Πολιτική, χιούμορ και νήματα σκοτεινιάς

Πολιτική, χιούμορ και νήματα σκοτεινιάς

3' 37" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Ο μαθητής, ο φοιτητής, ο συνδικαλιστής και το κομματικό στέλεχος, αλλά και το απλό μέλος, θα ανακαλύψουν τη σοφία του ονείρου». Κάπως έτσι αυτοδιαφημίζεται παιγνιωδώς στο εισαγωγικό σημείωμα ο «Ονειροκρίτης», το πρώτο βιβλίο του φωτογράφου και video artist Γιάννη Ισιδώρου. Συζητείται εδώ μαζί με την «Προπαγάνδα» του επίσης πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή Αλέκου Λούντζη, καθώς η συσχέτιση ευνοείται ήδη από τη σταυρωτή αντιστοίχιση τίτλων και υποτίτλων.

Η πολιτική, λοιπόν, διάσταση του «Ονειροκρίτη», δηλούμενη σαφώς (και με διάθεση διακωμώδησης, όπως θα φανεί στη συνέχεια) στον υπότιτλο «για το μέλλον της διακυβέρνησης» ράβεται σταυρωτά με τον κυρίως τίτλο του άλλου βιβλίου, την «Προπαγάνδα», που αποβαίνει επίσης ειρωνικότατος στην υλοποίησή του μέσα στα ποιήματα. Ο κύριος τίτλος, πάλι, του Ισιδώρου, ο «Ονειροκρίτης», με τις φαντασιακές και ίσως λυρικές συνδηλώσεις ταιριάζει στον μελαγχολικό υπότιτλο, «κάποια γράμματα για κάποια πράγματα», του Λούντζη. Επάλληλες στρώσεις πολιτικής και συναισθήματος διατρυπιούνται από καλά υπολογισμένες βολές χιούμορ και συναρμόζονται με νήματα σκοτεινιάς.

Ο «Ονειροκρίτης», υβριδικός ως προς τη μορφή και τη σύνθεση, περιλαμβάνει 71 όνειρα-λήμματα (π.χ. βραχιόλι, εργαλειοθήκη, μαξιλάρι, πυξίδα, σουγιάς) με βάση τα οποία επιχειρείται πρόγνωση του -πολιτικού- μέλλοντος του υπνώττοντος. Οι ολιγόλογες προγνώσεις ζευγαρώνουν όμως πάντα και με την αφήγηση ενός συγκεκριμένου ονείρου που έπεται – εκεί, λοιπόν, τα πράγματα αλλάζουν κι η μυστική, ιδιωτική εμπειρία, μοιράζεται σε άλλο τόνο. Στο λήμμα «σακίδιο», για παράδειγμα, ο «Ονειροκρίτης» προβλέπει και συμβουλεύει: «Σε καλεί το καθήκον. Οφείλεις να φέρεις εις πέρας το έργο που ξεκίνησες. Δίχως κανέναν δισταγμό, δίχως καμιά αμφιβολία». Το όνειρο που ακολουθεί, υποβάλλει μιαν εντελώς διαφορετική διάθεση: «Απίστευτο! Ημουν το υψοφοβικό σακίδιο ενός πρωταθλητή της αναρρίχησης, καθώς αυτός έκανε προθέρμανση για να αρχίσει να σκαρφαλώνει μιαν απόκρημνη πλαγιά πολλών μέτρων. Ετρεμα από φόβο και δέος κοιτάζοντας ψηλά προς την κορυφή».

Στο επαναλαμβανόμενο σχήμα (λήμμα-ερμηνεία-όνειρο) του Ισιδώρου, που θα αποτελούσε μόνον κατά τα δύο πρώτα σκέλη αυτονόητο, δομικό στοιχείο ενός ονειροκρίτη, ο Λούντζης αντιπαρατάσσει το δικό του, αποφασισμένο μοτίβο, την προπαγάνδα. Από τα 46, συνολικά, ποιήματα της συλλογής, τα 12 εμπεριέχουν στον τίτλο τους ρητά τον όρο (π.χ. Προσωπαγάνδα, Καλοπροαίρετη Προπαγάνδα, Υγρή Προπαγάνδα, Χειρωνακτική Προπαγάνδα).

