων που ανατέμνει την ατμόσφαιρα της Κεντρικής Ευρώπης λίγο πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά το ερώτημα που τίθεται είναι «γιατί ο Τσβάιχ;». Γιατί αυτός ο πολυγραφότατος Αυστριακός συγγραφέας της παλιάς Ευρώπης γνώρισε διεθνώς την τελευταία 20ετία μια τέτοια αναζωπύρωση ενδιαφέροντος γύρω από την περίπτωσή του;
Το «Καυτό μυστικό» διαβάζεται σε ένα απόγευμα και είναι το υπ’ αριθ. 39 τομίδιο στη σειρά MicroMEGA των εκδόσεων Ροές (σε μετάφραση Μαριάννας Αντωνοπούλου – Ιρμχιλντ Στάινερ). Θυμίζει κάπως την ατμόσφαιρα του Τόμας Μαν, καθώς εκτυλίσσεται σε ένα θέρετρο των Αλπεων, με ήρωες αστούς. Ομως ο Τσβάιχ, καθώς ανανέωσε τη σύμβασή του με τον 21ο αιώνα, έχει αναδειχθεί σε έναν από τους σημαιοφόρους του κινήματος επανεκτίμησης της λογοτεχνίας της Μεσευρώπης. Βεβαίως, δεν περιοριζόμαστε στη λογοτεχνία, αλλά επεκτεινόμαστε τόσο ώστε να ορίσουμε μια ορισμένη ατμόσφαιρα (στο στυλ της ταινίας «The Grand Budapest Hotel)». Μόνο που δεν μιλάμε για σκηνογραφική αναπαράσταση, αλλά για μια καταβύθιση σε έναν κόσμο με συντεταγμένες, χαράδρες και οροπέδια.
Ο Τσβάιχ αποδείχθηκε σθεναρός. Η αντοχή του στον χρόνο είναι ένα φαινόμενο, και όχι μόνο εκδοτικό. Είναι ένα φαινόμενο πολιτισμικό, σχεδόν πολιτικό, και εξ αντανακλάσεως εκδοτικό. Ο Τσβάιχ στοχάστηκε πάνω στην εποχή του με έναν τρόπο «μοντέρνο» και ως πολίτης στα νιάτα του της Αυστρο-Ουγγαρίας έγινε ο ίδιος μοχλός κατανόησης των μετατοπίσεων, διαψεύσεων και κυρίως κολοσσιαίων ανατροπών. Ισορρόπησε ανάμεσα στον προ του 1914 παλαιό κόσμο και στον γεμάτο αντιφάσεις, γοητεία και σκληρότητα Μεσοπόλεμο. Η αντιστοιχία με τη δική μας εποχή των μεταβολών είναι υπόκωφη αλλά ηχηρή. Ο Τσβάιχ γεννάει με έναν τρόπο την επιθυμία να είσαι παρών διά της απουσίας.