Νεύρο και μελαγχολία χαρακτηρίζουν τα ποιήματα-προπαγάνδες αυτού του βιβλίου που, κάπου-κάπου, συντονίζονται σε ομοιοκατάληκτους στίχους ενώ συχνότερα μοιάζει να σφυροκοπούν με μανία τα πεπρωμένα, ιδιωτικά και δημόσια. Αξιόλογοι ερωτικοί στίχοι (όπως στο «Εξορία δωματίου») εναλλάσσονται με την πολιτική και κοινωνική ειρωνεία σε σύντομες ιστορίες, εκτυλισσόμενες συνήθως σε χώρους κλειστούς και, πάντως, του άστεως, σπανιότερα στο εθνικό ή επαρχιακό οδικό δίκτυο, από τη θέση του οδηγού. Ξεχωρίζει το ποίημα «Υγρή Προπαγάνδα», μια δυνατή αλληγορία για τη βροχή και τον χρόνο, που κλείνει με τους στίχους: «Το ξέσπασμα του καιρού, κάθε καιρού/ δεν είναι τίποτα μπρος στον καιρό που χάνεται/ που νερωμένος κυλά προς την υδρορροή/ γιατί κανείς δεν σηκώθηκε ν’ ανοίξει ένα παράθυρο».Βρέχει και στο λήμμα «Υπόστεγο» του «Ονειροκρίτη», που προειδοποιεί: «Προσοχή! Δηλώσεις σου πρόκειται να παρεξηγηθούν προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις […] Η καλή οργάνωση και η συσπείρωση των υποστηρικτών σου προέχει». Στην ονειρική αφήγηση που έπεται «Εβρεχε έντονα. Βρισκόμουν στο λεωφορείο […] Ενας οξυγονοκολλητής σκαρφαλωμένος σ’ ένα υπόστεγο το μπάλωνε όπως-όπως μέσα στη βροχή. Από κάτω είδα ξαπλωμένη σ’ ένα σιδερένιο κρεβάτι μια γυναίκα ετοιμοθάνατη. […]». Στην πολιτική κηδεία του ποιήματος του Λούντζη βρέχει επίσης, χωρίς να λέγεται ρητά, μιας και επιγράφεται «Μαύρες Ομπρέλες». Ή μήπως είναι ομπρέλες για τον ήλιο; Βέβαιο, πάντως, πως οι πολιτικές κηδείες είναι «ακόμη πιο δακρυσμένες» αφού «λείπει η μεταφυσική, χορεύει η μαγεία/ στην πιο ασύμμετρη σκηνή αποχωρισμού/ ριζοσπαστική για τον οικοδεσπότη/ συντηρητική για τους καλεσμένους».

Ιδιωτικές στοχεύσεις

Η προπαγάνδα των ποιημάτων του Λούντζη στρέφει τα βέλη της, περισσότερο από όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά, στο ίδιο της το υποκείμενο. Συνιστά, λοιπόν, ένα υπερβολικό θεατρικό τέχνασμα για να υπηρετηθούν πιο συνηθισμένοι ποιητικοί στόχοι όπως ο απολογισμός, η συγκρότηση, το πένθος, η παρηγοριά. Αυτό φαίνεται αρκετά καθαρά σε ποιήματα σαν το πολύ καλό «Αντίδωρο». Ανάλογες, προσεχτικά κρυμμένες ιδιωτικές στοχεύσεις ανιχνεύονται στον «Ονειροκρίτη», όπως, για παράδειγμα, στο ακροτελεύτιο «Ωρολόγιον»: «Περιφρόνησε την αναζήτηση του εαυτού. Ο νους είναι ένα χάος […] Κάθε αναζήτηση της αλήθειας οδηγεί στο κενό και την ατελείωτη απογοήτευση». Το όνειρο που έπεται με τον πατέρα, τη μέση ηλικία και τον κατήφορο που είναι «δυσκολότερος για τα γόνατα» δεν αφήνει πολλές αμφιβολίες, ιδίως όταν ο πατέρας (στο όνειρο) ωρύεται «δυσκολότερος!», με συνέπεια όλοι στο εστιατόριο να γυρίσουν προς το μέρος τους.

​​Γιάννης Ισιδώρου, ΟΝΕΙΡΟΚΡΙΤΗΣ για το μέλλον της διακυβέρνησης [ΦΡΜΚ 2015] σελ. 93.

Αλέκος Λούντζης, ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ, κάποια γράμματα για κάποια πράγματα, εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 70.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή